Babin

W artykule dokonano krytycznego przeglądu piśmiennictwa poświęconego relacjom między wyszukiwaniem informacji a uczeniem się w kontekście edukacji na poziomie akademickim. Ponieważ wnioski z wielu badań dotyczących procesów zdobywania i przyswajania informacji przez studentów oraz zależności między ich kompetencjami informacyjnymi a skutecznością kwerend są niespójne, problem ten postanowiono rozpatrzyć koncentrując się nie tyle na problematyce zachowań informacyjnych obserwowanych przy realizacji zadań związanych z nauką, co na sposobach konceptualizacji i rekonfiguracji systemów wyszukiwawczych jako instrumentów edukacyjnych oraz narzędzi oceny efektów uczenia się na podstawie wyników wyszukiwania. Podjęto też próbę stworzenia nowego, bazującego na współpracy programu badawczego analizującego problematykę uczenia się i szukania informacji z wielodyscyplinarnej perspektywy.

Duża część kwerend w Internecie dotyczy informacji związanej z określonym zakresem czasowym, odnoszącym się zarówno do przeszłości (np. określonych wydarzeń), jak i przyszłości (planowanych wydarzeń, przewidywanych trendów, możliwych scenariuszy, spekulacji czy prognoz), przy czym z badań wynika, że przeciętny użytkownik ma problemy z selekcją w morzu danych treści wybiegających poza teraźniejszość. Wiedza specjalistów na temat związanych z czasem zachowań informacyjnych internautów jest nadal ograniczona, aby więc uzupełnić tę lukę i ułatwić opracowanie metod i rozwiązań ułatwiających czasowe wyszukiwania informacji, autorzy zebrali i omówili dostępną literaturę przedmiotu, przeprowadzili również badanie analizujące strategie wyszukiwawcze w warunkach laboratoryjnych.

Pojawienie się systemów zintegrowanego wyszukiwania zostało bardzo dobrze przyjęte w środowisku bibliotecznym, ze względu na bogactwo oferowanych przez biblioteki baz danych wymagających albo indywidualnego wyszukiwania w każdej z nich, bądź też problematycznego korzystania z katalogu rozproszonego. Możliwość przeszukiwania różnego typu subskrybowanych i otwartych zasobów informacyjnych przez scentralizowany indeks otworzyło użytkownikom dostęp do bogactwa zbiorów bibliotecznych. Metawyszukiwarki chwalone są zwłaszcza ze względu na „przypominający Google” i spełniający oczekiwania współczesnych internautów interfejs, a model Google traktowany jest przez część środowiska bibliotecznego oraz dostawców oprogramowania jako panaceum na problemy bibliotek związane z ograniczeniami i niską popularnością ich katalogów online. Autorzy proponują inne spojrzenie na kierunek rozwoju i pożądane aspekty narzędzi odnajdywania i uzyskiwania dostępu do zasobów bibliotek, wskazując, że większość rozwiązań tego typu zawiera także fasety jako opcję wyszukiwawczą, do której Google nie jest dobrze przystosowany, i omawiając najlepsze praktyki w zakresie projektowania systemów fasetowych. Na podstawie przeglądu najpopularniejszych serwisów e-handlu, w których fasetowa nawigacja jest integralną częścią ich narzędzi wyszukiwawczych, przedstawiają także sugestie dotyczące możliwości poprawy użyteczności fasetowego wyszukiwania w bibliotekach.

Liczba dostępnych w sieci cyfrowych danych podwaja się co dwa lata, a w tak szybko rozrastającym się środowisku języki informacyjno-wyszukiwawcze stanowią kluczowy komponent systemów informacyjnych, zwłaszcza w kontekstach akademickich i branżowych, powiązanych z produkcją i gromadzeniem specjalistycznych informacji wysokiej jakości. Słowniki kontrolowane używane są w nich zarówno do opisu zawartości dokumentów jak i ułatwiania do nich dostępu zgodnie z określonymi potrzebami informacyjnymi użytkowników. W erze Google użytkownicy przyzwyczajeni są do korzystania z prostych systemów wyszukiwawczych, które wymagają jedynie wprowadzenia słów kluczowych, by przekierować do poszukiwanej informacji. Choć mechanizmy te są efektywne, mogą zawodzić w przypadku wyszukiwania konkretnych, specjalistycznych materiałów. Wyniki badań dowodzą, że konceptualne wyszukiwania bazujące słownikach kontrolowanych mogą być w takich przypadkach bardziej efektywne niż wyszukiwania przez słowa kluczowe, warto więc szukać sposobów na poprawę tych narzędzi, a tym samym poprawę dostępności informacji. W artykule omówiono piśmiennictwo poświęcone językom indeksowania, a następnie zaprezentowano opracowany przez autorów, na wpół zautomatyzowany model aktualizacji słownika kontrolowanego z uwzględnieniem perspektywy użytkownika, poprzez użycie korpusu tekstowego oraz ekstrakcję i analizę rejestrów kwerend (ang. query logs).

Środowisko biblioteczne w Korei Południowej przygotowuje się od ponad 5 lat do wdrożenia nowego standardu katalogowania i w okresie tym opublikowano wiele prac badawczych poświęconych analizie specyfiki RDA, porównaniu Koreańskich Zasad Katalogowania (KCR) z nowymi wytycznymi dla opisu dokumentów i organizacji treści oraz oraz identyfikacji koniecznych modyfikacji w KRC i zmian w rekordach bibliograficznych po wejściu w życie nowych przepisów. Stosunkowo niewiele uwagi poświęcono natomiast kwestii użyteczności RDA z punktu widzenia użytkownika, autorzy postanowili więc przeprowadzić eksperyment z zastosowaniem tego standardu do koreańskiego systemu bibliograficznego, by ocenić jego postrzegalną użyteczność dla odbiorców, w różnych kategoriach, takich jak efektywność i wydajność wyszukiwania czy komfort użytkowania.

