Babin

Na podstawie przeglądu rosyjskiej literatury przedmiotu, autorka charakteryzuje nową dyscyplinę naukową funkcjonującą pod nazwą biblioetnologia lub etnobibliotekarstwo. Od lat 90. XX w. można obserwować w Rosji wzmożony ruch migracyjny i tworzenie się wielokulturowego społeczeństwa, co zmusiło biblioteki do pracy w odmiennych warunkach społecznych. Biblioteki we wszystkich krajach WNP stanęły przed nowymi wyzwaniami, a wnioski i uogólnienia ze zdobytych doświadczeń omawiano na licznych konferencjach narodowych i międzynarodowych, powstawały poradniki metodyczne i zalecenia, zaczęła się tworzyć nowa dyscyplina naukowa badająca tendencje i zasady rozwoju bibliotek jako ośrodków wielu kultur. Odwołując się do dokumentów IFLA, UNESCO oraz doświadczeń krajów WNP, zaczęto tworzyć własne koncepcje naukowo-metodyczne, prezentowane w coraz liczniejszych artykułach naukowych. Na ich podstawie, autorka podjęła próbę określenia specyfiki nowego działu badań bibliotekoznawczych.

Alberto Manguel, dyrektor Biblioteki Narodowej Argentyny, znany jest nie tylko jako uczeń i przewodnik Jorge Luisa Borgesa (w ostatnich latach życia Borges był niewidomy), ale również jako twórczy kontynuator jego koncepcji biblioteki jako wszechświata. Podobnie jak Borges zakłada, że książka nie jest bytem samoistnym, ale relacją, osią nieskończenie wielu powiązań. Światową sławę przyniósł Manguelowi m.in. cykl esejów „Biblioteki w nocy”, w którym w sposób emocjonalny prezentuje cywilizacyjną misję książek i biblioteki, niezależnie od czasu i przestrzeni w jakich funkcjonowały. Jego dzieło zainspirowało twórców wirtualnej wystawy zorganizowanej pod tym samym tytułem co książka w 2015 r., z okazji 10-lecia powstania Biblioteki i Archiwum Narodowego Québecu. Wykonania tego przedsięwzięcia podjął się znany reżyser Robert Lapage i jego firma Ex Machina. Wystawa ta w maju 2017 roku była powtórnie eksponowana w Bibliotece Narodowej Francji w Paryżu.

W ciągu ostatnich dwóch dekad można obserwować ugruntowywanie się pozycji nauki o informacji jako odrębnej dyscypliny oraz rozwój na całym świecie szkół wyższych specjalizujących się w badaniach z tego zakresu i określanych mianem iSzkół (zob. babin.bn.org.pl/?p=5030). Część z nich ewoluowała z programów bibliotekoznawstwa, które następnie rozszerzono o informację naukową, a część uformowała się jako nowe wydziały informatologiczne. Ruch ten zapoczątkowały w 1988 r. college’e i wydziały bibliotekoznawstwa i informacji naukowej 3 uczelni: Uniwersytetu Pittsburskiego, Uniwersytetu Syracuse i Uniwersytetu Drexel, a w XXI w., wraz z szybką ekspansją technologii informacyjnych, liczba jego członków na całym świecie, zainteresowanych badaniami relacji między informacją, technologią i użytkownikami, zaczęła szybko wzrastać. W artykule skoncentrowano się na omówieniu specyfiki 27 iSzkół ze Stanów Zjednoczonych oraz ich ewolucji w czasie z dwóch perspektyw: przyciągania uzdolnionych naukowców z innych dyscyplin oraz produktywności badawczej.

W artykule przeanalizowano krytycznie tradycyjne, stosowane od dekad metody pedagogiczne w środowisku akademickim pod kątem ich potencjału w zakresie stymulowania kreatywności i innowacyjności studentów w czasie zajęć. Jako punkt wyjściowy rozważań przyjęto koncepcję pedagogiki niedyrektywnej Carla R. Rogersa, a kreatywność potraktowano zgodnie z nią jako pożądaną, praktyczną i możliwą do wykształcenia umiejętność. Autorkę interesowało zwłaszcza rozpatrzenie przydatności przyjętych praktyk i sposobu projektowania programów nauczania na podyplomowych programach bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) w Ameryce Północnej.

