Babin

Funkcje społecznej klasyfikacji, czyli możliwości samodzielnej kategoryzacji i opisu oferowanych w sieci lub współtworzonych przez użytkowników zasobów, udostępniane są przez coraz więcej serwisów online, a narzędzia tego typu cieszą się wśród internautów rosnącą popularnością. Potencjał systemów tagowania, projektowanych pierwotnie jako wsparcie dla zarządzania osobistymi treściami, może być wykorzystywany również w mechanizmach wyszukiwania społecznościowego, rekomendacji i optymalizacji wyszukiwań, jako że pozwala na modelowanie wzorów zachowań odbiorców, ich preferencji oraz powiązań w obrębie powstających wokół takich serwisów społeczności. Olbrzymia liczba generowanych przez użytkowników metadanych daje też możliwości poprawy istniejących systemów i tworzenia nowych, w tym celu konieczne jest jednak zrozumienie specyfiki wykorzystania bieżących rozwiązań. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa poświęconego wzorom produkcji treści w systemach tagowania oraz ewolucji folksonomii, scharakteryzowano też 3 najpopularniejsze systemy społecznej indeksacji: CiteULike, Connotea i Delicious, a następnie przedstawiono wyniki badania poświęconego analizowanym jak dotąd jedynie pobieżnie aspektom zachowań ich użytkowników, związanych ze społecznym tagowaniem, mającego na celu uzupełnienie rezultatów realizowanych wcześniej projektów badawczych.

Dostęp do Internetu i nowych technologii ma pozytywny wpływ na wiele prywatnych i społecznych aspektów ludzkiego życia, jednak rozwojowi mediów i wzrostowi ich oddziaływania nie towarzyszy promocja kształcenia związanych z nimi kompetencji. Edukacja medialna (ang. media literacy education – MLE), czyli kształtowanie umiejętności świadomej oceny, wyboru i wykorzystywania środków masowego przekazu oraz komunikowania się płaszczyźnie słownej, wizualnej i dźwiękowej, przy użyciu tradycyjnych i nowoczesnych metod i narzędzi, postrzegana jest jako podstawowe prawo obywateli, stanowi jednak wyzwanie dla systemów edukacyjnych. W nowym paradygmacie kultury partycypacyjnej i technologicznej interaktywności, jednym z zadań szkolnictwa powinno być kształcenie prosumentów – czyli zarówno odbiorców, jak i twórców informacji. Obywatel-prosument ma być przygotowany do podejmowania roli odbiorcy zasobów audiowizualnych i nowych mediów, organizatora informacji oraz producenta i autora krytycznych, odpowiedzialnych i twórczych przekazów, i brania aktywnego udziału w życiu społecznym, a konstruktywny, autonomiczny sposób konsumpcji i produkcji treści, z wykorzystaniem różnych strategii, ma być jednym celów współczesnego procesu kształcenia w zakresie MLE. W artykule omówiono podstawowe parametry audiowizualnej biegłości i przedyskutowano konieczność włączenia MLE do programów nauczania od najwcześniejszych etapów edukacji, jako kroku w kierunku budowy prosumpcyjnego społeczeństwa; omówiono też warunki powodzenia takich inicjatyw edukacyjnych i obecny stan MLE w Hiszpanii.

W brytyjskim bibliotekarstwie oraz sektorze kultury (biblioteki, archiwa, muzea i inne instytucje informacyjne) od lat realizuje się wiele projektów bazujących na współpracy i korzysta z wiedzy i pomocy wolontariuszy oraz nowych technologii ułatwiających kontakty i kooperację. Artykuł poświęcono omówieniu specyfiki takich przedsięwzięć, realizowanych dzięki zbiorowej inteligencji i uczestnictwu dużych grup użytkowników, oraz różnych definicji i zastosowań terminu crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96), a także historii i obecnym przykładom różnego typu wspólnych inicjatyw i interakcji między instytucjami i użytkownikami (por. babin.bn.org.pl/?p=1649, babin.bn.org.pl/?p=1115). Przedyskutowano również zalety takich działań, pozwalających instytucjom kultury na realizację celów trudnych do osiągnięcia w inny sposób, choćby ze względu na cięcia budżetowe, czy kadrowe ograniczenia, oraz potencjalne wady crowdsourcingu, dotyczące m.in. z procesu rekrutacji, czy statusu profesjonalistów, proponując jednocześnie możliwe środki zaradcze.

