Babin

Tacit knowledge (TK), czyli cicha wiedza (inaczej: wiedza milcząca, wiedza ukryta) – pojęcie wprowadzone przez węgierskiego filozofa Michaela Polanyi, zyskało dużą popularność w teorii zarządzania. Odnosi się ono do wykorzystywanej w codziennych działaniach wiedzy praktycznej, intuicyjnej i nie zawsze w pełni uświadomionej, którą – w przeciwieństwie do udokumentowanej wiedzy teoretycznej, trudno wyartykułować, formalizować i przekazywać innym, a która może decydować o sukcesie jednostek i organizacji. W artykule zreferowano wyniki badania poświęconego analizie wymiany TK wśród pracowników bibliotek. Omówiono także specyfikę tego zjawiska, strategie ujawniania i zachowywania wartościowej TK i czynniki kontekstualne mające wpływ na jej przekazywanie, bądź ukrywanie, takie jak kultura organizacyjna, podejście do współpracy, czy relacje między mentorami i ich podopiecznymi.

Działania większości krajów Ameryki Łacińskiej, zmierzające do poprawy jakości uczenia się, koncentrują się na wyposażaniu szkół w zasoby technologiczne mimo, że sama ich obecność nie wystarcza do kształtowania umiejętności niezbędnych w XXI w., w tym funkcjonalnej umiejętności czytania (ang. functional literacy), nie niweluje też nierówności cyfrowych. W artykule przeanalizowano możliwe sposoby wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w latynoamerykańskich i karaibskich systemach edukacyjnych oraz wpływ ICT na rozwój nawyków i kompetencji czytelniczych „pokolenia Z” (osób urodzonych po 2000 r.). Omówiono także wyniki badania mającego na celu określenie praktyk dominikańskich nastolatków w wieku od 14 do 17 lat, związanych z czytaniem i poruszaniem się w sieci www, a także relacji między sposobami i celami korzystania z Internetu, a poziomem kompetencji czytelniczych, w kontekście dwóch środowisk: prywatnych i państwowych szkół z terenów miejskich.

Przeładowanie informacją (PI) określane jest w piśmiennictwie jako jedna z patologii współczesnego środowiska informacyjnego, utrudniającą efektywne korzystanie z jego zasobów. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono ten złożony fenomen, w tym jego specyfikę, typy, źródła i powody występowania, uwzględniając rolę technologii informacyjnych i wpływu gospodarki bazującej na masowym przetwarzaniu danych. Przedstawiono także różne strategie sprzyjające zmniejszeniu skali tego problemu. Skupiono się przy tym na jakościowych aspektach PI, analizowanych na poziomie mikro, czyli na badaniu czynników, które utrudniają użytkownikom zakończenie procesu poszukiwania informacji, ze względu na nieumiejętność ich filtrowania oraz rosnącą przepaść między informacjami, które są dostępne i które nadają się do wykorzystania.

Kompetencje informacyjne (KI) ujęto w artykule jako zdolność identyfikacji, wyszukiwania, ewaluacji i efektywnego wykorzystywania informacji potrzebnych przy rozpatrywaniu określonych kwestii lub rozwiązywaniu konkretnych problemów. Ich znaczenie w kontekście edukacji na poziomie wyższym i potrzebę uwzględnienia w programach nauczania podkreśla się w pracach wielu specjalistów. Aby określić trendy wydawnicze związane z badaniem i rozwojem modeli kształcenia KI, autor przeprowadził analizę bibliometryczną publikacji naukowych poświęconych temu zagadnieniu, wydanych w latach 2005-2014.

Obecni studenci wychowali się w erze zalewu informacji dostępnych na wyciągnięcie ręki, o dowolnej porze dnia i nocy, a przy ich wyszukiwaniu wybierają zwykle komercyjne wyszukiwarki, a nie tradycyjne serwisy biblioteczne. Dane pozyskiwane w środowisku sieciowym, ze źródeł o wątpliwej jakości i przy użyciu nieznanych algorytmów, są często fragmentaryczne, niezorganizowane, ograniczone pod względem zakresu i głębi, nieobiektywne lub po prostu nierzetelne.  Niejasne jest jednak, na ile młodzi użytkownicy rozumieją kwestie jakości informacji i są w stanie wychwycić ich braki i niedoskonałości, oraz czy maja kompetencje informacyjne niezbędne przy doborze odpowiednich zasobów. Niewiele uwagi poświęca się też w tym kontekście analizie wpływu czynnika takiego jak płeć, mimo że jak wskazują dotychczasowe badania, kobiety i mężczyźni posługują się Internetem w nieco odmienny sposób i mają różne preferencje dotyczące wykorzystywanych stron. Autorzy postanowili sprawdzić, czy istnieje związek między zmiennymi demograficznymi a zachowaniami informacyjnymi osób w wieku studenckim, związanymi z wyborem wiarygodnych źródeł informacji i czy zebrane ustalenia mogą pomóc przy opracowywaniu programów edukacji informacyjnej (EI) skierowanych do tej grupy wiekowej.