InfoTecarios (infotecarios.com) to inicjatywa zapoczątkowana przez bibliotekarzy z Meksyku, Argentyny, Portoryko i Hiszpanii, zaangażowanych pierwotnie w projekt Biblogtecarios (BBT) – międzynarodowy blog naukowy (biblogtecarios.es), uruchomiony w Hiszpanii jesienią 2010 r. i mający służyć środowisku bibliotekarzy oraz specjalistów informacji i dokumentacji jako platforma komunikacji naukowej, wymiany wiedzy i doświadczeń. Gdy okazało się, że omawiane na niej tematy, tendencje i kierunki badań nie w pełni odpowiadają realiom Hispanoameryki, postanowiono przenieść koncepcję BBT na grunt latynoamerykański. Nowy hiszpańskojęzyczny portal, stworzony przez grupę InfoTecarios, funkcjonuje również na zasadach crowdsourcingu i zapewnia przestrzeń do tworzenia i publikacji treści z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), koncentrujących się na regionalnym kontekście. Funkcjonuje także jako inkubator nowych inicjatyw i programów powiązanych z promocją czytelnictwa, rozwojem najlepszych praktyk oraz realizacją międzynarodowych projektów badawczych bazujących na współpracy. Strona doczekała się uznania na forum międzynarodowym (m.in. nagroda za najlepszy blog BIN – Biblogsfera, 2013; trzecie miejsce w kategorii blogów edukacyjnych – Educa Business School, 2014), współpracuje z podobnymi zespołami redakcyjnymi i naukowymi, a 17 maja 2017 obchodziła 5 rocznicę funkcjonowania.

Piśmiennictwo poświęcone akceptacji innowacji koncentruje się głównie na analizie czynników wpływających na chęć ich zakupu, obejmującej zarówno cechy danego produktu, jak i cechy oraz postawy ich użytkowników. W najnowszej literaturze przedmiotu coraz więcej uwagi poświęca się natomiast badaniu efektywnego wykorzystania nowości jako warunku ich długoterminowego powodzenia oraz powodów rezygnacji z używania określonych technologii przez część odbiorców. W artykule omówiono proces przyjmowania się na rynku czytników e-książek z różnych perspektyw teoretycznych, a następnie przeanalizowano uwarunkowania sprzyjające ich faktycznemu wykorzystywaniu. Zaproponowano przy tym model, w którym użytkowanie tych narzędzi powiązano z emocjami odczuwanymi przez użytkowników w trakcie czytania, traktując przyjemność związaną z użytkowaniem czytników jako główną zmienną moderującą percepcje związane z ich relatywnymi zaletami, a przywiązanie do drukowanych książek – jako czynnik wpływający na jakość odczuć przy lekturze wersji cyfrowych. Założono również pośredniczący wpływ zaangażowania konsumentów związanego z posługiwaniem się technologami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) na badane zmienne.

Zakres oferowanych przez biblioteki usług związanych z zarządzaniem danymi naukowymi (ang. Research Data Services – RDS) jest bardzo szeroki – od pomagania naukowcom w wyszukiwaniu źródeł dotyczących standardów metadanych w ich dyscyplinach po tworzenie i prowadzenie cyfrowych repozytoriów danych. Aby dowiedzieć się jakie typy serwisów RDS są dostępne w bibliotekach akademickich ośrodków badawczych w Europie, i jakie są ich plany związane ze świadczeniem tego typu usług, międzynarodowy zespól finansowany przez LIBER (Ligue des Bibliothèques Europénnes de Recherche – stowarzyszenie europejskich bibliotek naukowych) i DataONE (Data Observation Network for Earth) przeprowadził wiosną 2016 r. sondaż skierowany do dyrektorów instytucji członkowskich LIBER. Ponieważ europejskie państwa jako jedne z pierwszych na świecie wprowadziły wymogi dostarczania otwartych danych i przygotowywania planów zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP) założono, że biblioteki akademickie starego kontynentu będą liderami RDS. Wyniki badania porównano z rezultatami sondaży zrealizowanych w Ameryce Północnej w latach 2011 i 2014.