Oprogramowanie o otwartym kodzie źródłowym (OSS) ma w porównaniu z komercyjnymi rozwiązaniami szereg zalet takich jak niższe koszty ogólne użytkowania, szybkość rozwoju, bezpłatne aktualizacje, czy niezależność od usługodawcy. Może być też szczególnie użyteczne dla krajów rozwijających się, gdyż zwiększa dostępność nowych technologii i informacji, pomaga niwelować podziały cyfrowe, pozwala na wykorzystywanie wiedzy i umiejętności lokalnych mieszkańców oraz dostosowywanie systemów i aplikacji do lokalnych potrzeb. Rozsądna implementacja OSS może też stymulować rozwój lokalnego przemysłu informatycznego i pomóc w tworzeniu nowych miejsc pracy. Wykorzystanie potencjalnych korzyści z tym związanych zależne jest jednak od tego w jaki sposób produkty open source będą odbierane przez użytkowników. W artykule zreferowano jedno z pierwszych badań poświęconych akceptacji oprogramowania tego typu w kontekście państw Południa, na przykładzie Tajlandii. Przedstawiono również wszechstronny model integrujący czynniki indywidualne (subiektywne normy), społeczne i powiązane z charakterystyką oprogramowania, determinujące akceptowalność OSS, analizując stopień wzajemnych wpływów i powiązań tych zmiennych.

Omówiono zagadnienie wpływu kultury uczestnictwa oraz narzędzi sieci 2.0 na rolę i status ekspertów w dziedzinie muzealnictwa. Dawniej w muzeach depozytariuszami wiedzy byli kuratorzy, jednak pod koniec lat 70. i w latach 80. pojawiła się koncepcja „nowego muzealnictwa”, zgodnie z którą wiedza i informacje o zbiorach nie powinny pochodzić wyłącznie od specjalistów, a uwzględniać różne narracje i perspektywy. W muzeach na znaczeniu zyskały zadania edukacyjne i promocja. Rozwój sieci 2.0 przyniósł dalsze zmiany – zakwestionowana została tradycyjna relacja między ekspertami a odbiorcami wiedzy.

Celem badania ankietowego przeprowadzonego wśród studentów Uniwersytetu w Ankarze (UA) było poznanie ich opinii i zwyczajów związanych z korzystaniem z biblioteki cyfrowej. Objęto nim grupę wybranych losowo 280 studentów z trzech wydziałów. Badanie osadzono w szerszym kontekście – szukano zależności pomiędzy zachowaniami i nawykami związanymi z posługiwaniem się Internetem oraz sposobami i źródłami pozyskiwania informacji, a korzystaniem z biblioteki cyfrowej.

E-administracja, czyli wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) przez organy władzy, w celu usprawnienia ich działań oraz zapewnienia obywatelom i podmiotom gospodarczym dostępu do usług publicznych i urzędowych informacji, oraz możliwości załatwiania różnych formalnych spraw przez Internet, staje się na całym świecie coraz bardziej popularne, tym niemniej, w wielu regionach, tworzenie rządowej obecności online i rozwój usług elektronicznych przebiega nadal powoli. Przeprowadzono już wiele badań analizujących przyczyny niskiego poziomu rozwoju rządowych e-usług z perspektywy ich dostawców, autorzy niniejszego artykułu postanowili natomiast skupić się na aspekcie popytu na tego typu serwisy, badając czynniki mogące mieć wpływ na zamiar używania przez mieszkańców Tajwanu rządowych portali i stron www. Jako ramy teoretyczne badania przyjęto model akceptacji technologii (TAM), teorię zachowań planowanych Ajzena (TPB) i konstrukt zaufania, czyli koncepcje powszechnie wykorzystywane do objaśniania i przewidywania zachowań użytkowników Internetu.