W artykule przeanalizowano rozwój oraz osiągnięcia polityki informacyjnej Szkocji prowadzonej od 2004 r. oraz wdrażanych w tym regionie programów edukacji informacyjnej (EI), zarówno w kategoriach praktycznych, jak i teoretycznych. Omówiono w nim m.in. najważniejsze, stworzone w ich ramach zasoby edukacyjne i wytyczne oraz zakres prac zespołów odpowiedzialnych za opracowanie i realizację Scottish Information Literacy Project (2004-2010) – pierwszego projektu tego typu na wyspach brytyjskich, oraz jego kontynuacji – The Right Information: Information skills for a 21st Century Scotland (2012-). Podsumowano również wyniki przeglądu literatury przedmiotu, przeprowadzonego przez autora w celu identyfikacji kryteriów funkcjonalności używanych do oceny powodzenia podejmowanych działań oraz przeanalizowano trzy studia przypadku, pozwalające ocenić z różnych perspektyw zagadnienia związane z realizacją w Szkocji polityki cyfrowej i informacyjnej integracji.

W artykule przedstawiono wyniki badania przeprowadzonego w ramach pierwszego etapu 3-letniej inicjatywy Assessment in Action: Academic Libraries and Student Success (Ocena w działaniu: biblioteki akademickie a osiągnięcia studentów) podjętej przez ACRL (Association of College and Research Libraries) – organizację zrzeszającą amerykańskich bibliotekarzy akademickich, i finansowanej ze środków uzyskanych od Instytutu Usług Muzealnych i Bibliotecznych (Institute of Museum and Library Services). Celem tego przedsięwzięcia było opracowanie i wdrożenie przez bibliotekarzy 75 instytucji z Ameryki Północnej programów badawczych analizujących wartość bibliotek szkół wyższych. Wśród nich znalazł się m.in. omówiony szczegółowo przez autorki projekt poświęcony badaniu wpływu różnego typu kursów edukacji informacyjnej (EI) (jednorazowych sesji szkoleniowych, serii zajęć na zaliczenie itp.) na poziom kompetencji informacyjnych ich uczestników oraz określeniu relacji między wynikami testów EI a sukcesami badawczymi studentów i wskaźnikami takimi jak ich retencja czy liczba osób uzyskujących dyplomy ukończenia studiów.

W obecnych czasach, odróżnienie faktów od fikcji w wiadomościach i treściach publikowanych online jest olbrzymim wyzwaniem – nagłaśnianie i błyskawiczne rozpowszechnianie w sieciach społecznościowych i środkach masowego przekazu informacji o wydarzeniach, które nigdy nie miały miejsca, stało się w Stanach Zjednoczonych (jaki i na całym świecie) powszechnym zjawiskiem. Wg sondażu Pew Research Center z grudnia 2016 r., 23% Amerykanów nieświadomie bądź celowo udostępniało w sieci sfabrykowane doniesienia, a 64% odczuwało wątpliwości i dezorientację przy ocenie podstawowych faktów i zdarzeń. Zdaniem autorki, w walce z wprowadzanymi celowo do obiegu fake news, mającymi kształtować określone reakcje, postawy i wybory odbiorców, kluczową rolę mogą odebrać bibliotekarze, jako że mają odpowiednią wiedzę i ustaloną reputację jako eksperci w zakresie edukacji informacyjnej. W artykule omawia, w jaki sposób pracownicy bibliotek mogą pomagać uczniom i studentom w weryfikacji treści niewiadomego pochodzenia i nieustalonej prawdziwości oraz uczyć, jak odróżniać i traktować sceptycznie reklamy, artykuły sponsorowane i opinie ze źródeł o wyraźnych afiliacjach politycznych.

Biblioteki szkół wyższych na całym świecie rozbudowują zbiory elektronicznych czasopism i baz danych, które w przeważającej mierze zawierają publikacje w języku angielskim. Z badań wynika, że osoby, dla których nie jest on językiem ojczystym, i które nie władają nim biegle, są bardziej narażone na działanie czynników sprzyjających występowaniu stanów lękowych w trakcie korzystania z bibliotecznych zasobów, usług i infrastruktury, w porównaniu z użytkownikami z krajów anglosaskich i tych należących niegdyś do brytyjskiego imperium kolonialnego. Sytuację tę pogłębia szybki rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych i stałe poszerzanie angielskiego słownictwa o tysiące nowych terminów naukowych i technicznych. W artykule omówiono wyniki przeglądu piśmiennictwa poświęconego analizie mechanizmów i skutków odczuwania leku przed biblioteką przez studentów z krajów, w których angielski nie jest językiem dominującym, koncentrując się na analizie jego uwarunkowań oraz wymiarów.

Duża część badań nad zachowaniami informacyjnymi różnych populacji koncentruje się na analizie sposobów posługiwania się Internetem i związanych z wiekiem różnic w tym zakresie, stosunkowo niewiele uwagi poświęca się natomiast badaniu relacji między rejestrowanymi tendencjami związanymi z podejściem do sieci www a nastawieniem wobec innego typu mediów. W artykule porównano w związku z tym różnice w dostępie do komputerów oraz w sposobach wykorzystywania i niewykorzystywaniu stacjonarnego i mobilnego Internetu oraz telewizji, radia i gazet w wybranych grupach wiekowych (20-39, 40-59 i 60-). Sprawdzano również wpływ statusu społeczno-ekonomicznego (dochodów, wykształcenia) i płci na poziom akceptacji różnych form mediów w każdej z badanych grup, by określić prawidłowości związane z podziałem cyfrowym, w szerszym komunikacyjnym kontekście, oraz ustalić zależności między wykorzystywaniem środków masowego komunikowania a relacjami z Internetem. Jako model odniesienia potraktowano teorię dyfuzji innowacji E.M. Rogersa.