Babin

Szybki rozwój technologii 2.0 i sieci społecznościowych wpłynął znacząco na zmianę paradygmatu edukacji informacyjnej (EI) i zapoczątkował myślenie o niej w kontekście interaktywnych, partycypacyjnych środowisk, w które angażują się studenci, i które wiązane są przez badaczy z erozją kontekstów informacyjnych, wynikającą m.in. z decentralizacji i oddolnego charakteru klasyfikacji zasobów sieciowych. Dostosowanie programów kształcenia do nowych, sieciowych wyzwań i dekontekstualizacji informacji wydaje się podstawowym problemem edukacyjnym i głównym zadaniem pedagogiki 2.0. W artykule zaproponowano przetestowany praktyce, nowy model nauczania i ćwiczenia EI, wykorzystujący platformy społecznościowe do uczenia metaliteracy – metapiśmienności rozumianej przez autorki jako krytyczna świadomość tego, co i dlaczego robimy z informacją oraz umiejętność skutecznego uczestnictwa w środowiskach online.

Projekty MOOC – masowych, otwartych kursów online (zob. babin.bn.org.pl/?p=1898, babin.bn.org.pl/?p=2075, babin.bn.org.pl/?p=2516), realizowane pierwotnie głównie w Stanach Zjednoczonych, zyskują na świecie coraz większą popularność, a do ruchu MOOC przyłącza się coraz więcej europejskich uniwersytetów. Wraz ze wzrostem oddziaływania tych inicjatyw staje się również jasne, że ich rozwój na Starym Kontynencie, w tym zwłaszcza w krajach niemieckojęzycznych, nie może przebiegać w taki sam sposób jak Ameryce Północnej, z powodu odmienności systemów edukacyjnych i ramowych wymagań oraz uwarunkowań prawno-gospodarczych. Implementacja różnych typów MOOC w Europie Środkowej wiąże się z wieloma trudnościami, do których należy podchodzić uwzględniając lokalny kontekst. Artykuł poświęcono analizie, z lokalnej perspektywy, korzyści i ryzyka związanych z oferowaniem MOOC  oraz omówieniu wstępnych warunków, które muszą spełnić uczelnie i władze by umożliwić budowę i upowszechnienie platform MOOC oraz wsparcie dla otwartej edukacji. Przedyskutowano również, na przykładzie Austrii, wyzwania związane z tworzeniem i dystrybucją treści, ewaluacją wiedzy i rozwojem modeli finansowania MOOC.

Pedagodzy i metodycy od lat zastanawiają się jak walczyć z popularnym stereotypem, zgodnie z którym płeć piękna nie ma predyspozycji i uzdolnień w zakresie nauk ścisłych, a informatyka to zajęcie wyłącznie dla mężczyzn. Badania oraz różne eksperymenty edukacyjne dowodzą, że proste zabiegi, takie jak modyfikacja zasad organizacji lekcji, zmiana nastawienia nauczycieli, często z góry definiujących odmienne role i zadania dla uczniów i uczennic, czy też tworzenie klas lub warsztatów informatycznych wyłącznie dla dziewcząt, ułatwiają znacznie wyrównywanie szans edukacyjnych między obu płciami, a zapewnienie środowiska bez męskiej konkurencji i docinków ze strony kolegów pozwala dziewczynom odzyskiwać wiarę w swoje możliwości i osiągać bardzo dobre rezultaty w dziedzinach uważanych do niedawna za typowo męskie. W artykule przybliżono tworzone zgodnie z tym podejściem, przyjazne dziewczętom, oddolne inicjatywy i programy nauczania inżynierii, programowania i nowych technologii, realizowane w Stanach Zjednoczonych i kierowane do uczennic szkół podstawowych i średnich.

W artykule omówiono zmiany podejścia do literatury dziecięcej i młodzieżowej we francuskim szkolnictwie i dokonano krótkiego przeglądu rodzaju lektur zalecanych w kolejnych okresach powojennych przez ministerialne programy nauczania w przedszkolach, szkołach podstawowych i średnich oraz omówiono główne tendencje w programach wyższych uczelni na kierunkach kształcących nauczycieli języka ojczystego.

Pod wpływem nacisków politycznych, szybkiego rozwoju technologii informacyjnych i ze względów ekonomicznych, coraz więcej uczelni wykorzystuje w procesie kształcenia e-teksty i innego typu zasoby dostępne drogą elektroniczną. Zmiany te dotyczą zarówno programów stacjonarnych, jak i tych oferowanych w modelu e-learningu lub w systemie łączonym (ang. blended learning). Ulegając tym trendom, administratorzy uczelni zakładają często, że cyfrowe lektury i materiały edukacyjne są nie tylko tańsze, lecz też bardziej przydatne w procesie nauki, zwłaszcza dla studentów z pokolenia cyfrowych tubylców. W omawianym w artykule badaniu postanowiono sprawdzić realistyczność powyższych założeń, analizując, czy faktycznie wykorzystywanie tekstów w formie elektronicznej pozwala, w porównaniu z drukowanymi zasobami, na bardziej efektywne uczenie się i czy ich używanie przynosi znaczące oszczędności.

