Babin

Absolwenci studiów bibliologicznych i informatologicznych mogą szukać zatrudnienia w wielu różnych sektorach, a praca w każdym z nich wiąże się z nabywaniem odmiennych doświadczeń zawodowych, wiedzy praktycznej i kwalifikacji. Część osób stara się awansować w jednej instytucji lub jednym typie bibliotek, inne – szukają lepszych warunków w innych środowiskach instytucjonalnych. Aby porównać ścieżki kariery specjalistów bibliotecznych oraz określić wzory i kierunki ich zmian (w tym np. prawdopodobieństwo przechodzenia z bibliotek publicznych do akademickich i na odwrót), a także bariery utrudniające zmianę specjalizacji, autorka opracowała specjalny sondaż, dystrybuowany następnie na 15 amerykańskich, branżowych listach dyskusyjnych.

W wywiadzie z prof. Susan B. Neuman z New York University omówiono ustalenia zawarte w opublikowanym w połowie listopada 2017 r. raporcie nt. kolejnej edycji inicjatywy „Every Child Ready to Read” (ECRR), przygotowanym we współpracy z dwiema sekcjami Stowarzyszenia Bibliotek Amerykańskich (American Libraries Association – ALA): bibliotek publicznych (Public Library Association) i usług bibliotecznych dla dzieci (Association for Library Serices to Children). Rozmówczyni skupiła się w nim na sposobach wdrażania tego programu w bibliotekach publicznych oraz roli bibliotekarzy w rozwijaniu i przekazywaniu rodzicom i opiekunom najlepszych praktyk w zakresie wczesnej nauki czytania.

W artykule omówiono prowadzone w Niemczech prace nad projektem ogólnokrajowego konsorcjum DEAL, zrzeszającego kilkaset niemieckich instytucji akademickich, w tym uniwersytety, politechniki, instytuty badawcze oraz państwowe i regionalne biblioteki. Zadaniem DEAL jest zażegnanie tzw. „kryzysu czasopism” i uzgodnienie warunków ogólnokrajowych umów licencyjnych na całe portfolio naukowych czasopism elektronicznych trzech największych światowych wydawców: Elsevier, Springer Nature i Wiley, kontrolujących ponad połowę niemieckiego rynku publikacji naukowych. Bernhard Mittermaier – przedstawiciel zespołu negocjatorów DEAL, referuje w nim przebieg i dotychczasowe efekty burzliwych pertraktacji dotyczących zmiany dotychczasowych, kwestionowanych przez środowisko naukowe zasad sprzedaży i udostępniania treści publikacji naukowych, a także recepcję działań DEAL wśród wydawców i w społeczności akademickiej. Nowa umowa ma regulować nie tylko dostęp, na transparentnych zasadach finansowych, do elektronicznych czasopism naukowych za tę samą cenę dla wszystkich członków konsorcjum, lecz również obejmować warunek otwartego udostępniania wszystkich artykułów niemieckich autorów afiliowanych przy instytucjach należących do DEAL. Jej zawarcie może znacząco zmienić krajobraz wydawniczy i sytuację bibliotek, sprawa cieszy się więc dużym zainteresowaniem opinii publicznej w kraju i za granicą.

Wyniki wielu przeprowadzonych dotychczas badań wskazują na silną korelację między nawykami czytelniczymi i czytaniem w czasie wolnym a osiągnięciami szkolnymi i akademickimi młodych ludzi. Ze względu na stosunkowo niski poziom kompetencji czytelniczych dużej części współczesnej młodzieży (w tym zwłaszcza poziom funkcjonalnej umiejętności czytania), w wielu krajach świata opracowuje się pomocnicze programy edukacji w tym zakresie, zakładając, że systematyczne, znormalizowane podejście pozwoli na poprawę osiąganych przez uczniów wyników. W Singapurze, powołano w 2015 r. Ogólnokrajowy Ruch Czytelniczy, mający popularyzować czytanie jako narodową tradycję i budować społeczność miłośników książek. W tym samym czasie, zajęto się też badaniem roli bibliotek szkolnych w promocji kultury czytelnictwa wśród najmłodszych. W artykule omówiono, na podstawie studium przypadku jednej z singapurskich szkół średnich, możliwe strategie i programy biblioteczne, mające zachęcać do aktywności na tym polu. Zilustrowano na jej przykładzie, w jaki sposób można przekształcić szkolną bibliotekę ze słabo wykorzystanej przestrzeni w popularne miejsce do czytania, chętnie odwiedzane przez uczniów. Wskazano również, jak nauczyciele-bibliotekarze i pedagodzy mogą sprawdzać użyteczność pomieszczeń bibliotecznych i efektywność prowadzonych działań, zgodnie z zasadami evidence-based practice (EBP), czyli praktyki opartej na dowodach (zob. babin.bn.org.pl/?p=1670).

