Biblioteka Narodowa używa na swojej stronie plików cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich użycie. [zamknij]

Kategoria: Dostęp do publikacji

Projekt DEAL, czyli przyszłość dostępu do publikacji naukowych w Niemczech – wywiad z Bernhardem Mittermaierem

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Źródła informacji, Działalność biblioteki, Dostęp do publikacji, Wydawcy

Tagi: , , , , , , , , , , ,

Możliwość komentowania Projekt DEAL, czyli przyszłość dostępu do publikacji naukowych w Niemczech – wywiad z Bernhardem Mittermaierem została wyłączona

W artykule omówiono prowadzone w Niemczech prace nad projektem ogólnokrajowego konsorcjum DEAL, zrzeszającego kilkaset niemieckich instytucji akademickich, w tym uniwersytety, politechniki, instytuty badawcze oraz państwowe i regionalne biblioteki. Zadaniem DEAL jest zażegnanie tzw. „kryzysu czasopism” i uzgodnienie warunków ogólnokrajowych umów licencyjnych na całe portfolio naukowych czasopism elektronicznych trzech największych światowych wydawców: Elsevier, Springer Nature i Wiley, kontrolujących ponad połowę niemieckiego rynku publikacji naukowych. Bernhard Mittermaier – przedstawiciel zespołu negocjatorów DEAL, referuje w nim przebieg i dotychczasowe efekty burzliwych pertraktacji dotyczących zmiany dotychczasowych, kwestionowanych przez środowisko naukowe zasad sprzedaży i udostępniania treści publikacji naukowych, a także recepcję działań DEAL wśród wydawców i w społeczności akademickiej. Nowa umowa ma regulować nie tylko dostęp, na transparentnych zasadach finansowych, do elektronicznych czasopism naukowych za tę samą cenę dla wszystkich członków konsorcjum, lecz również obejmować warunek otwartego udostępniania wszystkich artykułów niemieckich autorów afiliowanych przy instytucjach należących do DEAL. Jej zawarcie może znacząco zmienić krajobraz wydawniczy i sytuację bibliotek, sprawa cieszy się więc dużym zainteresowaniem opinii publicznej w kraju i za granicą.

więcej o Projekt DEAL, czyli przyszłość dostępu do publikacji naukowych w Niemczech – wywiad z Bernhardem Mittermaierem

Przepisy regulujące wypożyczenia międzybiblioteczne – stan prawny we Francji

Autor: Alina Nowińska,

Kategorie: Biblioteki jako kolekcje, Działalność biblioteki, Dostęp do publikacji, Własność intelektualna

Tagi: , , , , , ,

Możliwość komentowania Przepisy regulujące wypożyczenia międzybiblioteczne – stan prawny we Francji została wyłączona

Od 2003 roku, tzn. od czasu zatwierdzenia we Francji ustawy przewidującej „uczciwą rekompensatę” dla właścicieli praw autorskich za wypożyczenia przez biblioteki publikacji drukowanych, autorzy nie mogą protestować przeciw udostępnianiu ich książek w systemie wypożyczeń międzybibliotecznych (WM). W ustawie nie uwzględniono jednak pierwotnie dysertacji, dokumentów niepublikowanych, czasopism, kserokopii drukowanych i przesyłanych online.

więcej o Przepisy regulujące wypożyczenia międzybiblioteczne – stan prawny we Francji

Książki i biblioteki w erze cyfrowej: debata

Autor: Alina Nowińska,

Kategorie: Źródła informacji, Biblioteki jako kolekcje, Działalność biblioteki, Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , , , , , , , ,

Możliwość komentowania Książki i biblioteki w erze cyfrowej: debata została wyłączona

16 maja 2017 r., w ramach cyklu konferencji „Duch czasów”, Instytut Studiów Zaawansowanych (Institut d’Etudes Avancée – IEA), przy współudziale redakcji pisma Esprit, zorganizował publiczną debatę naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Francji pn. Książki i biblioteki w erze cyfrowej. Wzięli w niej udział: historyk, dyrektor biblioteki Uniwersytetu Harvarda – Robert Darnton, były dyrektor Wyższej Szkoły Nauk Społecznych (École des hautes études en sciences sociales – EHESS) i emerytowany profesor Collège de France – Roger Chartier oraz historyk, emerytowany profesor Instytutu Nauk Politycznych (Sciences Po) i były prezes Biblioteki Narodowej Francji – Jean-Noël Jeanneney. Moderatorem był redaktor Esprit – Emmanuel Laurentin. Skupiono się na problemach dostępności wiedzy, równoważenia interesów publicznych z interesami prywatnych wydawców, prezentacji bibliotek cyfrowych, wyzwaniach i problemach związanych z rozwojem technologii.

