Babin

Ostatnie dwie dekady to czas szybkiego rozwoju technologii informatycznych oraz gospodarek opartych na wiedzy, a także okres w którym wiele państw uznało wagę przynależności do struktur globalnego społeczeństwa informacyjnego, tworząc narodowe strategie i zasady rozwoju dwóch najważniejszych komponentów tej formacji: cyfrowej infrastruktury i cyfrowej zawartości (CZ) – nowego obszaru wymagającego planowanych i skoordynowanych działań. W piśmiennictwie naukowym nie poświęcano jednak jak dotąd dużej uwagi kwestiom strategicznego planowania w sferze CZ oraz standaryzacji aktywności poszczególnych państw w tym zakresie, możliwej dzięki przyjęciu wyznaczonych kryteriów i stworzeniu odpowiednich wskaźników statystycznych przydatnych przy ewaluacji wdrażanych planów i założeń, zarówno w skali globalnej, regionalnej, jak i na poziomie lokalnym.

W Stanach Zjednoczonych, coraz więcej bibliotek dziecięcych przechodzi transformację, przyjmując nowy styl pracy, w którym kładzie się nacisk na zabawę, poznawanie przyrody i działanie jako drogi do innowacyjności i kreatywności. Placówki uznające te założenia jako priorytetowe i przyjmujące jako wyznacznik działania ideę zrównoważonego rozwoju, stworzyły w dawnym okręgu bibliotecznym Rangeview (stan Colorado) sieć Anythink (gra słów mająca oznaczać początek każdej myśli). W artykule przedstawiono ten nowy, innowacyjny sposób świadczenia usług na podstawie doświadczeń biblioteki Anythink Wright Farms w Thornton.

Kontekstowe przetwarzanie danych (ang. context-aware computing) i bazujące na nim usługi świadome kontekstu, polegają na identyfikowaniu potrzeb użytkowników poprzez monitorowanie ich aktywności internetowej i analizę informacji o bieżącym stanie danej osoby, czyli czasie i miejscu jej pobytu, charakterystyce otoczenia, ludzi z którymi przebywa itp., gromadzonych dzięki interakcjom różnego typu zaawansowanych urządzeń mobilnych (czujniki, kamery, aplikacje geolokalizacyjne i in.), sieci bezprzewodowych oraz przedmiotów codziennego użytku (smarftony i in.). Stanowią one jeden z istotnych aspektów tzw. przetwarzania bez granic (ang. ubiquitous/ pervasive computing), zakładającego wykorzystanie komputerów i wyposażonych w procesory urządzeń we wszystkich możliwych dziedzinach życia, oraz element niezbędny do stworzenia wszechobecnego środowiska usług – modelu zyskującego popularność nie tylko w branżach komercyjnych, ale również w sektorze publicznym. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu (zarówno badań teoretycznych, jak i studiów przypadku), przedyskutowano możliwości zastosowania technologii kontekstowych przy budowie inteligentnych bibliotek cyfrowych nowej, 3. generacji; zaproponowano też kontekstowe serwisy, mogące mieć zastosowanie w środowisku bibliotecznym.

Norwegia jako jeden z pierwszych krajów na świecie wprowadziła do swojej polityki edukacyjnej umiejętność posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) jako jeden z celów narodowego programu nauczania i jedną z pięciu podstawowych kompetencji wymaganych na różnych poziomach w norweskich szkołach podstawowych i średnich. Umiejętności powiązane z ICT definiowane są w czterech obszarach: zdobywania, przetwarzania i ewaluacji cyfrowych informacji, produkcji i obróbki nowych informacji, cyfrowej komunikacji oraz e-bezpieczeństwa i zdolności krytycznego osądu treści internetowych (ang. digital judgement). W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego faktyczne kompetencje i praktyki informacyjne norweskich uczniów kończących 10 klasę (ostatnia klasa gimnazjum) i analizującego możliwe przyczyny zaobserwowanych w tym zakresie różnic, w tym czynniki powiązane z wykluczeniem cyfrowym, takie jak język używany w domu uczniów, ich aspiracje akademickie i wielkość domowego księgozbioru.

Chatboty (chatterboty) to komputerowe oprogramowanie imitujące człowieka, pozwalające poprzez tekstowy interfejs na prowadzenie dialogu w języku naturalnym. Wykorzystuje się je m.in. jako wirtualnych przewodników po serwisach internetowych lub jako interaktywne, wirtualne postacie, zastępujące żywych konsultantów lub asystentów. Aplikacje te znane są doskonale pokoleniu wychowywanemu na grach online, biblioteki chcące przyciągnąć do siebie tę grupę odbiorców mogą więc rozważyć zastosowanie chatbotów jako dodatkowych narzędzi interaktywnego kontaktu z użytkownikami. W artykule, na przykładzie pilotażowego projektu zrealizowanego na Uniwersytecie Nebraska-Lincoln (UNL), omówiono możliwości wykorzystania technologii sztucznej inteligencji w bibliotecznych serwisach informacji naukowej, do udzielania odpowiedzi nt. biblioteki i jej zasobów.

Skuteczność działań na rzecz niwelowania podziału cyfrowego, mająca na celu udostępnienie społecznych, ekonomicznych i politycznych korzyści związanych z korzystaniem z szerokopasmowego internetu i ICT grupom „chronicznie” narażonym na wykluczenie cyfrowe (ubodzy, rdzenna ludność, imigranci itp.) może być ograniczana przez nowe praktyki nadzoru i monitorowania aktywności online. Choć technologie tego typu mają wpływ na wszystkich internautów, członkowie wykluczonych społeczności są potencjalnie bardziej narażeni na szkodliwe skutki stosowania sieciowych narzędzi identyfikacji i kontroli. W artykule omówiono historię gromadzenia i profilowania w Stanach Zjednoczonych danych nt. marginalizowanych grup społecznych, przedstawiono też kilka przykładów komercyjnych technik zbierania informacji o zachowaniach użytkowników Internetu i przeanalizowano związane z nimi zagrożenia w kontekście polityki przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu.