Babin

Analitykę big data (olbrzymich, zmiennych i zróżnicowanych zbiorów danych pozyskiwanych z różnych kanałów komunikacyjnych, operacji dokonywanych w sieci, transakcji handlowych, informacji wymienianych prze urządzenia połączone z internetem, treści tworzonych przez użytkowników oraz różnego typu krajowych i lokalnych urządzeń i systemów monitoringu) uznaje się za jeden z najbardziej znaczących trendów technologicznych, kształtujących społeczno-ekonomiczny charakter globalnej gospodarki. Powiązanie gromadzenia dużych masywów danych z otwartym dostępem do nich dla wszystkich zainteresowanych stron zwiększa istotnie potencjał big data w odniesieniu do możliwości rozwiązywania problemów społecznych i usprawniania funkcjonowania publicznych i prywatnych jednostek w cyfrowym ekosystemie, a jednocześnie – ryzyko związane z wykorzystywaniem tych zasobów. Autorka, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, przeanalizowała w tekście specyfikę i zakres BOLD (Big and Open Linked Data) oraz stosowane obecnie techniki analityczne. Omówili także dotychczas przeprowadzone badania poświęcone temu fenomenowi, a następnie przedyskutowała możliwe kierunki ewolucji masywów otwartych, powiązanych danych w przyszłości, w kontekście złożoności ich zbiorów i zarządzania danymi z różnych źródeł.

Big Data – termin określający duże zbiory zmiennych i trudnych do analizy danych pozyskiwanych z wielu źródeł, stal się w ostatniej dekadzie frazą niemal równie popularną jak media społecznościowe czy sieć 2.0, przyciągającą uwagę dziennikarzy, przedstawicieli sektora biznesu, polityków i naukowców. Choć nie jest to technologia per se, przetwarzanie i wykorzystywanie masywów danych ma istotne technologiczne i społeczne implikacje, i stanowi olbrzymie wyzwanie w każdej sferze działalności, m.in. ze względu na kwestie skalowalności w systemach informacyjnych. W artykule przeprowadzono pogłębioną analizę wpływu Big Data na organizację wiedzy (OW) i systemy organizacji wiedzy (SOW). Autorów interesowała przede wszystkim konfrontacja prowadzonych obecnie w środowisku OW debat, dotyczących znaczenia uniwersalnych klasyfikacji bibliotecznych, taksonomii i tezaurusów w erze cyfrowej, z dyskusjami na temat metodologicznych założeń badań koncentrujących się na pozyskiwaniu i eksploracji danych.

Celem artykułu było przeanalizowanie procesu tworzenia wielojęzycznego słownika terminologicznego i związanych z tym wyzwań. Przybliżono je na przykładzie doświadczeń zgromadzonych przez pracowników Biblioteki Narodowej Finlandii (BNF) w trakcie budowy fińskiego tezaurusa, serwisu Finto (finto.fi) umożliwiającego publikację i przeglądanie słowników i ontologii oraz ich integrację z innymi aplikacjami, a zwłaszcza podczas rozwoju ogólnej, trójjęzycznej ontologii YSO. Szczególną uwagę poświęcono w tekście problematyce zapewnienia równoważności lingwistycznej terminów i pojęć oraz strategiom translacji wypracowanym w trakcie budowy struktury słowników kontrolowanych i harmonizacji wielojęzycznych metadanych. Skupiono się również na celach prowadzonych prac – systemy te potraktowano nie tylko jako narzędzia indeksowania i wyszukiwania informacji, lecz również jako instrumenty promocji otwartego dostępu do nauki i informacji naukowej, zwłaszcza w dziedzinach takich jak bibliometria czy humanistyka cyfrowa, w których metadane traktuje się jako istotny materiał badawczy. Podkreślono przy tym znaczenie publikacji wielojęzycznych metadanych w modelu Linked Open Data (LOD) oraz potrzebę wypracowania wspólnego rozumienia wykorzystywanych pojęć, jako kroków w kierunku przezwyciężania organizacyjnych i lingwistycznych barier w dostępie do zasobów wiedzy, nie tylko z baz i systemów różnych dostawców lecz również różnych obszarów językowych.