więcej o Książki i biblioteki w erze cyfrowej: debata

Prawo autorskie na jednolitym wspólnym europejskim rynku cyfrowym : wpływ na zawody związane z informacją i dokumentacją

Autor: Alina Nowińska,

Kategorie: Branża, zawód i edukacja, Dostęp do publikacji, Własność intelektualna

Tagi: , , , , ,

Możliwość komentowania Prawo autorskie na jednolitym wspólnym europejskim rynku cyfrowym : wpływ na zawody związane z informacją i dokumentacją została wyłączona

Za jeden z celów Unii Europejskiej uznaje się utworzenie jednolitego, wspólnego rynku, mającego poprawić dostęp do towarów i usług cyfrowych, stworzyć jednakowe warunki do konkurencji oraz zmaksymalizować potencjał ekonomiczny Europy. Osiągnięcie tego celu ma ułatwić m.in. ujednolicenie prawa autorskiego (PA). 14 września 2016 r. opublikowano projekt odpowiedniej dyrektywy – 2016/0280 (COD), nawiązujący do dyrektyw 96/9/WE, 2001/29/WE, 2006/115/WE, 2009/24/WE, 2012/28/UE i 2014/26/UE. Zakładając, że problematyka PA jest kluczowa dla pracowników sektorów związanych z informacją i dokumentacją, autorka krótko omawia proponowane w tym projekcie dyrektywy wyjątki od ogólnych reguł PA ustanowionych w ww. dokumentach, których celem jest zapewnienie równowagi między prawami i interesami właścicieli praw a interesami użytkowników. Porównuje także sytuacje prawną we Francji w tym zakresie.

więcej o Prawo autorskie na jednolitym wspólnym europejskim rynku cyfrowym : wpływ na zawody związane z informacją i dokumentacją

Traktat z Marrakeszu dla osób z niepełnosprawnościami utrudniającymi czytanie druku: implikacje dla Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Źródła informacji, Dostęp do publikacji, Własność intelektualna, Kategorie użytkowników

Tagi: , , , , , ,

Możliwość komentowania Traktat z Marrakeszu dla osób z niepełnosprawnościami utrudniającymi czytanie druku: implikacje dla Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii została wyłączona

W czerwcu 2013 r., w Marrakeszu, na konferencji dyplomatycznej Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), przyjęto traktat w sprawie złagodzenia prawa autorskiego, w celu ułatwienia dostępu do opublikowanych utworów drukowanych osobom niewidomym i słabowidzącym oraz osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem. Traktat ten można uznać za pierwszą międzynarodową umowę mającą zapewnić minimalne standardy praw użytkownika, a nie właścicieli praw autorskich (PA). Nakłada on na umawiające się strony obowiązek wprowadzenia do krajowych przepisów dotyczących PA wyjątki w zakresie prawa do zwielokrotniania, prawa do rozpowszechniania i prawa do publicznego udostępniania chronionych dzieł, by umożliwić beneficjentom (osobom niemogącym efektywnie czytać materiałów drukowanych) oraz upoważnionym podmiotom (opiekunom oraz organizacjom pozarządowym prowadzącym działalność na rzecz beneficjentów, w tym – bibliotekom), korzystanie, w ramach dozwolonego użytku, z kopii drukowanych publikacji, w formacie umożliwiającym dostęp osobom niepełnosprawnym. Zobowiązuje również do zezwolenia na międzynarodową wymianę kopii sporządzonych zgodnie z określonymi w nim ograniczeniami i wyjątkami.

więcej o Traktat z Marrakeszu dla osób z niepełnosprawnościami utrudniającymi czytanie druku: implikacje dla Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii

Czytelnictwo niewidomej młodzieży we Francji: badania ankietowe

Autor: Alina Nowińska,

Kategorie: Dostęp do publikacji, Wydawcy, Badania użytkowników, Kategorie użytkowników, Czytelnictwo

