Babin

Większość bibliograficznych metadanych w sieci www, opisujących dokumenty takie jak książki, artykuły czy pliki graficzne wzorowanych jest na dorozumianej strukturze pojedynczej jednostki (zasobu) i jej atrybutów (cech) – na schemacie tym oparto np. popularny, bazujący na Dublin Core format XML dla protokołu OAI-OMH. W ciągu ostatnich 2 dekad powstało jednak kilka bardziej zróżnicowanych koncepcji danych bibliograficznych, w których np. książka nie jest postrzegana jako książka, lecz jako zestaw jednostek w różny sposób odzwierciedlających znaczenie, sposób realizacji i fizyczność danego obiektu, takich jak przedstawiony w dokumencie IFLA z 1998 r. model FRBR, stanowiący inspirację dla całej rodziny formatów ujmujących zasoby bibliograficzne w podobnych kategoriach. W artykule porównano, jak modele te zostały wyrażone w postaci słowników Sieci Semantycznej bazujących na składni RDF. Przeanalizowano również, co słowniki te mówią o naturze jednostek bibliograficznych i w jaki sposób definiują je jako klasy RDF, w odróżnieniu od specyfikacji źródeł nie bazujących na tym języku.

W artykule przedstawiono doświadczenia związane z przygotowaniami do przyjęcia nowych, międzynarodowych przepisów katalogowania – Resource Description and Access (RDA) w Bibliotece Narodowej Szkocji (BNS), koncentrując się na wykorzystaniu tego standardu przy tworzeniu kartotek wzorcowych oraz omówieniu procesów ewaluacji nowych zasad opisu zasobów i przygotowania pracowników do pracy w tym modelu. Przybliżono również przyjęte w BNS zasady i procedury katalogowania, aktualny stan adaptacji RDA, czynniki opóźniające jego wdrożenie oraz proces sukcesywnego szkolenia personelu biblioteki i dalsze plany w tym zakresie.

Twórcy rozwijanych obecnie, nowych standardów katalogowania koncentrują się na ich dostosowywaniu do wykorzystywania w środowisku sieciowym i sieci semantycznej, pomijając kwestie związane z zapewnieniem bardziej szczegółowego opisu treści zasobów z dziedzin o wysokim stopniu specjalizacji, takich jak astronomia i astrofizyka, mogącego zapewnić łatwiejsze odnajdywanie konkretnych informacji w wyspecjalizowanych bazach danych. Autorzy zajęli się w tekście problemem poziomu reprezentacji metadanych obiektów astronomicznych, w celu poprawy opisu zawartości obrazów nieba i zdjęć ciał niebieskich oraz danych z projektów i misji kosmicznych, próbując wykazać, że strefy cieszące się dużym zainteresowaniem badaczy z obu dyscyplin, nieuwzględniane obecnie w przepisach katalogowania, mogą stać się w przyszłości nowymi polami opisu zasobów astronomicznych i materiałów kartograficznych.

Resource Description & Access (RDA) to nowy standard katalogowania mający zapewnić elastyczne ramy dla opisu i zapewnienia punktu dostępu do każdego typu treści i mediów w szybko rozwijających się środowiskach cyfrowych, przy jednoczesnym zachowaniu kompatybilności z angloamerykańskimi zasadami katalogowania zawartymi w 2 wydaniu AACR. Upowszechnienie i wdrożenie tego modelu wymaga nadal rozwiązania wielu praktycznych problemów oraz ewaluacji głównych obszarów tematycznych związanych z organizacją informacji w nowym paradygmacie. Aby pomóc określić postępy prac w tym zakresie i określić dalsze kierunki badań, w artykule dokonano przeglądu anglojęzycznej literatury na temat RDA opublikowanej w latach 2005-2011 i zaprezentowano najważniejsze wnioski z tej analizy.

Autorzy przedstawiają w artykule dyskusje związane z zasadnością i potrzebą dostosowania obecnie używanych bibliotecznych standardów, takich jak RDA i FRBR do modeli opartych na zasadach Linked Data. Na podstawie przeglądu piśmiennictwa poświęconego standardom metadanych, sieci 2.0 i Linked Data (artykuły z baz Emerald, czasopisma D-lib Magazine, książki i publikacje na blogach), omawiają zasady tego ostatniego modelu oraz bieżący stan jego wykorzystania w bibliotekach, precyzują też kwestie terminologiczne związane z używanymi wyżej pojęciami oraz RDF, RDFS, OWL, SPARQL i URI, a następnie przedstawiają argumenty na rzecz zalet wdrażania założeń Linked Data w bibliotekach cyfrowych oraz związane z tym wyzwania, a także rekomendacje dotyczące przeprowadzenia takiej konceptualnej zmiany. W aspekcie technicznym, proponują odejście od czytelnego maszynowo katalogowania (format MARC) do reprezentacji danych w postaci RDF.

RDA to nowe, anglo-amerykańskie zasady katalogowania, opracowane przez członków Joint Steering Committee for Development of RDA i mające zastąpić obowiązujące dotychczas, drugie wydanie AACR (Anglo-American Cataloging Rules). Strukturę RDA oparto na konceptualnych modelach FRBR, FRAD i ICP, by zapewnić lepszą prezentację danych w katalogach online i łatwiejsze odnajdywanie poszukiwanych informacji. Funkcjonalność i poprawność zapisów nowego standardu testowano pod koniec 2010 r. pod nadzorem Biblioteki Kongresu, Narodowej Biblioteki Medycznej Stanów Zjednoczonych i Narodowej Biblioteki Rolniczej, we współpracy z 23 bibliotekami, instytucjami edukacyjnymi i dostawcami książek. Po ocenie zebranych wyników, w czerwcu 2011 r., zarekomendowano wprowadzenie RDA z pewnymi zastrzeżeniami, w tym takim, że jego implementacja nie nastąpi przed 1 stycznia 2013.