Babin

Bibliotekę w Planie nad rzeką Lužnice założono w 1923 roku, a w 1977 r. potwierdzono jej status biblioteki publicznej. Zmieniała ona kilkakrotnie swoją lokalizację, aż w 1997 r. przyznano jej miejsce w nowo zbudowanym ratuszu – została umieszczona na drugim piętrze, pod dachem, w pomieszczeniu ze skośnymi ścianami. W przyznanym lokalu nie zmieściła się cała biblioteka, więc ulokowano tam dział dla dorosłych, a dziecięcy przeniesiono do szkoły podstawowej. Każdy z działów był otwarty przez 2 dni w tygodniu. Sytuacja taka była niedogodna dla bibliotekarzy i czytelników, więc po 14 latach władze zdecydowały się ją zmienić. W artykule zreferowano przebieg realizacji projekt adaptacji dodatkowych pomieszczeń ratusza na cele biblioteczne.

Analiza predykcyjna (AP) definiowana jest w tekście jako proces wykorzystujący różne techniki analizy statystycznej i modelowania w celu odkrycia powiązań, wzorców i prawidłowości w posiadanych zbiorach bieżących i historycznych danych i tworzenia na tej podstawie wnioskowań na temat przyszłości. Jej stosowanie pomaga m.in. przewidywać zmiany, a także umożliwia planowanie strategii poprawy wyników i efektywności danej organizacji i podejmowanie decyzji nt. kierunków i sposobu jej działania. Procedury AP, wraz z rozwojem technologii ułatwiających analizę danych stają się coraz bardziej popularne na całym świecie i wykorzystywane są w rozmaitych sektorach usługowych – handlu, bankowości, telekomunikacji czy transporcie, głównie do przewidywania wzorów zachowań i nawyków klientów. Wg autora mogą być one również z powodzeniem stosowane przez kierownictwo bibliotek, by na podstawie historii własnej instytucji przewidywać potencjalny wpływ trendów na jej funkcjonowanie, uzasadniać dofinansowywanie konkretnych celów czy optymalizować realizację powierzonych zadań.

Dominujące tendencje we współczesnym budownictwie i architekturze oraz projektach renowacji bibliotek to tworzenie stref grupowej nauki i pracy, miejsc pozwalających na korzystanie z najnowszych, multimedialnych technologii, przestrzeni stymulujących współpracę i społeczne interakcje, zapewniających wspólny relaks (kawiarenki, zakątki wypoczynkowe, księgarnie itp.) i możliwość partycypacji w różnego typu wydarzeniach (sale prezentacyjne, wystawowe i in). Autor analizuje te typowe elementy i uwarunkowania wizerunku nowoczesnych bibliotek, konfrontując je ze starą tradycją biblioteczną, zgodnie z którą instytucje te postrzegano jako świątynie ciszy, miejsca skupienia, indywidualnej lektury i refleksji oraz ucieczki od gwaru i tłumów.

Projekty adaptowania starych, opuszczonych budynków na potrzeby bibliotek realizowane są na całym świecie i zyskują coraz większą popularność. W ich ramach, nowe role i funkcje nadaje się wielu różnego typu obiektom, takim jak stare silosy na zboże, poczty, koszary, dworce czy stajnie. Przekształcanie budynków, które uprzednio służyły zupełnie innym celom, na biblioteki jest przykładem recyklingu – jednego z aspektów koncepcji zrównoważonego rozwoju i jest jedną z metod na redukcję „ekologicznego śladu” bibliotek. Daje też możliwość wprowadzenia do bibliotecznego planowania kwestii związanych z ochroną środowiska oraz racjonalnym, efektywnym i pozwalającym na oszczędności wykorzystaniem dostępnych zasobów. Projekty transformacji i adaptacji, poza uwzględnianiem „zielonych” elementów takich jak ochrona i minimalizacja zużycia wody, wykorzystanie materiałów odnawialnych bądź z odzysku, czy oszczędność energii, różnią się jednak znacząco od planowania ekologicznej biblioteki w zupełnie nowym budynku. W artykule przedstawiono przykłady najlepszych realizacji tego typu z Niemiec i innych krajów Europy oraz wyzwania, z jakimi musieli się zmierzyć ich twórcy, przybliżono też zalety zrównoważonego myślenia w odniesieniu do ochrony dziedzictwa przyrodniczego, kulturowego i historycznego oraz możliwą rolę bibliotek w promocji takiego podejścia.

