Babin

Na podstawie przeglądu rosyjskiej literatury przedmiotu, autorka charakteryzuje nową dyscyplinę naukową funkcjonującą pod nazwą biblioetnologia lub etnobibliotekarstwo. Od lat 90. XX w. można obserwować w Rosji wzmożony ruch migracyjny i tworzenie się wielokulturowego społeczeństwa, co zmusiło biblioteki do pracy w odmiennych warunkach społecznych. Biblioteki we wszystkich krajach WNP stanęły przed nowymi wyzwaniami, a wnioski i uogólnienia ze zdobytych doświadczeń omawiano na licznych konferencjach narodowych i międzynarodowych, powstawały poradniki metodyczne i zalecenia, zaczęła się tworzyć nowa dyscyplina naukowa badająca tendencje i zasady rozwoju bibliotek jako ośrodków wielu kultur. Odwołując się do dokumentów IFLA, UNESCO oraz doświadczeń krajów WNP, zaczęto tworzyć własne koncepcje naukowo-metodyczne, prezentowane w coraz liczniejszych artykułach naukowych. Na ich podstawie, autorka podjęła próbę określenia specyfiki nowego działu badań bibliotekoznawczych.

W ciągu ostatnich dwóch dekad można obserwować ugruntowywanie się pozycji nauki o informacji jako odrębnej dyscypliny oraz rozwój na całym świecie szkół wyższych specjalizujących się w badaniach z tego zakresu i określanych mianem iSzkół (zob. babin.bn.org.pl/?p=5030). Część z nich ewoluowała z programów bibliotekoznawstwa, które następnie rozszerzono o informację naukową, a część uformowała się jako nowe wydziały informatologiczne. Ruch ten zapoczątkowały w 1988 r. college’e i wydziały bibliotekoznawstwa i informacji naukowej 3 uczelni: Uniwersytetu Pittsburskiego, Uniwersytetu Syracuse i Uniwersytetu Drexel, a w XXI w., wraz z szybką ekspansją technologii informacyjnych, liczba jego członków na całym świecie, zainteresowanych badaniami relacji między informacją, technologią i użytkownikami, zaczęła szybko wzrastać. W artykule skoncentrowano się na omówieniu specyfiki 27 iSzkół ze Stanów Zjednoczonych oraz ich ewolucji w czasie z dwóch perspektyw: przyciągania uzdolnionych naukowców z innych dyscyplin oraz produktywności badawczej.

Piśmiennictwo poświęcone akceptacji innowacji koncentruje się głównie na analizie czynników wpływających na chęć ich zakupu, obejmującej zarówno cechy danego produktu, jak i cechy oraz postawy ich użytkowników. W najnowszej literaturze przedmiotu coraz więcej uwagi poświęca się natomiast badaniu efektywnego wykorzystania nowości jako warunku ich długoterminowego powodzenia oraz powodów rezygnacji z używania określonych technologii przez część odbiorców. W artykule omówiono proces przyjmowania się na rynku czytników e-książek z różnych perspektyw teoretycznych, a następnie przeanalizowano uwarunkowania sprzyjające ich faktycznemu wykorzystywaniu. Zaproponowano przy tym model, w którym użytkowanie tych narzędzi powiązano z emocjami odczuwanymi przez użytkowników w trakcie czytania, traktując przyjemność związaną z użytkowaniem czytników jako główną zmienną moderującą percepcje związane z ich relatywnymi zaletami, a przywiązanie do drukowanych książek – jako czynnik wpływający na jakość odczuć przy lekturze wersji cyfrowych. Założono również pośredniczący wpływ zaangażowania konsumentów związanego z posługiwaniem się technologami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) na badane zmienne.

Zakres oferowanych przez biblioteki usług związanych z zarządzaniem danymi naukowymi (ang. Research Data Services – RDS) jest bardzo szeroki – od pomagania naukowcom w wyszukiwaniu źródeł dotyczących standardów metadanych w ich dyscyplinach po tworzenie i prowadzenie cyfrowych repozytoriów danych. Aby dowiedzieć się jakie typy serwisów RDS są dostępne w bibliotekach akademickich ośrodków badawczych w Europie, i jakie są ich plany związane ze świadczeniem tego typu usług, międzynarodowy zespól finansowany przez LIBER (Ligue des Bibliothèques Europénnes de Recherche – stowarzyszenie europejskich bibliotek naukowych) i DataONE (Data Observation Network for Earth) przeprowadził wiosną 2016 r. sondaż skierowany do dyrektorów instytucji członkowskich LIBER. Ponieważ europejskie państwa jako jedne z pierwszych na świecie wprowadziły wymogi dostarczania otwartych danych i przygotowywania planów zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP) założono, że biblioteki akademickie starego kontynentu będą liderami RDS. Wyniki badania porównano z rezultatami sondaży zrealizowanych w Ameryce Północnej w latach 2011 i 2014.

