Babin

Resource Description & Access (RDA) to nowy standard katalogowania mający zapewnić elastyczne ramy dla opisu i zapewnienia punktu dostępu do każdego typu treści i mediów w szybko rozwijających się środowiskach cyfrowych, przy jednoczesnym zachowaniu kompatybilności z angloamerykańskimi zasadami katalogowania zawartymi w 2 wydaniu AACR. Upowszechnienie i wdrożenie tego modelu wymaga nadal rozwiązania wielu praktycznych problemów oraz ewaluacji głównych obszarów tematycznych związanych z organizacją informacji w nowym paradygmacie. Aby pomóc określić postępy prac w tym zakresie i określić dalsze kierunki badań, w artykule dokonano przeglądu anglojęzycznej literatury na temat RDA opublikowanej w latach 2005-2011 i zaprezentowano najważniejsze wnioski z tej analizy.

W artykule omówiono program AUTHORIS opracowany na Wydziale Informacji i Komunikacji Uniwersytetu w Granadzie w Hiszpanii. Jest to narzędzie umożliwiające generowanie haseł wzorcowych dla rekordów bibliograficznych na podstawie zasobów kartotek wzorcowych i zbiorów słownictwa opublikowanych w modelu Linked Data, za pomocą algorytmów uczenia. AUTHORIS opracowano, by rozszerzyć kontrolę autorytatywną i wymianę informacji między ośrodkami bibliograficznymi i innymi instytucjami.

Autor omawia w artykule różnice między tworzeniem i funkcjonowaniem katalogów bibliotecznych w Rosji i Stanach Zjednoczonych, przedstawia również swoje prognozy i argumenty dotyczące przyszłości tych systemów informacyjnych na świecie.

Folksonomie postrzegane są często w piśmiennictwie naukowym jako potencjalnie alternatywna wobec formalnego opisu metoda organizacji i indeksowania dużych zasobów informacyjnych; przeprowadzono też wiele badań porównujących skuteczność, precyzyjność i zgodność języka naturalnego i słowników kontrolowanych (zob. BABIN [1], [2], [3]), w tym m.in. języka haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu (LCSH) (por. BABIN 2010/2/115), jako narzędzi dostępu rzeczowego do różnego typu źródeł online. Autorzy postanowili przeanalizować semantyczne relacje między społecznymi tagami i hasłami LCSH, w dwóch nowych kontekstach: dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) i dwujęzycznego środowiska (angielski i chiński), sprawdzając odniesienia między formalnymi i nieformalnymi znacznikami używanymi do opisu książek BIN, różnice między oznaczeniami w obu językach, oraz stopień, w jakim tagi i hasła LSCH się uzupełniają.

Bibliotekarze odpowiedzialni za opracowanie zbiorów muszą w obecnych czasach stawiać czoła wielu wyzwaniom związanym m.in. z ciągle zmieniającymi się formatami katalogowanych publikacji, koniecznością dostosowywania się do nowych standardów i zasad opisu, brakami kadrowymi czy choćby ograniczonymi budżetami na zakup materiałów informacyjnych i edukacyjnych dotyczących katalogowania. Aby pomóc zarówno doświadczonym, jak i początkującym lub odpowiednio nieprzeszkolonym „katalogerom” w identyfikacji, wyborze i ewaluacji przydatnych w pracy, praktycznych i wartościowych zasobów z tej dziedziny, dostępnych w Internecie, autorzy opracowali kompleksową, adnotowaną webliografię, czyli tematyczne zestawienie bibliograficzne anglojęzycznych internetowych źródeł, wzbogacone o informacje o ich treści.

