Babin

Tacit knowledge (TK), czyli cicha wiedza (inaczej: wiedza milcząca, wiedza ukryta) – pojęcie wprowadzone przez węgierskiego filozofa Michaela Polanyi, zyskało dużą popularność w teorii zarządzania. Odnosi się ono do wykorzystywanej w codziennych działaniach wiedzy praktycznej, intuicyjnej i nie zawsze w pełni uświadomionej, którą – w przeciwieństwie do udokumentowanej wiedzy teoretycznej, trudno wyartykułować, formalizować i przekazywać innym, a która może decydować o sukcesie jednostek i organizacji. W artykule zreferowano wyniki badania poświęconego analizie wymiany TK wśród pracowników bibliotek. Omówiono także specyfikę tego zjawiska, strategie ujawniania i zachowywania wartościowej TK i czynniki kontekstualne mające wpływ na jej przekazywanie, bądź ukrywanie, takie jak kultura organizacyjna, podejście do współpracy, czy relacje między mentorami i ich podopiecznymi.

InfoTecarios (infotecarios.com) to inicjatywa zapoczątkowana przez bibliotekarzy z Meksyku, Argentyny, Portoryko i Hiszpanii, zaangażowanych pierwotnie w projekt Biblogtecarios (BBT) – międzynarodowy blog naukowy (biblogtecarios.es), uruchomiony w Hiszpanii jesienią 2010 r. i mający służyć środowisku bibliotekarzy oraz specjalistów informacji i dokumentacji jako platforma komunikacji naukowej, wymiany wiedzy i doświadczeń. Gdy okazało się, że omawiane na niej tematy, tendencje i kierunki badań nie w pełni odpowiadają realiom Hispanoameryki, postanowiono przenieść koncepcję BBT na grunt latynoamerykański. Nowy hiszpańskojęzyczny portal, stworzony przez grupę InfoTecarios, funkcjonuje również na zasadach crowdsourcingu i zapewnia przestrzeń do tworzenia i publikacji treści z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), koncentrujących się na regionalnym kontekście. Funkcjonuje także jako inkubator nowych inicjatyw i programów powiązanych z promocją czytelnictwa, rozwojem najlepszych praktyk oraz realizacją międzynarodowych projektów badawczych bazujących na współpracy. Strona doczekała się uznania na forum międzynarodowym (m.in. nagroda za najlepszy blog BIN – Biblogsfera, 2013; trzecie miejsce w kategorii blogów edukacyjnych – Educa Business School, 2014), współpracuje z podobnymi zespołami redakcyjnymi i naukowymi, a 17 maja 2017 obchodziła 5 rocznicę funkcjonowania.

W artykule omówiono perspektywy rozwoju usług bibliotecznych w ciągu najbliższych 20 lat, w kategoriach zmiany relacji między technologią a bibliotekarzami, przyjmując jako punkt wyjścia rozważań ideę bibliotekarza jako przyjaznego i posiadającego dużą wiedzę specjalisty, znającego zbiory i rozumiejącego potrzeby czytelników. W ramach badania dokonano długoterminowej, historycznej analizy ewoluujących ról i zadań pracowników bibliotek oraz narzędzi bibliotecznych, w tym zwłaszcza katalogów i systemów wyszukiwawczych.

W obecnych czasach, odróżnienie faktów od fikcji w wiadomościach i treściach publikowanych online jest olbrzymim wyzwaniem – nagłaśnianie i błyskawiczne rozpowszechnianie w sieciach społecznościowych i środkach masowego przekazu informacji o wydarzeniach, które nigdy nie miały miejsca, stało się w Stanach Zjednoczonych (jaki i na całym świecie) powszechnym zjawiskiem. Wg sondażu Pew Research Center z grudnia 2016 r., 23% Amerykanów nieświadomie bądź celowo udostępniało w sieci sfabrykowane doniesienia, a 64% odczuwało wątpliwości i dezorientację przy ocenie podstawowych faktów i zdarzeń. Zdaniem autorki, w walce z wprowadzanymi celowo do obiegu fake news, mającymi kształtować określone reakcje, postawy i wybory odbiorców, kluczową rolę mogą odebrać bibliotekarze, jako że mają odpowiednią wiedzę i ustaloną reputację jako eksperci w zakresie edukacji informacyjnej. W artykule omawia, w jaki sposób pracownicy bibliotek mogą pomagać uczniom i studentom w weryfikacji treści niewiadomego pochodzenia i nieustalonej prawdziwości oraz uczyć, jak odróżniać i traktować sceptycznie reklamy, artykuły sponsorowane i opinie ze źródeł o wyraźnych afiliacjach politycznych.

W artykule omówiono oraz zaprezentowano, w formie licznych barwnych wykresów słupkowych i kołowych, wyniki ankiety dotyczącej struktury zatrudnienia w słowackich bibliotekach, przeprowadzonej przez Dział Krajowego Systemu Bibliotecznego Słowackiej Biblioteki Narodowej w 2014 r., w zestawieniu z wynikami ankiety przeprowadzonej w 2007 r.

