Babin

Omówiono zagadnienie wpływu kultury uczestnictwa oraz narzędzi sieci 2.0 na rolę i status ekspertów w dziedzinie muzealnictwa. Dawniej w muzeach depozytariuszami wiedzy byli kuratorzy, jednak pod koniec lat 70. i w latach 80. pojawiła się koncepcja „nowego muzealnictwa”, zgodnie z którą wiedza i informacje o zbiorach nie powinny pochodzić wyłącznie od specjalistów, a uwzględniać różne narracje i perspektywy. W muzeach na znaczeniu zyskały zadania edukacyjne i promocja. Rozwój sieci 2.0 przyniósł dalsze zmiany – zakwestionowana została tradycyjna relacja między ekspertami a odbiorcami wiedzy.

Zaczęło też powstawać dziedzictwo cyfrowe, funkcjonujące nie tylko w kontekście instytucjonalnym i naukowym; prezentowanie obiektów poza tradycyjną muzealną przestrzenią jest zgodne ze społeczną rolą muzeów i ich zadaniem upowszechniania dziedzictwa kulturowego, jednak niweluje „aurę” związaną z obiektem materialnym i przypisywaną mu autentycznością. Powyższe zmiany zakorzenione są w postmodernistycznej krytyce społecznej, podkreślającej m.in. znaczenie uczestnictwa i mechanizmów demokratycznych w tworzeniu wiedzy. Jednak zagadnienie znawstwa staje się w tym kontekście problematyczne: w blogosferze strony muzealne są jednymi z wielu i muszą budować swoją pozycję jako wiarygodnych źródeł, jednocześnie dziedzina otwiera się na amatorów chcących tworzyć treści kultury i uczestniczyć w dialogu dotyczącym muzealnictwa.

By sprawdzić, czy muzea zdołały rozciągnąć swoją pozycję eksperta na świat Internetu i jakie strategie stosują, przebadano 10 czołowych blogów muzealnych wg systemu Blog Rank metodą jakościowej analizy treści, a następnie przeprowadzono bardziej pogłębione badania 3 wybranych blogów. Analiza pokazała, że badane strony można podzielić na 3 typy: instytucjonalne – prowadzone przez muzea, autorskie – przez ekspertów z swojej dziedzinie, oraz społecznościowe – służące jako platformy wymiany wiedzy. Wyszczególniono również 3 typy ekspertów: wyspecjalizowani muzealnicy (kuratorzy), nowi specjaliści, również pracujący w muzeach np. w dziedzinie marketingu czy ICT (tworzą oni większą część treści bogów i posługują się mniej specjalistycznym językiem niż kuratorzy, podważając w ten sposób hierarchię między tymi grupami), oraz amatorzy, na których korzyść działa świetna znajomość nowych technologii oraz niezależność od instytucji. W zakresie znawstwa i budowania pozycji eksperckiej pojawiły się nowe zjawiska: wspólne autorstwo oraz personalizacja autorytetu. Pierwsze widoczne jest przede wszystkim na blogach społecznościowych, gdzie status wpisu nie zależy od instytucjonalnych związków z muzeum, a od akceptacji grupy. Ta sytuacja może przyczynić się do reinterpretowania i przewartościowania dóbr kultury – przykładem jest przedstawiony w tekście blog społecznościowy Yesterdy.sg, poświęcony historii i dziedzictwu kulturowemu gwałtownie zmieniającego się Singapuru. Personalizacja autorytetu oznacza natomiast, że od specjalistów oczekuje się dużego zaangażowania i otwartości w kontaktach z czytelnikami, którzy z kolei mają udział w tworzeniu bloga, np. poprzez komentarze czy wpłaty finansowe – autorytet jest legitymizowany w relacji pomiędzy twórcą bloga a jego odbiorcami. Jest tak szczególnie w przypadku blogów autorskich, ale i na instytucjonalnych poświęca się więcej uwagi personalizacji wirtualnej przestrzeni (np. poprzez umieszczanie informacji nt. zainteresowań i preferencji autorów) niż budowaniu tradycyjnie rozumianego autorytetu. Co ważne, blogi wykorzystywane są przez muzea w celach marketingowych – nie zawsze wyłącznie w odniesieniu do placówki, ale też miasta czy kraju. W ten sposób stają się one częścią przemysłu rozrywkowego i turystycznego.

Autorki zauważyły, że zastosowanie narzędzi sieci 2.0 przez muzea przyczynia się do kontynuacji zmian w pojmowaniu znawstwa postępujących od czasu „nowej muzeologii” i przyczynia się do redefiniowania granic między profesjonalizmem a amatorstwem (autorzy blogów nie będący przedstawicielami muzeów często również są specjalistami). Dalsze badania warto poświęcić sprawdzeniu, jaki wpływ mają muzea na interpretacje lokalnego i narodowego dziedzictwa kulturowego oraz kultury popularnej w przestrzeni wirtualnej, i jaki jest ich wpływ na ruch turystyczny. Analizy wymaga też różnica w wykorzystywaniu sieci 2.0 przez małe oraz duże muzea, jako że blogi tych pierwszych cieszą się większa popularnością. W przypadku blogów społecznościowych warto dowiedzieć się też, jak w ich ramach konstruowana jest wiedza oraz w jaki sposób użytkownicy radzą sobie z konfliktami i dochodzą do konsensusu.