Tagi: , , , , , , ,

Możliwość komentowania Czytelnictwo niewidomej młodzieży we Francji: badania ankietowe została wyłączona

Niewidomi i niedowidzący młodzi ludzie we Francji mogą współcześnie korzystać z wielu możliwości dostępu do wiedzy i kultury – książek audio, publikacji z dużym drukiem oraz wszelkiego rodzaju dokumentów cyfrowych, dostępnych przy użyciu dodatkowych urządzeń przetwarzających pismo na syntetyczny głos lub tekst w alfabecie Braille’a. W artykule omówiono wszystkie te możliwości, stwierdzając, że mają one ograniczenia – książki mówione nie pozwalają na ich wertowanie i nawigację zaś formaty cyfrowe oferują często wiedzę fragmentaryczną i nieuporządkowaną. Jedyną spójną formą stanowiącą klucz do integracji wiedzy szkolnej i specjalistycznej jest książka wydawana w alfabecie Braille’a. We Francji są to głównie podręczniki i poradniki.

więcej o Czytelnictwo niewidomej młodzieży we Francji: badania ankietowe

Zasady Wiedeńskie: wizja komunikacji naukowej w XXI wieku

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , ,

Możliwość komentowania Zasady Wiedeńskie: wizja komunikacji naukowej w XXI wieku została wyłączona

W środowisku naukowym od lat prowadzone są debaty dotyczące możliwych strategii usprawnienia komunikacji naukowej (KN), rozumianej jako procesy produkcji, recenzowania, organizacji, rozpowszechniania i archiwizacji wiedzy naukowej. Zwraca się też uwagę, że kwestia ta ma znaczenie nie tylko dla badaczy, lecz także dla ogółu społeczeństwa,w tym zwłaszcza studentów, pedagogów, decydentów politycznych, administracji publicznej, grantodawców, bibliotekarzy, dziennikarzy, wydawców, publicznych i prywatnych organizacji, a także zwykłych obywateli zainteresowanych rozwojem nauki. Problematyką tą zajęła się także grupa robocza Open Access Network Austria (OANA), prowadząc na spotkaniach w Wiedniu (kwiecień 2015 – czerwiec 2016) dyskusje na temat fundamentalnej reformy systemu KN. Członkowie grupy przyjęli, że otwarta nauka może być odpowiedzią na na wady i ograniczenia dotychczas stosowanych praktyk, przy czym nie należy jej traktować jako celu samego w sobie, lecz jako środek do celu. Ponieważ w środowisku lobbującym za otwartością w nauce nie ma zgody, w jaki sposób określić kierunek i kryteria pożądanych zmian, członkowie zespołu OANA, działającego pod nazwą Open Access and Scholarly Communication opracowali 12 zasad mających stanowić wyznaczniki przyszłego, otwartego systemu KN.

więcej o Zasady Wiedeńskie: wizja komunikacji naukowej w XXI wieku

Ewaluacja otwartych czasopism naukowych przy użyciu technologii Sieci Semantycznej i kart wyników

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Źródła informacji, Opracowanie informacji, Technologia informacyjna i bibliotekarska, Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , , , , , , ,

Możliwość komentowania Ewaluacja otwartych czasopism naukowych przy użyciu technologii Sieci Semantycznej i kart wyników została wyłączona

Coraz większa liczba czasopism naukowych wykorzystuje Open Journal System (OJS) – platformę przeznaczoną do zarządzania procesem wydawniczym, od momentu przesłania artykułów przez autorów, przez proces recenzji, redakcji i publikacji. System ten znacząco ułatwia dystrybucję publikacji naukowych w wolnym dostępie, niewiele uwagi poświęcono jednak jak dotąd ewaluacji wykorzystania udostępnianych za jego pośrednictwem otwartych czasopism (OC). Choć rutynowo gromadzi się statystyki dotyczące wykorzystania cyfrowych publikacji z OC, są one rozproszone w repozytoriach, w różnych plikach o niestandardowej strukturze, i zbierane bez związku z celami ekonomicznymi. W efekcie, porównywanie danych statystycznych jest dla naukowców i użytkowników niełatwym zadaniem, trudno też szacować społeczny wpływ tytułów w wolnym dostępie i odpowiednio planować ich rozwój. Jako możliwe rozwiązanie tego problemu, autorzy zaproponowali do oceny i porównania OC kartę wyników – wykorzystywane w biznesie narzędzie monitorowania strategicznych celów organizacji, traktując jako podstawę pomiary statystyczne zgodne z normą ISO 2789:2013 (Informacja i dokumentacja — Międzynarodowa statystyka biblioteczna), oraz architekturę techniczną dla publikacji statystyk, bazującą na technologiach Linked Data, opracowanych przez Politechnikę w Quito (Ekwador) oraz hiszpańskie i ekwadorskie uczelnie wyższe.