Sposób postrzegania bibliotekarzy przez ogół społeczeństwa oraz określone grupy użytkowników jest od wielu dekad przedmiotem dużego zainteresowania bibliotekoznawców (zob. BABIN 2008/1/77, babin.bn.org.pl/?p=523), choćby ze względu na wpływ wizerunku zawodu na pozycję bibliotek i publiczne wsparcie dla tych instytucji. Obraz tej profesji i powiązane z nią stereotypy mogą też w znaczący sposób determinować wybór bibliologii i informatologii (BIN) jako kierunku studiów, istotne jest więc by specjaliści informacyjni dbali o kreowany przez siebie przekaz i kształtowanie wyraźnej zawodowej tożsamości. Szybki rozwój środowiska informacyjnego i rozwój innowacyjnych usług bibliotecznych rozbudziły nadzieję na zmianę percepcji dotyczących bibliotekarzy, jednak mimo postępów technologicznych i nowych ról pełnionych przez pracowników bibliotek, badania wskazują na utrzymywanie się błędnych wyobrażeń związanych z pracą biblioteczną. Celem przeprowadzonego przez autorki sondażu było sprawdzenie bieżących opinii użytkowników greckich bibliotek publicznych na temat ich personelu. W szczególności, autorów interesowało, jak postrzega się w Grecji status bibliotekarzy, ich obowiązki, zaplecze edukacyjne i kompetencje zawodowe w okresie szybkich przemian społecznych.

Zawód bibliotekarza wymaga nieustannego uaktualniania wiedzy i doskonalenia umiejętności niezbędnych do efektywnego świadczenia usług, zwłaszcza w związku z koniecznością ich ciągłego dostosowywania do zmian formatu zasobów i rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych. W artykule zreferowano wyniki badania analizującego bieżący stan działań na rzecz ustawicznego kształcenia personelu zatrudnionego w bibliotekach szkół wyższych Kuwejtu. Celem projektu było również ustalenie, jak bibliotekarze oceniają własne kwalifikacje, jaki ich jest faktyczny poziom i jak postrzegają wartość inicjatyw stałego rozwoju zawodowego.

Mimo deklaracji organizacji bibliotecznych na rzecz wspierania wolności intelektualnej i obecności podobnych zapisów w ustawodawstwie większości nowoczesnych państw demokratycznych, w wielu z nich nadal dochodzi do prób blokowania obywatelom dostępu do określonych treści, bądź wywierania presji ze strony grup politycznych lub wyznaniowych na politykę gromadzenia bibliotek. W artykule omówiono wyniki badania mającego na celu poznanie podejścia amerykańskich bibliotekarzy, odpowiedzialnych za kształtowanie zbiorów, do tej kwestii, a także ustalenie faktycznych praktyk związanych z wyborem materiałów do bibliotecznych kolekcji.

Biblioteki szkół wyższych nie stanowią obecnie dla środowisk akademickich i naukowych jedynego punktu dostępu do informacji. Aby pozyskiwać nowych klientów i zwiększyć świadomość bieżących użytkowników na temat dostępnych zasobów i usług, placówki te muszą więc szukać różnych sposobów promocji zakresu i wartości własnej oferty, na tyle skutecznych, by była ona dobrze rozpoznawalna i konkurencyjna wobec innych serwisów informacyjnych. W artykule przedstawiono wyniki jakościowego badania sprawdzającego opinie australijskich bibliotekarzy akademickich na temat metod popularyzacji bibliotecznych zasobów i usług oraz czynniki mające wpływ na postrzeganie efektywności wykorzystywanych technik.

W związku z transformacją dzisiejszych społeczeństw do społeczeństw wiedzy, od pracowników bibliotek publicznych oczekuje się innowacyjnego przekształcania tych instytucji i wdrażania technologii informacyjno-komunikacyjnych przy wszystkich aspektach procesów produkcji i konsumpcji informacji. Zmiany wprowadzane pod wpływem zewnętrznych i wewnętrzych nacisków są tak daleko idące, że wiele z tych placówek praktycznie nie przypomina już bibliotek, a sposób projektowania usług i wdrażane kultury organizacyjne są często sprzeczne z historycznym etosem zawodowym. W obecnych czasach dużo mówi się też o konieczności uzasadniania wartości bibliotek oraz racjonalizacji zasad finansowania służb publicznych, znacznie mniej uwagi poświęca się natomiast analizie pozycji bibliotek jako miejsc pracy najemnej oraz wpływom polityki gospodarczej na bibliotekarstwo publiczne jako zawód. W artykule przeanalizowano wyzwania stojące przed bibliotekarzami jako profesjonalistami oraz jako pracownikami najemnymi, w kontekście politycznych i ideologicznych aspektów rządowych dokumentów strategicznych oraz dostosowywania działalności bibliotek publicznych do warunków gospodarki rynkowej.