Babin

Biblioteki i centra informacyjne mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju społecznym i gospodarczym terenów wiejskich, dzięki prowadzeniu działań edukacyjnych i zapewnianiu ich mieszkańcom usług informacyjno-komunikacyjnych. Rola takich placówek jest szczególnie istotna w państwach rozwijających się, jednak w niemal wszystkich regionach świata, a zwłaszcza w krajach Południa, ośrodki tego typu borykają się z wieloma trudnościami, takimi jak brak funduszy i wsparcia ze strony władz centralnych i lokalnej administracji, czy też brak stabilnych podstaw dla działalności; wszędzie też próbuje się je rozwiązywać na wiele różnych sposobów. W artykule omówiono wyniki przeglądu piśmiennictwa poświęconego problemom i perspektywom wiejskich służb biblioteczno-informacyjnych oraz zmianom charakteru ich usług związanym z ekspansją nowych technologii. Przedstawiono także rekomendacje i wnioski dotyczące strategii mogących przyczynić się do zapewnienia takim centrom możliwości trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotek (ALA) opublikowało kilka dni temu raport The State of America’s Libraries 2015 informujący o sytuacji bibliotek publicznych, szkolnych i akademickich w Stanach Zjednoczonych, społecznym odbiorze tych instytucji, obserwowalnych w 2014 r. trendach dotyczących wykorzystania i rozpowszechniania zasobów informacyjnych oraz inicjatywach i regulacjach prawnych mających wpływ na środowisko biblioteczne i użytkowników bibliotek.

Przedstawiono „Manifest dla bibliotek obsługujących osoby mające trudności z odczytywaniem druku” (Manifesto for Libraries Serving Persons With a Print Disability). Dokument ten, przygotowany przez IFLA, został podpisany na spotkaniu UNESCO w Paryżu w listopadzie 2013 r. Zakłada on promowanie dostępu do usług bibliotecznych i informacyjnych dla 285 milionów żyjący na całym świecie osób niewidomych i słabowidzących, z których 21 milionów mieszka w Stanach Zjednoczonych, jak również dla osób mających problemy z czytaniem z innych powodów. Dokument zwraca uwagę na konieczność przygotowania odpowiednich usług, zbiorów, sprzętu i innych ułatwień, które pozwolą walczyć z „głodem książek”, jak Światowy Związek Niewidomych (ang. World Blind Union) określa sytuację, w której mniej niż 5% publikowanych książek jest dostępnych dla osób niemogących czytać tradycyjnie wydanych tekstów.

Instalowane poza siedzibami bibliotek, samoobsługowe urządzenia umożliwiające korzystanie z zasobów bibliotecznych, w tym samodzielne wypożyczanie i zwroty książek oraz pobieranie materiałów elektronicznych, cieszą się na Tajwanie rosnącym zainteresowaniem, a analiza ich popularności oraz intencji dotyczących ich wykorzystywania może dostarczyć ciekawych informacji na temat zachowań użytkowników i ich nastawienia wobec nowych technologii. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego ustalić kluczowe czynniki mające wpływ na podejście użytkowników do FastBook – inteligentnego systemu książkowych automatów, będącego jedną z najnowszych usług tajwańskich bibliotek publicznych. Zaprezentowano również zintegrowany model akceptacji samoobsługowych technologii w bibliotecznym kontekście (STB), w odniesieniu do czynników indywidualnych i technologicznych, analizując szczegółowo różnice między płciami w procesie podejmowania decyzji, w obrębie wszystkich teoretycznych relacji zaproponowanych w przedstawionym modelu.

W artykule podsumowano wyniki badania mającego na celu określenie zmian dotyczących paradygmatów zarządzania bibliotekami publicznymi w odniesieniu do ich strategii administracyjnych, struktury organizacyjnej i zakresu działalności. Wykorzystano w nim jakościowe techniki badawcze bazujące na szczegółowej analizie przypadku, rozpatrując i porównując sytuację bibliotek publicznych w Stanach Zjednoczonych i Japonii od początku lat 60. ubiegłego wieku do chwili obecnej, na przykładzie systemów bibliotecznych Nowego Jorku i Bostonu oraz Metropolitalnej Biblioteki Tokio. W ramach badania przeanalizowano dokumenty odnoszące się do zarządzania strategicznego, organizacji i procesów oraz informacje zebrane w trakcie sondaży i wywiadów z dyrektorami bibliotek i kierownictwem wyższego szczebla. Przedstawiono również wyniki przeglądu literatury poświęconej historii zarządzania bibliotekami publicznymi od początku XX w. oraz rezultaty wcześniejszych badań dotyczących administrowania tego typu instytucjami.