Wymogi programowe edukacji z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) są traktowane i rozumiane odmiennie w różnych częściach świata. W niektórych regionach studia z tej dyscypliny ograniczają się do bibliotekoznawstwa, w innych – obejmują również nauczanie z zakresu informacji naukowej, multimediów, zagadnień wydawniczych, archiwów i zarządzania rekordami, technologii, systemów informacyjnych i zarządzania wiedzą, i in. Odmiennie podchodzi się również do poziomu kształcenia i statusu uzyskiwanego po ukończeniu studiów – mianem edukacji BIN określa się np. jakiekolwiek programy BIN, czy to na poziomie licencjackim, czy wyższego stopnia, a ich ukończenie pozwala na uzyskanie statusu bibliotekarza w hierarchii służby bibliotecznej; w innych krajach natomiast określenie to, jak i uznanie statusu odnosi się wyłącznie do studiów podyplomowych. Te i inne różnice sugerują, że ewaluacja edukacji bibliotekoznawczej przy pomocy jednego, ujednoliconego instrumentu może być trudna, nie oznacza jednak, że kontrola jakości studiów BIN nie istnieje, mimo nieuchronnych rozbieżności dotyczących metod i kryteriów oceny na poziomie globalnym, regionalnym, krajowym i instytucjonalnym. W artykule, na postawie własnych doświadczeń oraz analizy dostępnej literatury przedmiotu, autorzy podjęli próbę porównania sytuacji w tym zakresie w 3 krajach: Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii i Republice Południowej Afryki, zaproponowali też typologię mechanizmów kontroli jakości kształcenia.

Omówiono rozszerzony w 2012 r. program nauczania przedmiotu „design biblioteczny” (czyli projektowanie form użytkowych dla bibliotek) realizowany w Petersburskim Technikum Technologii Bibliotecznych i Informacyjnych oraz jego wpływ na rozwój aktywności twórczej i kreatywności młodzieży. Celem kursu jest przekazanie uczniom wiedzy z zakresu projektowania i techniki komputerowej, która pozwoli im na realizację własnych twórczych pomysłów i stosowanie nowatorskich rozwiązań plastycznych.

W 2011 r., wraz z pojawieniem się MOOC (zob. babin.bn.org.pl/?p=1898), czyli wykładów rozpowszechnianych w sieci w formie krótkich filmów połączonych z pozwalającymi sprawdzić swoją wiedzę testami wyboru, quizami kształtującymi oraz forami online do dalszych dyskusji, oceny koleżeńskiej i wymiany informacji, zaczęto przedyskutowywać na nowo role instytucji edukacyjnych wyższego szczebla i studentów oraz ich wzajemne relacje. Choć MOOC nie są opracowywane konkretnie w celu optymalizacji procesu nauczania, uważa się, że bazują one na solidnych metodologicznych podstawach, porównywalnych z podstawami zajęć prowadzonych przez uczelnie w sformalizowanym trybie. Aby zweryfikować tę tezę i znaleźć empiryczne dowody na jej poparcie, autorzy dokonali przeglądu literatury przedmiotu, prezentując w artykule zebrane dane i wnioski z badania.

Information Literacy Initiative (ILI), czyli Inicjatywa Edukacji Informacyjnej to program opracowany w Szkole Informacji Uniwersytetu Waszyngtońskiego i mający na celu świadczenie usług osobom spoza środowiska akademickiego, które maja określone potrzeby informacyjne i chcą się dokształcać w celu poprawy swojej sytuacji zawodowej i życiowej. Przeznaczony jest zarówno dla tych, którzy potrzebują podstawowego szkolenia z zakresu korzystania z informacji i serwisów elektronicznych, jak i osób chcących odświeżyć wiedzę w tym zakresie i poznać nowe koncepcje i technologie. W artykule przedstawiono założenia i zasady funkcjonowania tego programu i podobne inicjatywy realizowane w Stanach Zjednoczonych, metody promocji ILI i główne grupy użytkowników, oraz przeznaczone dla nich modele i strategie nauki.

MOOC (Massive Open Online Courses), czyli masowe (prowadzone dla bardzo dużej liczby uczestników) otwarte kursy internetowe, to koncepcja budząca coraz większe zainteresowanie na rynku internetowej edukacji i na tyle głośny medialnie temat, że rok 2012 został nazwany przez dziennikarza The New York Times „Rokiem MOOC”. Model ten zaczyna też być postrzegany jako środek zaradczy przeciw rosnącym kosztom i ograniczeniom tradycyjnej edukacji akademickiej. Zajęcia MOOC prowadzone są zazwyczaj przez ekspertów z elitarnych uczelni, a cechy charakterystyczne takich programów to unikalne metody pedagogiczne, wysokie standardy akademickie i nieograniczona liczba słuchaczy. Jak na razie żadna z większych uczelni nie honoruje wykształcenia zdobywanego w ramach tego typu kursów, jednak eksperci przewidują ich stopniową integrację z programami zajęć szkół wyższych. W artykule przeanalizowano fenomen MOOC i rozwój takich inicjatyw, identyfikując te ich aspekty, które mogą być istotne dla bibliotekarzy akademickich.