Babin

Biblioteka Jabok – Wyższej Szkoły Zawodowej Pedagogiki Społecznej i Teologii w Pradze, oprócz studentów i naukowców uczelni macierzystej obsługuje też wszystkie osoby zainteresowane jej księgozbiorem bądź usługami. Biblioteka ta zainstalowała u siebie zintegrowany system biblioteczny Evergreen o otwartym kodzie źródłowym, udostępniany na licencji GNU General Public License. Jest to bardzo nowoczesne oprogramowanie, z szeroką ofertą funkcji i usług dostosowanych do pracy w ramach sieci i konsorcjów bibliotecznych. Pierwszą jego wersję wdrożono w 2006 r. w konsorcjum bibliotek publicznych stanu Georgia, a obecnie korzystają z niego setki bibliotek, głównie w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie, a także w kilku innych krajach, np. w Indiach i Chinach (zob. BABIN 2010/1/55)

W artykule omówiono czeski system zarządzania treścią Kramerius (oprogramowanie open source dystrybuowane na licencji GNU GPL v3), za pośrednictwem którego, przez strony 20 bibliotek naukowych Czech oraz biblioteki Uniwersytetu w Bratysławie, tworzone jest cyfrowe repozytorium książek i czasopism. Projekt koordynowany jest przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz). Biblioteka cyfrowa Kramerius pod koniec 2011 roku zawierała blisko 16 mln stron dokumentów, najwięcej wprowadziła ich BNCz – 8,1 mln stron, w tym 5,1 mln stron czasopism.

W artykule przybliżono charakterystykę oraz zalety jednego z coraz popularniejszych (głównie w krajach rozwijających się), darmowego, otwartego zintegrowanego systemu bibliotecznego (ZSB). NewGenLib rozwijany jest od 2005 r. przez Verus Solutions Pvt Ltd, we współpracy z Kesavan Institute of Information and Knowledge Management (Indie). Początkowo rozpowszechniano go jako oprogramowanie własnościowe i implementowano z powodzeniem jako podstawowy ZSB w wielu dużych indyjskich bibliotekach. W 2008 r. jego wersja 2.1 została opublikowana na zasadach open source, na licencji GNU GPL, a program wkrótce zyskał wielu użytkowników w krajach Azji Południowo Wschodniej, Afryki i Bliskiego Wschodu. Jest to projekt aktywny, wersja 3.0 pojawiła się we wrześniu 2011 r., od tej pory też regularnie wypuszczane są nowe aktualizacje i dodatki – obecna edycja dostępna jest na telefony komórkowe i tablety z systemem operacyjnym Android 2.1.

Georeferencja zdigitalizowanych kolekcji historycznych map polega na dodawaniu do ich plików określonych danych geoprzestrzennych. Proces ten zakłada zazwyczaj nanoszenie na mapę odpowiednich punktów kontrolnych, odpowiadających konkretnej, rzeczywistej lokalizacji geograficznej, a na jego efekty ma wpływ wybór układu współrzędnych, typ transformacji i metody zmiany liczby pikseli w obrazie. Może on dać bibliotekom wymierne korzyści, m.in. w postaci poprawy efektywności wyszukiwania i wizualizacji cyfrowych zasobów kartograficznych, lepszej czytelności i rozumienia treści dawnych map, możliwości ich porównywania z innymi mapami i łatwej integracji z Google Maps, Google Earth czy powiązanymi interfejsami API, jednak ze względu na wysokie koszty i czasochłonność prac związanych z wykorzystywaniem konwencjonalnych systemów informacji geograficznej, niewielu bibliotekarzy decyduje się na ich implementację. W artykule przedstawiono dostępne na rynku, komercyjne i otwarte oprogramowanie do definiowania lokalizacji przestrzennej (QGIS, GRASS, GDAL, MapRectifier, MapWinGIS Image Georeferencer) oraz historię georeferencji online i bibliotecznych aplikacji tego typu (MapWarper i in.), a następnie zaprezentowano alternatywne rozwiązanie – bazujący na współpracy projekt online pozwalający na georeferencję obrazów map w ramach crowdsourcingu.

Realizacja projektów budowy cyfrowych repozytoriów i cyfrowych bibliotek dla materiałów w różnych formatach wiąże się z koniecznością stałego nadążania za szybko postępującymi zmianami sprzętu i oprogramowania, w celu zapewnienia w dalszej perspektywie czasowej stabilności, dostępności i możliwości przeszukiwania takich zasobów. Do zarządzania cyfrowymi treściami wykorzystuje się w bibliotekach i centrach archiwizacyjnych zarówno oprogramowanie komercyjne, jak i systemy o otwartym kodzie źródłowym. W artykule skupiono się na omówieniu wyników ewaluacji funkcjonalności dostępnych obecnie na rynku platform dla bibliotek cyfrowych, rozprowadzanych na licencji open source (OSBC), pod kątem oferowanego przez nich wsparcia dla cyfrowej ochrony (CO).