Przypadek bywa nazywany najlepszym przyjacielem naukowca, a możliwości dokonywania nieoczekiwanych odkryć, lub też doznania niespodziewanego olśnienia podczas przeglądania bibliotecznych regałów ma wg wielu opinii świadczyć o znaczeniu bibliotek dla aktywności naukowej i ich roli jako jako katalizatorów badań i procesów uczenia się. Nie negując korzyści związanych z możliwościami okazyjnego pozyskiwania informacji i inspiracji, autor postanowił poddać krytycznej ocenie powody przyznawania wysokiej wartości odkrywaniu literatury poza głównym kierunkiem poszukiwań na bibliotecznych półkach, oraz implikacje związane z przyjęciem takiego podejścia, dokonując w tym celu przeglądu piśmiennictwa poświęconego bibliotekoznawstwu, projektowaniu systemów informacyjnych, strategiom wyszukiwawczym i dziedzinom pokrewnym.

Kontekst, w jakim mają miejsce zachowania informacyjne (ZI) jest przedmiotem zainteresowania coraz większej liczby naukowców, gdyż jest w stanie znacząco zmienić sposób wykonywania zadań u poszczególnych osób. Duża część badań nad ZI koncentrowała się jak dotąd na analizie aktywności i potrzeb informacyjnych grup lub jednostek pracujących w podobnych uwarunkowaniach społeczno-kulturowych i wykorzystujących podobne technologie i narzędzia: studentów, naukowców i profesjonalistów, analizowano też głównie proste zadania, wykonywane bez czasowej presji, uogólnianie uzyskanych przy takich założeniach wyników na inne populacje można więc uznać za problematyczne. Autorzy postanowili sprawdzić, czy analiza zachowań informacyjnych (ZI) w alternatywnych kontekstach może generować nową wiedzę, która mogłaby poszerzyć, postawić w wątpliwość lub podważyć istniejące modele i teorie zachowań informacyjnych. Pytanie to analizowano w odniesieniu do 3 obszarów: podejmowania decyzji i wyszukiwania informacji, relacji między poszukiwaniem informacji a niepewnością oraz wpływu doświadczenia i kompetencji na wykorzystanie informacji, skupiając się na kontekście, w którym zadania są złożone, dynamiczne, niepewne i muszą być realizowane szybko, czyli na procesach reagowania na nagłe zdarzenia.

Wielu użytkowników bibliotek ma problemy z używaniem katalogów online, m.in. ze względu na złożoność wyszukiwania przedmiotowego w tych serwisach i przyzwyczajenie do szukania przez słowa kluczowe w stylu Google. Z tego względu w środowisku bibliotecznym zaczęto wskazywać na konieczność zaniechania wykorzystywania i rozwijania słowników kontrolowanych (SK) na rzecz opcji pełnotekstowego przeszukiwania rekordów bibliograficznych. Chcąc sprawdzić tezę, że hasła przedmiotowe nie odgrywają w katalogach istotnej roli, autorki (Tina Gross i Arlene G. Taylor) przeprowadziły w 2005 r. badanie mające określić wpływ słownika haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu (LCSH) na wyniki wyszukiwania przez słowa kluczowe. Odkryły, że gdyby usunąć hasła przedmiotowe z rekordów katalogowych, użytkownicy próbujący znaleźć dokumenty przez słowa kluczowe, nie dotarliby do ponad 1/3 (35,9%) trafień, które obecnie byliby w stanie uzyskać. Ponieważ część krytyków sugerowała, że przyjęte w ich projekcie badawczym założenia mogły mieć wpływ na uzyskane rezultaty (kwestionowano m.in. zawężenie wyników wyszukiwania do materiałów w jęz. angielskim i nieuwzględnienie, że dodanie do rekordów spisów treści i streszczeń mogłoby zminimalizować znaczenie SK), autorki postanowiły powtórzyć proces wyszukiwania w tym samym OPAC, po uzupełnieniu go automatycznie wzbogaconymi metadanymi i biorąc pod uwagę materiały we wszystkich językach.

Ze względu na szybką ekspansję małych mobilnych urządzeń (MMU) na rynku i rosnącą popularność mobilnych aplikacji wśród studentów, zasadne, zwłaszcza dla bibliotekarzy, wydaje się badanie, czy używanie tych kanałów komunikacji może potencjalnie ułatwić zapewnienie łatwego i stałego dostępu do zasobów bibliotecznych i wspomóc proces nauczania. Aby określić odsetek studiujących będących właścicielami MMU, wzory wykorzystania tych narzędzi, zwłaszcza w odniesieniu do wyszukiwania informacji naukowej i materiałów bibliotecznych, i różnych kategorii akademickich i demograficznych, oraz wpływ zajęć ze szkolenia bibliotecznego na stopień wykorzystania treści edukacyjnych za pośrednictwem MMU, autorzy opracowali sondaż online skierowany do studentów programów licencjackich jednej z amerykańskich uczelni.

W artykule dokonano empirycznej analizy typologii kultur informacyjnych (TKI) opracowanej przez C.W.Choo (2013), w celu zbadania możliwego wpływu tego fenomenu na generowanie wiedzy przez uniwersyteckie zespoły zadaniowe współpracujące z sektorem prywatnym i określenia wyznaczników dobrych zasad i praktyk w tym zakresie. Podstawę badania stanowiło studium przypadku rozwoju współfinansowanych przez brazylijski rząd, innowacyjnych projektów wymagających kreowania idei i tworzonych dzięki międzyludzkim interakcjom w środowiskach sprzyjających powstawaniu nowych rozwiązań.