Zarówno w katalogach bibliotecznych, jak i w sieci www, metadane pełnią funkcję przejrzystego języka, przy pomocy którego można wyszukiwać, odnajdywać i pozyskiwać konkretne obiekty. Dzięki szybkiemu postępowi technologicznemu i postępującej redukcji czasu realizacji kwerend, wyszukiwanie online stało się tak trywialne i oczywiste jak wykorzystywanie pieniędzy jako środka wymiany. Według autora, we współczesnym świecie, zbiory metadanych i waluty dzielą wspólną charakterystykę, a przynajmniej służą podobnemu celowi: mierzenia wartości rzeczy w odniesieniu do indywidualnych potrzeb (wyrażanej, w przypadku treści poszukiwanych online, ich pozycją na liście wyników). Można je więc postrzegać jako czasowe substytuty pożądanych obiektów. Z tej właśnie perspektywy, czyli traktowania dostępnych w sieci reprezentacji realnie istniejących obiektów jako dóbr wymiennych, w artykule przeanalizowano transparentność i materialność danych bibliotecznych, demonstrując z jednej strony ich aspekt monetarny, a z drugiej – wymiar fizyczny. Następnie, przedyskutowano, w jaki sposób przyjęcie standardów Linked Open Data (LOD) przyczynia się do reifikacji danych, czyli traktowania ich jako autonomicznych artefaktów, dokumentów jako takich, dostępnych do swobodnego wykorzystywania poza środowiskiem bibliotecznym i mających własną, zależną od jakości wartość. Argumentację oparto na wynikach eksperymentalnych prac nad stroną data.bnf.fr, prowadzonych w Bibliotece Narodowej Francji (BNF).

Muzea i biblioteki francuskie zrealizowały wiele ambitnych i kosztownych programów digitalizacji swoich zasobów, co jednak, wbrew oczekiwaniom, nie przełożyło się na ich szerokie wykorzystanie za pośrednictwem nowych technologii. Autorka analizuje w tekście możliwe przyczyny niskiego poziomu wykorzystania najcenniejszych francuskich zbiorów specjalnych przeniesionych na formę cyfrową i udostępnianych za pośrednictwem bibliotecznych stron www, w tym kolekcji rękopisów, starodruków, rysunków, sztychów, pocztówek, map i fotografii.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), skutki stresu związanego z pracą kosztują amerykańskie firmy 300 miliardów USD rocznie. Badania dowodzą też, że pracownicy zadowoleni z komfortu pracy są wydajniejsi i rzadziej chorują. Koncepcja welness, czyli dbałości o dobrą kondycję fizyczną i psychiczną personelu oraz o odpowiednie równoważenie życia zawodowego i prywatnego, zyskuje w związku z tym wśród pracodawców coraz większą popularność. Wielu z nich oferuje pracownikom instytucjonalne wsparcie w tym zakresie, traktując to jako metodę na zwiększenie produktywności, lojalności i zaangażowania personelu, obniżenie absencji chorobowej powodowanej warunkami zatrudnienia i związanych z nią strat, i zapewnienie tym samym stabilności funkcjonowania całego przedsiębiorstwa. Korporacyjne programy wellness wprowadzanie w Stanach Zjednoczonych koncentrują się głównie na zapobieganiu chorobom przewlekłym, poprawie kontroli stanu zdrowia pracowników i promocji zachowań prozdrowotnych (osoby korzystające z pakietów wellenss mogą liczyć nawet na 30% zniżki składek na ubezpieczenie zdrowotne). Zgodnie z tym trendem postępują również instytucje szkolnictwa wyższego oraz, w mniejszym stopniu, biblioteki akademickie.

W Czechach, uwaga bibliotek i innych instytucji pamięci była jak dotąd skoncentrowana na digitalizacji druków i rękopisów. Obecnie przyszła kolej na ewidencję, digitalizację, zabezpieczenie, długotrwałe zachowanie i udostępnianie dokumentów dźwiękowych. W tym celu Ministerstwo Kultury sfinansowało projekt utworzenia Wirtualnej Fonoteki Narodowej. W realizowanym w latach 2015-2020 projekcie uczestniczy ponad 500 instytucji, za koordynację działań oraz opracowanie założeń metodycznych odpowiadają Biblioteka Moraw w Brnie, Narodowe Muzeum Muzyki i Biblioteka Narodowa Czech.

Biblioteka Narodowa Szwecji (BNS) realizuje od 2010 r. program masowej cyfryzacji historycznych szwedzkich gazet, traktując go w pierwszej kolejności, ze względu na ograniczenia oprogramowania do konwersji tekstu, jako zadanie związane z ochroną dziedzictwa kulturowego, a nie zapewniania dostępu i pełnej możliwości przeszukiwania digitalizowanych tekstów. Pierwszym tytułem, którego wszystkie egzemplarze przeniesiono w całości w formę cyfrową, był Aftonbladet – pismo założone w 1830 r. i znajdujące się w XIX wieku w czołówce najpopularniejszych dzienników. W artykule przeanalizowano zbiory tego periodyku z perspektywy teorii transformacji mediów, omawiając różnice między wersjami oryginalnymi i ich cyfrowymi surogatami, przyczyny powstałych rozbieżności oraz ich konsekwencje dla potencjalnych użytkowników. Autorzy skupili się bardziej na funkcjach infrastruktury technicznej, niż na kwestiach reprezentacji i treści, badając cyfrowy szum w bazie Svenska dagstidningar, powstały w efekcie pracy oprogramowania OCR i narzędzi automatycznej segmentacji i korekty tekstu. Przedyskutowali także jego instytucjonalne źródła, przybliżając procedury stosowane w Szwedzkim Centrum Konwersji Mediów (Mediakonverteringscentrum MKC) – placówce dokonującej konwersji historycznych drukowanych gazet na zlecenie BNS, i trudności napotykane przez jego pracowników.

Od 2003 roku, tzn. od czasu zatwierdzenia we Francji ustawy przewidującej „uczciwą rekompensatę” dla właścicieli praw autorskich za wypożyczenia przez biblioteki publikacji drukowanych, autorzy nie mogą protestować przeciw udostępnianiu ich książek w systemie wypożyczeń międzybibliotecznych (WM). W ustawie nie uwzględniono jednak pierwotnie dysertacji, dokumentów niepublikowanych, czasopism, kserokopii drukowanych i przesyłanych online.