Tematyka dotycząca narzędzi i strategii zarządzania treścią pojawia się regularnie na łamach Ariadne (kwartalnik online poświęcony sieciowym technologiom i zasobom cyfrowym, wydawany od 1996 r. przez UKOLN) od początku istnienia tego czasopisma i jest w nim dyskutowana w najrozmaitszych kontekstach, jednak samo pismo, przez ponad 15 lat – do wydania 68 numeru (marzec 2012 r.), ukazywało się na  ręcznie kodowanej stronie internetowej, ze statycznymi plikami HTML, a jego artykuły nie były nigdy wcześniej importowane do systemu zarządzania treścią (CMS). W tekście omówiono kryteria i proces wyboru opartego na bazach danych CMS dla tego serwisu oraz proces migracji całej zawartości archiwalnych numerów Ariadne (ponad 1600 artykułow) na platformę Drupal o otwartym kodzie źródłowym.

W artykule omówiono doświadczenia związane z automatyzacją podstawowych funkcji i usług biblioteki Adeyemi College of Education (ACE) w Nigerii i procesem implementacji zintegrowanego systemu bibliotecznego Koha o otwartym kodzie źródłowym (por. BABIN 2009/3/212, BABIN 2010/4/257). Zreferowano m,in. wymagania stawiane nowemu systemowi, czynniki, które zdecydowały o wyborze wolnego oprogramowania Koha (wersja 3.0.1) i wyzwania, z którymi musiano się zmierzyć w trakcie jego adaptacji.

VuFind to program open source do prezentacji i przeszukiwania bibliotecznych katalogów w Internecie oraz jedno z pierwszych niekomercyjnych narzędzi stosowanych do budowy OPAC drugiej generacji (SOPAC), wzbogaconych o funkcje sieci 2.0. System ten został stworzony na Villanova University i rozwijany jest we współpracy z bibliotekami na całym świecie. Zapewnia m.in. możliwość jednoczesnego wyszukiwania wszelkiego rodzaju katalogów i elektronicznych zasobów bibliotecznych: rekordów książek, czasopism, dokumentów audio i video, artykułów, baz danych, instytucjonalnych bibliografii czy repozytoriów. Mimo, że od czasu jego udostępnienia (2008 r.) na rynku pojawiło się wiele konkurencyjnych, własnościowych rozwiązań o podobnych interfejsach (Primo, EBSCO Discovery,Worldcat Local itp.), wyróżnialną cechą VuFind jest nadal łatwość jego adaptacji do lokalnych potrzeb, w tym możliwość kontrolowania tego, co i w jaki sposób jest indeksowane oraz wykorzystania jako nakładka (ang. front-end) dla różnego typu serwisów (w tym płatnych) i zapewnienia do nich jednego punktu dostępu (w przypadku własnościowych systemów opcja ta jest dostępna zazwyczaj jedynie, jeśli wszystkie programy i aplikacje zostaną zakupione u jednego producenta).

Technologie cyfrowej produkcji (TCP), takie jak drukowanie przestrzenne (ang. 3D printing), tworzone na zasadzie open source (por. BABIN 2011/2/74), postrzegane są obecnie w prasie popularnej jako rozwiązania przełomowe, mające przynieść rewolucyjne zmiany w życiu społecznym, wokół ich rzekomo transformacyjnego wpływu i roli narosło jednak wiele mitów. Aby móc realnie ocenić potencjał TPC, warto rozważyć, w jaki sposób projekty tego typu wdrażane są w środowiskach twórczych. W tym celu, na podstawie własnego raportu z projektu Materializing Digital Information (2010) oraz przeglądu literatury przedmiotu, autorzy analizują sposoby wykorzystania jednej z metod TCD – technologii szybkiego wykonywania prototypów (ang. rapid prototyping) przy pomocy drukarki 3D, przez architektów, projektantów i zwolenników ruchów DIY, czyli w kontekstach, w których zagadnienia związane z drukowaniem przestrzennym mają najbardziej konkretny wymiar; omawiają również społeczne i technologiczne innowacje związane z rozwojem TCP.

Przedstawiono założenia opracowanego na Wydziale Bibliotekarstwa i Informacji Uniwersytetu Dublińskiego w latach 2007-2011 wirtualnego środowiska badawczego OJAX++. Wirtualne środowiska badawcze (Virtual Research Environment – VRE) to rozwiązania informatyczne (zestawy programów i usług sieciowych) ułatwiające wspólną pracę badawczą rozproszonym zespołom. VRE umożliwiają sprawną komunikację między uczestnikami projektu, wspólny dostęp do danych, oprogramowania i infrastruktury naukowej, ułatwiają zarządzenie projektami oraz umożliwiają współpracę przy analizie danych, adnotowaniu źródeł, pisaniu publikacji etc.