więcej o Ewaluacja otwartych czasopism naukowych przy użyciu technologii Sieci Semantycznej i kart wyników

Otwarte mega czasopisma: przyszłość komunikacji naukowej czy akademickie składowisko odpadów?

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Źródła informacji, Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , , , , , ,

Możliwość komentowania Otwarte mega czasopisma: przyszłość komunikacji naukowej czy akademickie składowisko odpadów? została wyłączona

Mega czasopisma rozpowszechniane w wolnym dostępie (ang. open access mega-journals – OAMJ), są coraz ważniejszym elementem środowiska komunikacji naukowej. Zazwyczaj są to tytuły o bardzo szerokim zakresie tematycznym, agregujące dużą liczbę publikacji z różnych dyscyplin, a ich model ekonomiczny bazuje na pobieraniu opłat od autorów. Pierwszym wydawnictwem tego typu był PLOS One – w 2015 r. największe czasopismo na świecie, publikujące w tym czasie niemal 27,5 tys. artykułów z zakresu nauk ścisłych, medycyny i technologii, a po jego sukcesie, podobne tytuły zaczęli udostępniać także inni wydawcy. W ciągu ostatnich kilku lat zasady funkcjonowania OAMJ zaczęły wzbudzać nie tylko entuzjazm i nadzieje na zmianę zasad publikowania akademickiego, lecz także liczne kontrowersje, a ich miejsce w systemie naukowych praktyk jest kwestionowane. Wątpliwości budzi m.in. przyjęty system recenzowania, uwzględniający jedynie poprawność merytoryczną, co zdaniem części środowiska naukowego nie gwarantuje odpowiedniej selekcji treści i może grozić publikującym w takich pismach początkującym naukowcom zawodowym „samobójstwem”. Aby lepiej poznać fenomen OAMJ, w artykule przeanalizowano powiązane z nim dyskursy i debaty oraz przybliżono różne, omawiane w piśmiennictwie podejścia do mega czasopism w społeczności akademickiej oraz sposoby ich konceptualizacji.

więcej o Otwarte mega czasopisma: przyszłość komunikacji naukowej czy akademickie składowisko odpadów?

Repozytoria instytucjonalne, otwarty dostęp i prawa autorskie: o praktykach i implikacjach

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Źródła informacji, Dostęp do publikacji, Własność intelektualna

Tagi: , , , , , ,

Możliwość komentowania Repozytoria instytucjonalne, otwarty dostęp i prawa autorskie: o praktykach i implikacjach została wyłączona

Ze względu na szybki wzrost cen czasopism i książek naukowych oraz subskrypcji baz danych, coraz więcej bibliotek i organizacji bibliotecznych optuje za otwartym dostępem do tych materiałów, wiele z nich tworzy też uczelniane repozytoria, do których pracownicy naukowi mogą przesyłać pełnotekstowe artykuły, udostępniając je publicznie członkom własnych jednostek naukowych oraz odbiorcom na całym świecie. Z badań wynika, że społeczność akademicka preferuje model open access, gdyż przyśpiesza on popularyzację wyników badań i podnosi statystyki wykorzystania, prowadzenie instytucjonalnych repozytoriów (IR) wiąże się jednak z koniecznością regulacji kwestii praw autorskich (PA) i własności publikowanych materiałów. W artykule przeanalizowano, jak biblioteki odpowiedzialne za budowę IR radzą sobie z tymi wyzwaniami i jakie praktyki stosuje się obecnie przy uzyskiwaniu zezwoleń na rozpowszechnianie publikacji w otwartym dostępie.

więcej o Repozytoria instytucjonalne, otwarty dostęp i prawa autorskie: o praktykach i implikacjach