Babin

Biblioteka Bibliotekoznawcza (Knihovna Knihovnické Literatury – KKL) Instytutu Bibliotekoznawstwa Biblioteki Narodowej Czech (BNCz) powstała w 1953 r. jako biblioteka podręczna ówczesnego Centralnego Gabinetu Naukowo-Metodycznego Bibliotekoznawstwa Biblioteki Narodowej i Uniwersyteckiej w Pradze. Od 1960 r. KKL dysponuje własnym budżetem i pełni funkcję centralnej krajowej biblioteki dziedzinowej.

Czeską terminologiczną bazę danych z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (Terminologická databáze knihovnictví a informační vĕdy – TDKIV) zaczęto tworzyć w latach 2001-2002, w ramach projektu realizowanego przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz) przy wsparciu ministerstwa kultury. Baza jest stale aktualizowana. Obecnie zawiera 4800 terminów (3120 podstawowych i 1680 ekwiwalentów) z zakresu bibliotekoznawstwa, informacji naukowej i dziedzin pokrewnych; obsługiwana jest w języku czeskim i angielskim. Służy jako narzędzie pomocne przy tworzeniu i czytaniu akademickich tekstów oraz zapewnianiu precyzyjnej komunikacji w bibliotecznej praktyce i całym spektrum informacji naukowej.

W Stanach Zjednoczonych coraz częściej wdrażany jest nowy model nabywania przez biblioteki książek elektronicznych: Zakupy Inicjowane przez Czytelników – Patron-Driven Acquisition (PDA). Metodę te postanowiła również zastosować Biblioteka Narodowa Czech (BNCz). W artykule omówiono system PDA oraz doświadczenia BNCz związane z eksperymentalnym wdrożeniem tej metody gromadzenia zagranicznych książek elektronicznych.

W Czechach, od  ośmiu, lat systematycznie organizuje się w różnych miejscowościach doroczne konferencje bibliotekarzy z niewielkich bibliotek wiejskich i małomiasteczkowych. Zjazdy te trwają 3 dni i obejmują część merytoryczną (wykład, dyskusja), zapoznanie się z osiągnięciami bibliotek-gospodarzy, zwiedzanie okolicznych miejscowości oraz część artystyczną. W artykule omówiono spotkanie, które odbyło się w dniach 13-15 września 2012 r. w Třebiči i Petrůvkách pod hasłem „Co mogą wiejskie biblioteki”.

Biblioteka Jabok – Wyższej Szkoły Zawodowej Pedagogiki Społecznej i Teologii w Pradze, oprócz studentów i naukowców uczelni macierzystej obsługuje też wszystkie osoby zainteresowane jej księgozbiorem bądź usługami. Biblioteka ta zainstalowała u siebie zintegrowany system biblioteczny Evergreen o otwartym kodzie źródłowym, udostępniany na licencji GNU General Public License. Jest to bardzo nowoczesne oprogramowanie, z szeroką ofertą funkcji i usług dostosowanych do pracy w ramach sieci i konsorcjów bibliotecznych. Pierwszą jego wersję wdrożono w 2006 r. w konsorcjum bibliotek publicznych stanu Georgia, a obecnie korzystają z niego setki bibliotek, głównie w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie, a także w kilku innych krajach, np. w Indiach i Chinach (zob. BABIN 2010/1/55)

W artykule omówiono czeski system zarządzania treścią Kramerius (oprogramowanie open source dystrybuowane na licencji GNU GPL v3), za pośrednictwem którego, przez strony 20 bibliotek naukowych Czech oraz biblioteki Uniwersytetu w Bratysławie, tworzone jest cyfrowe repozytorium książek i czasopism. Projekt koordynowany jest przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz). Biblioteka cyfrowa Kramerius pod koniec 2011 roku zawierała blisko 16 mln stron dokumentów, najwięcej wprowadziła ich BNCz – 8,1 mln stron, w tym 5,1 mln stron czasopism.

Bibliotekę w Planie nad rzeką Lužnice założono w 1923 roku, a w 1977 r. potwierdzono jej status biblioteki publicznej. Zmieniała ona kilkakrotnie swoją lokalizację, aż w 1997 r. przyznano jej miejsce w nowo zbudowanym ratuszu – została umieszczona na drugim piętrze, pod dachem, w pomieszczeniu ze skośnymi ścianami. W przyznanym lokalu nie zmieściła się cała biblioteka, więc ulokowano tam dział dla dorosłych, a dziecięcy przeniesiono do szkoły podstawowej. Każdy z działów był otwarty przez 2 dni w tygodniu. Sytuacja taka była niedogodna dla bibliotekarzy i czytelników, więc po 14 latach władze zdecydowały się ją zmienić. W artykule zreferowano przebieg realizacji projekt adaptacji dodatkowych pomieszczeń ratusza na cele biblioteczne.

Systematycznie wzrastający w Czechach VAT na książki, spadek produkcji wydawniczej w latach 2009 i 2010 (w relacji do roku poprzedniego) oraz przedłużającycy się kryzys ekonomiczny wskazywały na możliwość dalszej zapaści na rynku księgarskim i brak nadziei na powrót dobrych czasów z początku lat 90. XX wieku, kiedy to masowo wydawano i czytano zabronioną wcześniej w socjalizmie literaturę. Zaskoczeniem okazały się więc statystyki wydawnicze wskazujące na opublikowanie w 2011 roku 18 985 tytułów, czyli o 1931 tyt. więcej (11%) niż w roku 2010 (por. babin.bn.org.pl/?p=1617).

W roku 2011 w  Czechach, mimo spowolnienia gospodarczego, odnotowano rekordową liczbę wydanych książek. W artykule omówiono: niektóre z obserwowalnych tendencji wydawniczych (1), trendy dotyczące przekładów i ich udziału w rynku książek (2) oraz zmiany w zakresie VAT na książki i ich konsekwencje (3).

Morawska Biblioteka Ziemska w Brnie (MBZ) należy do instytucji odpowiedzialnych za archiwizację i ochronę narodowego zasobu bibliotecznego oraz archiwalnego. Z tym wiąże się szczególnie istotny problem zachowania dokumentów na nośnikach papierowych, wydanych w okresie od drugiej połowy XIX w. aż do schyłku lat 90. XX w. i ulegających degradacji z powodu kwasowości papieru. Żywotność takich dokumentów sięga tylko 150-200 lat, więc cześć z nich już przekroczyła tę czasową granicę, zaś pozostałe się do niej nieuchronnie zbliżają. Do ich ratowania mogą być stosowane różne techniki i technologie odkwaszania i zarazem wzmacniania papieru, w zależności od przyjętego kryterium. Po ich zwięzłym przedstawieniu w artykule skupiono się na odkwaszaniu masowym oraz na podejściu do tego tematu w Czechach.