Centrum Usług Bibliotecznych Nadrenii Północnej -Westfalii (HBZ) eksperymentuje z technologiami Sieci Semantycznej i Linked Open Data (LOD) od 2009 r., koncentrując się zarówno na aspektach technicznych, jak i prawnych związanych ze zmianą paradygmatu dostarczania i reprezentacji danych. Od 2010 r, jako jedna z pierwszych niemieckich instytucji, biblioteka ta udostępnia dane katalogowe w domenie publicznej. Bazujący na nich nowy serwis LOD pn. lobid.org (Linking Open Bibliographic Data) uruchomiono w tej instytucji w sierpniu tego samego roku i od tej pory jest on stale rozwijany (doskonalone są m.in. procesy konwersji, modele danych i oprogramowanie). W artykule przybliżono cele przyświecające twórcom tego projektu, architekturę techniczną i sposób funkcjonowania nowego systemu oraz plany jego dalszego rozwoju

W środowisku bibliotecznym od lat dyskutuje się nad sposobami wykorzystania metadanych tworzonych na samym początku bibliograficznego łańcucha dostaw, w celu zredukowania kosztów i czasu związanych z katalogowaniem i wyeliminowania zbędnych, powtarzanych zadań na linii wydawcy – biblioteki. Jednym z możliwych rozwiązań tej kwestii wydaje się być korzystanie z ONIX – międzynarodowego standardu wymiany danych używanego powszechnie w branży księgarskiej, jako że wiele elementów danych w tym schemacie można mapować do formatu MARC. Biblioteka Kongresu (BK) opracowała konwerter ONIX –> MARC, którego używa się do tworzenia opisów bibliograficznych w formacie MARC bezpośrednio z dostarczanych przez wydawców metadanych ONIX dla nowych publikacji otrzymywanych w ramach programu CIP (Cataloguing in Publication); podobne narzędzie udostępnia też OCLC.

Aby zwiększyć dostępność swoich zasobów dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnością, biblioteki gromadzą materiały w różnych, przeznaczonych dla nich formatach, a wraz z rozwojem technologii rośnie też liczba alternatywnych form zapisu dokumentów. Choć wiele standardów katalogowania zawiera wytyczne przeznaczone dla określania dokładnej charakterystyki takich typów materiałów, większość z nich koncentruje się na opisie książek w systemie Braille’a. Ze względu na brak ustalonych, szczegółowych zasad katalogowania dla innych formatów, wiele bibliotek nie jest w stanie opisać odpowiednio takich pozycji, a część z nich dostosowuje standardy do własnych potrzeb, co skutkuje powstawaniem różnych, niespójnych rekordów dla tych samych pozycji i może utrudniać dostęp do informacji niepełnosprawnym użytkownikom. W artykule zaproponowano więc przegląd, modyfikację i rozszerzenie 4 wydania bazujących na AACR2R Koreańskich Zasad Katalogowania (KZR4) i pól koreańskiego formatu MARC (KORMARC), by umożliwić pełny opis dokumentów w różnych formach zapisu. Zmiany te przeznaczono dla społeczności bibliotecznej w Południowej Korei, jednak wg autorów sugerowane rozwiązania mogą się okazać przydatne także dla bibliotekarzy z innych krajów.

Kathleen Bauer i Alice Petersom-Hart z Yale University Library przeprowadziły badanie, którego celem było sprawdzenie, czy fasety przedmiotowe przyczynią się zwiększenia wykorzystania haseł przedmiotowych przez użytkowników biblioteki. Udostępniono im do wyboru dwa interfejsy katalogu Voyager: Yufind, w którym zastosowano fasety oraz Orbis – w którym nie prezentowano faset.

Po roku 2003, w którym zorganizowano w Bibliotece Kongresu konferencję poświęconą zapewnianiu dostępu do ukrytych (nieopracowanych lub opisanych jedynie w minimalnym stopniu) zasobów, w Stanach Zjednoczonych powstało wiele programów i inicjatyw mających na celu odpowiednią identyfikację i katalogowanie ukrytych zbiorów specjalnych i archiwów. W artykule zreferowano jeden z takich projektów – prace z ostatnich kilku lat związane z zabezpieczeniem i rejestracją bibliograficzną dokumentów kartograficznych znajdujących się w zasobach biblioteki Sterling Memorial (SML) Uniwersytetu Yale, omówiono też specyfikę tego typu zadań i związane z nimi trudności.