Ruch iSchools (zob. babin.bn.org.pl/?p=2595, babin.bn.org.pl/?p=3967) powstał w Stanach Zjednoczonych, a kryteria, jakie musiały spełnić uczelnie lub wydziały chcące zostać jego członkami opracowano tak, by pasowały do wymogów amerykańskiego systemu szkolnictwa wyższego i warunków akredytacyjnych American Library Association (ALA). W ostatnich latach można mówić o postępującej internacjonalizacji tej inicjatywy, gdyż ekspansja iSzkół ma miejsce głównie poza granicami Stanów Zjednoczonych (jest ich tam obecnie więcej niż na terenie USA); w tym w państwach skandynawskich. W 2016 r. zaktualizowano w związku z tym kryteria akcesyjne, formułując je w bardziej elastycznych ramach, i zachowując jednocześnie główne założenia ruchu, takie jak interdyscyplinarność, orientacja badawcza i maksymalne wykorzystanie potencjału informacji i technologii. Brak jednolitych poglądów na sposób definiowania iSchools nawet wśród przedstawicieli organizacji członkowskich utrudnia precyzyjne zdefiniowanie, czym są faktycznie w porównaniu z tradycyjnymi wydziałami bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), i czy można a je traktować jako instytucje elitarne na tle pozostałych instytucji BIN. Aby ustalić potencjalne różnice między amerykańskimi i skandynawskimi iSzkołami oraz zgodność między deklarowanymi zasadami a faktyczną działalnością edukacyjną, w artykule przeanalizowano, przy użyciu metod statystycznych, programy nauczania 3 amerykańskich i trzech skandynawskich iSzkół (z Danii, Norwegii i Szwecji). Przebadano również ich wewnętrzne raporty i 1 publiczną prezentację, by określić powody i korzyści z ubiegania się o status iSzkoły.

Badania dotyczące trendów akademickich w dziedzinie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) prowadzone są w Korei głównie z wykorzystaniem metody analizy treści publikacji naukowych i koncentrują się na eksploracji poszczególnych zagadnień badawczych, natomiast niewiele z nich poświęcono jak dotąd ustalaniu relacji między tymi obszarami. W artykule dokonano w związku z tym ewaluacji kierunków i tendencji występujących w badaniach na temat koreańskich bibliotek publicznych, przez odtworzenie powiązań między występującymi w publikacjach naukowych słowami kluczowymi oraz określenie charakterystyki ich sieci i identyfikację struktur relacji w jej obrębie. Wykorzystano w nim metodę analizy sieci społecznych i uwzględniono słowa kluczowe używane w recenzowanych artykułach naukowych z zakresu BIN. Na tej podstawie próbowano też ustalić intelektualną strukturę i ewolucję prac badawczych z badanego zakresu.

W artykule dokonano analizy zawartości Documentation et Bibliothèques (DB) za lata 1973-2013. Czasopismo zaczęło ukazywać się w 1955 r., początkowo jako Bulletin de l’ACBLF (Biuletyn Stowarzyszenia Francuskojęzycznych Kanadyjskich Bibliotekarzy). Po przekształceniu się ACBLF (Association Canadienne des Bibliothécaires de Langue Française) w ASTED (Association pour l’Avancement des Sciences et des Techniques de la Documentation – Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Teorii i Praktyki Dokumentacji Naukowo-Technicznej), czasopismo zmieniło nazwę na obecną. Zachowano ciągłość – nr 1 DB, który ukazał się w 1973 r. to wolumen 19. Od 2011 r., obok wersji papierowej, dostępna jest cyfrowa. Aby zapewnić większą przejrzystość analizy, badany okres podzielono na 7 odcinków czasowych – w każdym z nich ukazało się od 20 do 24 numerów BD (w latach 1989-1995 – 28 numerów).