Ruch iSchools (zob. babin.bn.org.pl/?p=2595, babin.bn.org.pl/?p=3967) powstał w Stanach Zjednoczonych, a kryteria, jakie musiały spełnić uczelnie lub wydziały chcące zostać jego członkami opracowano tak, by pasowały do wymogów amerykańskiego systemu szkolnictwa wyższego i warunków akredytacyjnych American Library Association (ALA). W ostatnich latach można mówić o postępującej internacjonalizacji tej inicjatywy, gdyż ekspansja iSzkół ma miejsce głównie poza granicami Stanów Zjednoczonych (jest ich tam obecnie więcej niż na terenie USA); w tym w państwach skandynawskich. W 2016 r. zaktualizowano w związku z tym kryteria akcesyjne, formułując je w bardziej elastycznych ramach, i zachowując jednocześnie główne założenia ruchu, takie jak interdyscyplinarność, orientacja badawcza i maksymalne wykorzystanie potencjału informacji i technologii. Brak jednolitych poglądów na sposób definiowania iSchools nawet wśród przedstawicieli organizacji członkowskich utrudnia precyzyjne zdefiniowanie, czym są faktycznie w porównaniu z tradycyjnymi wydziałami bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), i czy można a je traktować jako instytucje elitarne na tle pozostałych instytucji BIN. Aby ustalić potencjalne różnice między amerykańskimi i skandynawskimi iSzkołami oraz zgodność między deklarowanymi zasadami a faktyczną działalnością edukacyjną, w artykule przeanalizowano, przy użyciu metod statystycznych, programy nauczania 3 amerykańskich i trzech skandynawskich iSzkół (z Danii, Norwegii i Szwecji). Przebadano również ich wewnętrzne raporty i 1 publiczną prezentację, by określić powody i korzyści z ubiegania się o status iSzkoły.

W artykule zdefiniowano modelowanie jako tworzenie symbolicznego obrazu (jego wyobrażenia, schematu, opisu) dowolnego obiektu lub systemu obiektów. W szerokim sensie model utożsamia się z systemem odwzorowującym lub odtwarzającym oryginalny obiekt. Wspólną cechą wszystkich modeli jest przenoszenie pewnej informacji o oryginale. Modelowanie umożliwia sprawdzenie obowiązujących teorii naukowych oraz ogląd obiektu badań poprzez analizę systemową jego części składowych. Za pierwsze modele można uznać mapy, choć modelowanie jako metoda badań naukowych rozwinęło się dopiero w XX w. Częste ostatnio zastosowanie modelowania w bibliotekarstwie związane jest optymalizacją procesów technologicznych – pozwala ujawnić i badać wzajemne powiązania, integrować procesy i systemy, doskonalić strukturę organizacyjną i tworzyć środowisko informacyjne pozwalające na ocenę powstających problemów.

Bibliotekarze akademiccy zajmujący się udzielaniem informacji wiedzą, że wiele osób, które mogłyby skorzystać z ich pomocy, nie chce się o nią zwracać lub czuje się w takich sytuacjach niezręcznie i niekomfortowo. Powody tego stanu rzeczy są różne i dotyczą zarówno barier praktycznych, jak i psychospołecznych, będących m.in. wynikiem interakcji między wykładowcami, studentami i bibliotekarzami. W artykule przeanalizowano te czynniki z perspektywy psychologii edukacyjnej i bibliotekoznawstwa, w tym zwłaszcza badań poświęconych zachowaniom informacyjnym studentów i usługom informacyjnym przeznaczonym dla tej grupy odbiorców.

Wiek XIX przyniósł między innymi upadek znaczenia arystokracji i przez to pozbawił kulturę jej odwiecznych mecenasów. Ich rolę zaczęło przejmować państwo, czego płomiennym zwolennikiem był A. Lamartine (1790-1869), a przeciwnikiem – F. Bastiat (1801-1850). Pierwszy twierdził, że brak wsparcia ze strony państwa grozi upadkiem edukacji i instytucji kulturalnych, drugi zaprzeczał temu z pozycji liberalnych i wolnorynkowych. We Francji, pierwszym ministrem kultury mianowano w 1959 r. André Malraux. Zapewnił on kulturze stałe finansowanie, podjął próbę decentralizacji zarządzania oraz promował system odliczeń od podatków dla prywatnych mecenasów. W artykule omówiono mechanizmy rynkowe dotyczące całej współczesnej kultury, posługując się przykładem sztuki nowoczesnej.

W artykule przybliżono podstawowe terminy związane z nowym podejściem do komunikacji społecznej odbywającej się za pośrednictwem książki, wprowadzając m.in. pojęcie „bibliosfery”. Zdefiniowano ją jako supersystem społeczno-komunikacyjny obejmujący bibliotekarstwo, bibliografię, ruch wydawniczy, księgarstwo i informatykę, z uwzględnieniem istotnych zjawisk społecznych związanych z percepcją książki, takich jak cenzura i bibliofilstwo.

W artykule przeanalizowano wspólne aspekty zawodów powiązanych z nauką o informacji oraz ochroną i zapewnianiem dostępu do dziedzictwa kulturowego, a także miejsce muzeologii w kanadyjskim systemie kształcenia na poziomie wyższym, a następnie przedyskutowano celowość włączenia do uniwersyteckich programów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej przedmiotów związanych z szeroko rozumianym muzealnictwem, wskazując, że studenci uzyskają dzięki temu poszukiwany zawód, a uczelnie – nowych studentów na kierunkach koncentrujących się dotąd głównie na bibliotekach i archiwach .