Pojęcie „dzieci i młodzieży specjalnej troski” odnosi się zarówno do osób, które mają fizyczne, emocjonalne lub kognitywne defekty, jak i do tych, które są społecznie, ekonomicznie lub edukacyjnie marginalizowane (także ze względu na zły stan zdrowia). Ponieważ biblioteki publiczne mają zapewniać realizację informacyjnych, rekreacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych potrzeb wszystkich obywateli, powinny również zapewniać obsługę definiowanych powyżej, specjalnych typów odbiorców, w tym tych, którzy z różnych względów nie są w stanie samodzielnie odwiedzać placówek bibliotecznych. W artykule zreferowano wyniki badania analizującego usługi słoweńskich bibliotek publicznych skierowane do 3 grup użytkowników, narażonych na wykluczenie informacyjne nie tylko ze względu na młody wiek, lecz również szczególny stan lub życiowe okoliczności: osób przebywających w szpitalach, zakładach poprawczych, karnych i zamkniętych ośrodkach dla nieletnich oraz dzieci i młodych dorosłych z zaburzeniami rozwojowymi. Przedstawiono również rezultaty obszernego przeglądu światowego piśmiennictwa poświęconego obsłudze w bibliotekach publicznych dzieci i młodzieży, defaworyzowanych populacji, a także zakresowi, poziomowi i zasadom świadczenia tego typu serwisów w Słowenii oraz związanym z tym badaniom.

Biblioteki publiczne od wielu lat muszą uzasadniać swoje miejsce w społeczeństwie oraz rynkową wartość swoich usług, a w 2014 r. – okresie likwidacji placówek bibliotecznych w Wielkiej Brytanii i obcinania państwowych dotacji na ich działalność, zadanie to stało się tym bardziej istotne. Jedną z korzyści jakie biblioteki przynoszą lokalnym społecznościom jest zapewnianie mieszkańcom miejsca spotkań, współpracy i komunikacji oraz możliwości tworzenia i zacieśniania więzi i realizacji wspólnych potrzeb, i tworzenie tym samym kapitału społecznego budowanego na bazie wzajemnych relacji, wspólnych norm i zaufania. Ponieważ pojęcie to od 10 lat wiązane jest coraz ściślej z bibliotekami publicznymi (zob. BABIN 2009/2/101), autorka postanowiła przeanalizować rolę biblioteki jako miejsca, z punktu widzenia teorii kapitału społecznego, omawiając w artykule dostępną literaturę poświęconą obu koncepcjom i prezentując dwa studia przypadku: bibliotek publicznych Edynburga (Edinburgh City Libraries) i bibliotek publicznych Kopenhagi (Københavns Biblioteker).

W artykule przedstawiono problematykę rozwoju i modernizacji usług bibliotecznych i informacyjnych w Armenii, Gruzji i Uzbekistanie ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia edukacji bibliotekoznawczej. Podsumowano też efekty projektu finansowanego ze środków Komisji Europejskiej, mającego na celu opracowanie w tych państwach nowych programów studiów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na poziomie magisterskim.

Współcześnie, biblioteki prowadzące edukację informacyjną dla różnego typu odbiorców, wykorzystują w coraz większym zakresie potencjał Internetu i e-learningu, szukają też innowacyjnych sposobów angażowania użytkowników przez tworzenie filmów wideo, animacji, komiksów i interaktywnych poradników. Aby ułatwić im to zadanie, autorka przedstawia wybrane, bezpłatne sieciowe narzędzia przydatne przy tworzeniu multimedialnych obiektów edukacyjnych oraz całych kursów lub modułów szkoleniowych. Wszystkie zaprezentowane zasoby bazują na modelu chmury obliczeniowej i nie wymagają instalacji żadnego oprogramowania. Przy każdym podano, wraz z odsyłaczami, przykłady ich zastosowań w bibliotekach. Przedstawiono też listę stron, blogów i forów, na których można śledzić aktualności i najnowsze trendy dotyczące rozwoju technologii użytecznych dla bibliotekarzy.

W Stanach Zjednoczonych biblioteki akademickie są coraz częściej otwarte wieczorami i nocą. Autor artykułu, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz własnych doświadczeń, omawia różne aspekty świadczenia nocnych usług i pracy w tym trybie oraz związane z tym wyzwania, poświęcając przy tym dużo uwagi kwestiom związanym z zagwarantowaniem bezpieczeństwa.