Ze względu na postępujące od kilku lat redukcje budżetów bibliotek, rosnącą popularność e-książek i szybkie zmiany modeli dostarczania i udostępniania informacji i multimediów, projektowanie budynków bibliotecznych jest dużym wyzwaniem, gdyż wraz z tempem tych transformacji dezaktualizują się równie szybko plany modernizacji czy budowy bibliotek, a stare metody obliczania przestrzeni potrzebnej na książkowe regały, miejsca w czytelniach czy terminale komputerowe stają się nieprzydatne. Autor – szef biura projektowego i członek ALA opisuje najnowsze trendy związane z budownictwem bibliotecznym, przedstawia też kilka przykładów nowatorskich projektów bibliotek zrealizowanych przez jego pracownię w Stanach Zjednoczonych.

Projektowanie przestrzeni bibliotek, ich ocena jako miejsca (por. BABIN 2006/2/83, BABIN 2008/3/171, babin.bn.org.pl/?p=730) oraz ewaluacja potrzeb użytkowników to bardzo popularne tematy w piśmiennictwie z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Określenie najlepszego sposobu pozyskiwania informacji o ich zachowaniu bywa jednak wyzwaniem. Metody ilościowe umożliwiają zdobycie danych liczbowych nt. działań podejmowanych przez klientów bibliotek, jakościowe – uzyskanie prywatnych opinii, odczuć i indywidualnych ocen użytkowników, informacje te są jednak niemierzalne. W artykule omówiono wyniki badania, w ramach którego sprawdzano, czy wyniki ilościowej obserwacji użytkowników oraz jakościowej analizy ich oczekiwań będą się znacząco różniły, czy uzupełniały i czy można na ich podstawie stworzyć pełny obraz potrzeb studentów i kadry naukowej i dostosować do nich odpowiednio pomieszczenia biblioteki akademickiej w celu poprawy komfortu jej użytkowania.

Firmy i koncerny w Stanach Zjednoczonych, na skutek fuzji, bankructwa czy spadku popytu na dany rodzaj towarów, rezygnują coraz częściej z prowadzenia wielkopowierzchniowych magazynów i centrów handlowych, określanych mianem big box (przeważnie 5 – 20 tys. m. kw. powierzchni). Biblioteki, zamiast budować od fundamentów nowe siedziby, mogą prowadzić renowację i dostosowywać do potrzeb czytelników opuszczone budynki tego typu, których są w tym kraju tysiące. W artykule omówiono zalety i wady takiego rozwiązania oraz najważniejsze zmiany, jakich należy dokonać podejmując się realizacji takiego projektu. Przedstawiono też kilka przykładów udanych adaptacji pomieszczeń magazynowych na użytek bibliotek.

W połowie lat 90. ubiegłego wieku prognozowano, że los bibliotek jako fizycznych miejsc jest z góry przesądzony. W myśleniu o tych placówkach dominował też swoisty dualizm – fizyczne biblioteki przeciwstawiano dość powszechnie bibliotekom wirtualnym, zakładając, że te ostatnie okażą się w przyszłości znacznie bardziej popularne. Również wśród 4 alternatywnych scenariuszy dotyczących przyszłości bibliotek w XXI wieku, opracowanych w 1995 r. w Stanowej Bibliotece Nowej Południowej Walii w Sydney (Australia), tylko jeden zakładał reinterpretację i powiązaną z nią rewitalizację pojęcia „biblioteki jako miejsca”.

Znalezienie jednej, przydatnej dla wszystkich recepty na stworzenie perfekcyjnej i przyjaznej uczniom szkolnej biblioteki, zabezpieczającej odpowiednio ich potrzeby w obecnym, szybko zmieniającym się i wymagającym korzystania z wielu multimedialnych zasobów środowisku edukacyjnym, nie jest zadaniem prostym. Jedyną sensowną wspólną rekomendacją wydaje się być dbałość o odpowiednie dostosowanie projektu biblioteki do realizowanych w szkole programów nauczania i jej zasobów finansowych. Wg autorki, pomocne w przystosowaniu przestrzeni bibliotecznej do roli współczesnego centrum nauki, mogącego służyć uczniom przez lata, może być również uwzględnienie przedstawionych przez nią 5 podstawowych zaleceń dotyczących bibliotecznego designu.

W związku z olbrzymią liczbą produkowanych obecnie, wartościowych informacji, których dostępność należy zapewnić w perspektywie długofalowej, konieczne jest opracowywanie zautomatyzowanych rozwiązań pozwalających na długotrwałe przechowywanie i zabezpieczania danych w formie elektronicznej oraz odpowiednie planowanie cyfrowej archiwizacji. Artykuł poświęcono kwestiom kryteriów i czynników wpływu, jakie należy uwzględniać przy wyborze najbardziej optymalnych działań archiwizacyjnych w danym kontekście. W celu ich identyfikacji, dokonano ewaluacji 13 studiów przypadku dotyczących planowania archiwizacji różnych typów cyfrowych obiektów, podejmowanej we współpracy z partnerami o różnym zapleczu instytucjonalnym.