Babin

W artykule omówiono: 1) cele oraz miejsce i termin realizacji projektu Słowackiej Biblioteki Narodowej (SBN) (por. BABIN 2011/4/140) pn. Cyfrowa Biblioteka i Cyfrowe Archiwum (DIKDA – Digitàlna Knižnica a Digitàlny Archív); 2) cele kilku najbardziej znanych europejskich projektów digitalizacji dokumentów bibliotecznych, archiwalnych i muzealnych, w których uczestniczyła SBN lub które są zgodne z założeniami ideowymi i merytorycznymi przyjętymi przez wykonawców DIKDA oraz zalety dokonywanej na skalę przemysłową, masowej digitalizacji.

Ad 1). W ramach DIKDA planowane jest przeniesienie na formę cyfrową i udostępnianie dokumentów z bibliotek i archiwów słowackich. Projekt ma być realizowany w latach 2012-2015, przede wszystkim w Zintegrowanym Centrum Konserwacji i Digitalizacji we Vrútkach, ale także w SBN w Martinie i Centralnym Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Bratysławie.  W Centrum we Vrútkach również zostanie przeprowadzona masowa konserwacja, sterylizacja (60-100 ton dokumentów rocznie) i odkwaszanie dokumentów papierowych (20-60 ton papieru rocznie). W ramach DIKDA do 2015 r. ma zostać zdigitilizowane 2 mln 800 tys. dokumentów, przewiduje się też utworzenie 78 nowych stanowisk pracy oraz stworzenie trwałej infrastruktury umożliwiającej kontrolę jakości procesów digitalizacji i konserwacji (laboratoria papieru i mikrobiologiczne, introligatornia, dział restauracji dokumentów). DIKDA stanowi też składnik europejskiego portalu Europeana (zob. BABIN 2009/4/243, BABIN 2010/3/151) z interfejsem w 27 językach, który zapewnia zintegrowany dostęp do 20 mln dokumentów (2012 r.) i łączy 150 dostawców informacji.   Słowacki projekt korzysta z własnego know-how SBN (metodologia, technologia) zapewniającego zgodność wyników digitalizacji z normami krajowymi i międzynarodowym. Niepokoi brak opracowania strategii przewidującej koordynację współpracy międzyresortowej przy jego realizacji oraz późniejszym wykorzystaniu zasobów cyfrowych.

Ad 2). Europa potrzebuje nowego planu działania, który zapewni jej rozwój gospodarczy, zmaksymalizuje potencjał intelektualny ludzi i zminimalizuje konflikty i problemy społeczne. Osiągnąć to można m.in. przez lepsze wykorzystanie technologii informacyjnych, zapewnienie zrównoważonego finansowania europejskich programów digitalizacji dokumentów stanowiących dziedzictwo kulturowe, ujednolicenie wymagań prawnych dot. publikacji i udostępniania dokumentów (np. statusu prawnego tzw. dzieł osieroconych, czyli takich, których właścicieli praw nie można ustalić), ustalenie opłat za dostęp do dokumentów cyfrowych chronionych prawem autorskim. Szczegółowo przedstawiono rolę CENL (Conference of European National Librarians) jako platformy wspierającej działania 49 europejskich bibliotek narodowych, zwłaszcza tworzenie Biblioteki Europejskiej (TEL – The European Library) (zob. BABIN 2008/1/14). W ramach TEL m.in. działa dostępny przez Internet portal „Biblioteka Słowacji”, zapewniający dostęp do 3,5 mln opisów bibliograficznych publikacji zgromadzonych w SBN. Omówiono też niektóre inne inicjatywy Unii Europejskiej:  opracowanie Zasad z Lund oraz związanego z nimi Planu działania z Lund. W dokumentach tych przedstawiono programy i problemy digitalizacji zbiorów europejskich instytucji kultury. Zostały one opracowane przez zespół przedstawicieli różnych krajów UE (The National Representatives Group – NRG).