Czytelnictwo cyfrowe a kompetencje czytelnicze pokolenia Z
,Kategorie: Wykorzystanie informacji i socjologia informacji, Źródła informacji, Badania użytkowników, Kategorie użytkowników, Umiejętności informacyjne, Czytelnictwo
Tagi: Dominikana, Internet, analfabetyzm funkcjonalny, czytelnictwo, kompetencje informacyjne, młodzież, podział cyfrowy, sieci społeczne, szkoły średnie, uczniowie, wykluczenie cyfrowe, zachowania informacyjne
Działania większości krajów Ameryki Łacińskiej, zmierzające do poprawy jakości uczenia się, koncentrują się na wyposażaniu szkół w zasoby technologiczne mimo, że sama ich obecność nie wystarcza do kształtowania umiejętności niezbędnych w XXI w., w tym funkcjonalnej umiejętności czytania (ang. functional literacy), nie niweluje też nierówności cyfrowych. W artykule przeanalizowano możliwe sposoby wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w latynoamerykańskich i karaibskich systemach edukacyjnych oraz wpływ ICT na rozwój nawyków i kompetencji czytelniczych „pokolenia Z” (osób urodzonych po 2000 r.). Omówiono także wyniki badania mającego na celu określenie praktyk dominikańskich nastolatków w wieku od 14 do 17 lat, związanych z czytaniem i poruszaniem się w sieci www, a także relacji między sposobami i celami korzystania z Internetu, a poziomem kompetencji czytelniczych, w kontekście dwóch środowisk: prywatnych i państwowych szkół z terenów miejskich.
W losowo dobranej próbie badawczej znalazło się 384 nastolatków z 4 klas szkół średnich z prowincji Santo Domingo i Santiago (41% płci męskiej, 59% – żeńskiej; średnia wieku – 15,15). 78% badanych uczęszczało do szkół publicznych, 2o% – prywatnych, 2% – do półoficjalnych ośrodków edukacyjnych. Ich biegłość w czytaniu sprawdzano przy pomocy dwóch instrumentów: wzorowanego na tekstach PISA, zeszytowego testu oceny kompetencji czytelniczych (hiszp. CoLeP) i zawierającej 24 wartości skali pomiaru częstotliwości czytania, w której uwzględniono 4 główne cele czytania: szkolne, rekreacyjne, socjalizacyjne i komunikacyjne, w dwóch formach: drukowanej i cyfrowej. Aby ułatwić analizę, wyniki dotyczące kompetencji czytelniczych pogrupowano w 3 kategorie: poziom niski ( 1 i 2), średni (3) i wysoki (4 i 5).
Ustalono m.in., że niemal wszyscy uczniowie (97%) korzystają z Internetu, w tym 86% ma do niego dostęp w domu (najczęściej używane narzędzie to telefon komórkowy), duża część deklaruje też stosunkowo częste korzystanie z sieci w celach edukacyjnych, preferując szukanie informacji na stronach www od przeglądania tekstów drukowanych. Mimo powszechności sieciowych praktyk i dostępności bezpłatnych źródeł edukacyjnych, zarówno w formie tradycyjnej, jak i cyfrowej, 77% badanych (282 osoby) uzyskało wyniki poniżej 3 poziomu w teście CoLeP, co oznacza że nie mają kompetencji czytelniczych niezbędnych do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie. 9% nie osiągnęło minimalnego poziomu. Zanotowano przy tym znaczące różnice między sektorem publicznym i prywatnym – w tym ostatnim większy odsetek uczniów czytał w celach rekreacyjnych (29% w porównaniu do 12%), mniej osób nie osiągnęło też podstawowej biegłości w czytaniu (25% w porównaniu do 84% respondentów z państwowych szkół). Minimalizuje to szanse grup najbardziej narażonych na wykluczenie społeczne i prowadzi do zwiększenia liczby funkcjonalnych analfabetów, a tym samym dużego obciążenia dla krajowej gospodarki i braku perspektyw dla jej rozwoju. We wnioskach uznano, że podział cyfrowy w Dominikanie można uznać za bardziej głęboki, niż szeroki. Podkreślono, że choć nowe technologie dają uczniom możliwości zdobywania wiedzy potrzebnej w XXI w., do wykorzystania ich kognitywnego potencjału niezbędne są odpowiednie kompetencje cyfrowe i czytelnicze – bez nich młodzi ludzie będą jedynie dryfować po morzu informacji, bez szans na używanie ich w znaczący i autonomiczny sposób.