Wzrost efektywności technik eksploracji danych w sieci www, sprawił, że portale internetowe stały się jednymi z najbardziej obiecujących serwisów sieciowych, oferując użytkownikom zintegrowany dostęp do dynamicznych treści z różnych źródeł informacyjnych oraz możliwość zapamiętywania preferencji odbiorców i personalizacji sposobów wyszukiwania informacji. Do niedawna, badania dotyczące zachowań i oczekiwań użytkowników takich stron prowadzone były głównie w kontekście biznesowym, jako że pionierskie usługi tego typu miały charakter komercyjny, a zyski właścicieli portali zależą od liczby odwiedzających je osób. Obecnie, gdy coraz więcej instytucji i organizacji non-profit oferuje swoje „bramy” do Internetu, badania użytkowników, mogące pomóc zapewnić sukces danej witryny oraz jej pożądane oddziaływanie, obejmują także inne dziedziny, takie jak sektor edukacyjny, rządowy, czy biblioteczny. W artykule skupiono się na analizie potrzeb odbiorców stron instytucji pamięci i kultury oraz sprawdzeniu potencjału modelu pomiaru szacującego ich wymagania informacyjne oraz czynniki motywujące do korzystania z materiałów udostępnianych przez takie serwisy.

Wiedza na temat czynników skłaniających jednostki do korzystania z poszczególnych technologii i zasobów cyfrowych ułatwia efektywne kształcenie kompetencji informacyjnych, wymagające rozumienia zarówno oczekiwań, motywacji, jak i celów uczących się osób. Trzyletni projekt finansowany przez JISC, OCLC, Oxford University i University of North Carolina (Charlotte) ma za zadanie uzupełnienie luk w badaniach nad informacyjnymi zachowaniami użytkowników, wskazanych w raporcie JISC pn. Digital Information Seeker Report. Wykorzystano w nim, jako ramy teoretyczne, koncepcję Gości i Mieszkańców, czyli nową typologię aktywności online, zaproponowaną przez D. White’a i A. Le Cornu (2011) (zob. babin.bn.org.pl/?p=405) i negującą wpływ płci i wieku na swobodę posługiwania się nowymi technologiami i zakres wykorzystywania narzędzi internetowych, analizując, jak zmieniają się sposoby zdobywania informacji przez uczniów, studentów i pracowników naukowych, w zależności od kontekstu (osobisty, instytucjonalny i in.), stanu ich potrzeb, i wraz z upływem czasu oraz zaliczaniem kolejnych szczebli edukacji. Artykuł zawiera omówienie wstępnych wyników tego projektu z pierwszych 12 miesięcy (jego zakończenia planowane na rok 2014).

Internet staje się w dzisiejszych czasach coraz bardziej istotna sferą promocji czytelnictwa i komunikacji miedzy czytelnikami, powstaje też coraz więcej serwisów społecznościowych skierowanych do miłośników książek i umożliwiających im wymianę poglądów nt. lektur i pisarzy, zamieszczanie recenzji, komentarzy i rekomendacji, szukanie zgodnej z zainteresowaniami literatury, prezentację własnych gustów literackich, czy organizowanie swoich zasobów książkowych. Choć część portali tego typu (np. duński Litteratursiden.dk, węgierski Konyvtar.hu czy fiński Kirjasampo.fi) jest prowadzona i administrowana przez bibliotekarzy, większość tworzą entuzjaści czytania spoza środowiska bibliotecznego. Autorzy przeanalizowali i porównali 2 strony tego typu: norweską Bokelskere.no i węgierską Moly.hu. Przedstawili też wyniki zamieszonego na nich w sierpniu 2010 r. sondażu skierowanego do użytkowników tych serwisów i sprawdzającego zakres ich wykorzystywania.