Babin

Działania większości krajów Ameryki Łacińskiej zmierzające do poprawy jakości uczenia się, koncentrują się na wyposażaniu szkół w zasoby technologiczne, mimo, że sama ich obecność nie wystarcza do kształtowania umiejętności niezbędnych w XXI w., w tym funkcjonalnej umiejętności czytania (ang. functional literacy), nie niweluje też nierówności cyfrowych. W artykule przeanalizowano możliwe sposoby wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w latynoamerykańskich i karaibskich systemach edukacyjnych oraz wpływ ICT na rozwój nawyków i kompetencji czytelniczych „pokolenia Z” (osób urodzonych po 2000 r.). Omówiono także wyniki badania mającego na celu określenie praktyk dominikańskich nastolatków w wieku od 14 do 17 lat, związanych z czytaniem i poruszaniem się w sieci www, a także relacji między sposobami i celami korzystania z Internetu, a poziomem kompetencji czytelniczych, w kontekście dwóch środowisk: prywatnych i państwowych szkół z terenów miejskich.

W losowo dobranej próbie badawczej znalazło się 384 nastolatków z 4 klas szkół średnich z prowincji Santo Domingo i Santiago (41% płci męskiej, 59% – żeńskiej; średnia wieku – 15,15). 78% badanych uczęszczało do szkół publicznych, 2o% – prywatnych, 2% – do półoficjalnych ośrodków edukacyjnych. Ich biegłość w czytaniu sprawdzano przy pomocy dwóch instrumentów: wzorowanego na tekstach PISA, zeszytowego testu oceny kompetencji czytelniczych (hiszp. CoLeP) i zawierającej 24 wartości skali pomiaru częstotliwości czytania, w której uwzględniono 4 główne cele czytania: szkolne, rekreacyjne, socjalizacyjne i komunikacyjne, w dwóch formach: drukowanej i cyfrowej. Aby ułatwić analizę, wyniki dotyczące kompetencji czytelniczych pogrupowano w 3 kategorie: poziom niski ( 1 i 2), średni (3) i wysoki (4 i 5).

Ustalono m.in., że niemal wszyscy uczniowie (97%) korzystają z Internetu, w tym 86% ma do niego dostęp w domu (najczęściej używane narzędzie to telefon komórkowy), duża część deklaruje też stosunkowo częste korzystanie z sieci w celach edukacyjnych, preferując szukanie informacji na stronach www od przeglądania tekstów drukowanych. Mimo powszechności sieciowych praktyk i dostępności bezpłatnych źródeł edukacyjnych, zarówno w formie tradycyjnej, jak i cyfrowej, 77% badanych (282 osoby) uzyskało wyniki poniżej 3 poziomu w teście CoLeP, co oznacza że nie mają kompetencji czytelniczych niezbędnych do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie. 9% nie osiągnęło minimalnego poziomu. Zanotowano przy tym znaczące różnice między sektorem publicznym i prywatnym – w tym ostatnim większy odsetek uczniów czytał w celach rekreacyjnych (29% w porównaniu do 12%), mniej osób nie osiągnęło też podstawowej biegłości w czytaniu (25% w porównaniu do 84% respondentów z państwowych szkół). Minimalizuje to szanse grup najbardziej narażonych na wykluczenie społeczne i prowadzi do zwiększenia liczby funkcjonalnych analfabetów, a tym samym dużego obciążenia dla krajowej gospodarki i braku perspektyw dla jej rozwoju. We wnioskach uznano, że podział cyfrowy w Dominikanie można uznać za bardziej głęboki, niż szeroki. Podkreślono, że choć nowe technologie dają uczniom możliwości zdobywania wiedzy potrzebnej w XXI w., do wykorzystania ich kognitywnego potencjału niezbędne są odpowiednie kompetencje cyfrowe i czytelnicze – bez nich młodzi ludzie będą jedynie dryfować po morzu informacji, bez szans na używanie ich w znaczący i autonomiczny sposób.