Analitykę wizualną wykorzystuje się obecnie nie tylko w celach związanych z działalnością gospodarczą, lecz również jako metodę badawczą stosowaną w wielu dziedzinach, w tym naukach humanistycznych oraz (choć nadal w niewielkim stopniu) w środowisku bibliotecznym, zwłaszcza przy pomiarach funkcjonalności bibliotek i badaniu ich funkcji instytucjonalnych. Autorzy postanowili wykorzystać techniki wizualne do analizy istniejących systemów klasyfikacji. Skupili się m.in. na ewolucji od 1905 r. różnych wersji językowych Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej (UKD) oraz zmian jej głównych klas i granularności tablic pomocniczych, w celu uzyskania wglądu w zakres i głębię zawartości zbiorów z różnych dyscyplin nauki, dostępnych w bibliotekach i archiwach oraz w kulturowy rozwój wiedzy na przestrzeni lat.

Dzięki popularyzacji inicjatyw Linked Open Data (LOD), coraz większa liczba czytelnej maszynowo wiedzy, zapisanej w formie wyrażeń RDF, jest dostępna w tzw. chmurze LOD. Prowadzi się w związku z tym wiele badań mających na celu sprawdzenie, w jakim zakresie informacje w tej postaci mogą posłużyć do rozwoju nowych usług opartych na wiedzy lub też do poprawy efektywności platform bazujących na intensywnym wykorzystywaniu wiedzy specjalistycznej (ang. knowledge-intensive platforms), takich jak systemy rekomendacyjne (SR). W artykule omówiono specyfikę SR korzystających z reprezentacji LOD, podstawowe techniki analizy czynnikowej i metody odkrywania zależności w danych oraz podstawy rekomendacji opartych na modelu grafów. Następnie przeanalizowano wpływ integracji wiedzy egzogenicznej (ang. exogenous konwledge), pochodzącej z chmury LOD na ogólną wydajność algorytmu SR opartego na grafach. Zaproponowano również metodę automatycznego wzbogacania systemu tego typu przez wybór zestawów atrybutów pochodzących z chmury LOD i omówiono oddziaływanie kilku rozpowszechnionych technik doboru zmiennych w takim środowisku rekomendacyjnym.

W artykule, na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu, przeanalizowano wyzwania związane z integracją wizualnych interfejsów wyszukiwawczych (WIW) z cyfrowymi bibliotekami i repozytoriami, w tym problemy dotyczące wizualizacji informacji, przydatności stosowanych systemów reprezentacji wiedzy dla użytkowników i jakości metadanych. Głównym celem autorów była identyfikacja kryteriów ewaluacji i implementacji WIW oraz przedstawienie wytycznych związanych z ich projektowaniem oraz poprawą efektywności metod nawigacji i wyszukiwania w kontekście edukacyjnym. Interesowało ich również określenie potencjału technologii wizualizacji informacji oraz identyfikacja problemów z dostępem do obiektów edukacyjnych w bibliotekach cyfrowych i repozytoriach, a także omówienie trendów związanych z wizualnymi strategiami wyszukiwawczymi z perspektywy użytkownika cyfrowych zasobów.

Artykuł jest głosem w debacie zainicjowanej w 2015 r. przez brytyjski oddział ISKO – International Society for Knowledge Organization i poświęconej statusowi tradycyjnych tezaurusów w bibliotekoznawstwie i informacji naukowej (BIN) oraz organizacji wiedzy (OW), traktowanej jako jedna z subdyscyplin BIN, a także  perspektywom związanym z ich dalszym rozwojem i wykorzystywaniem przy wyszukiwaniu informacji. Autor zajmuje w nim krytyczne stanowisko wobec przecenianej jego zdaniem roli tych narzędzi we współczesnych systemach informacyjnych oraz ich funkcji w procesie kształcenia i badań z zakresu BIN / OW.

Koncepcja Web 3.0 zakłada całkowitą rekonstrukcję Internetu i infrastruktury teleinformatycznej i z pewnością zmieni sposób komunikacji w przestrzeni wirtualnej oraz sposób wykorzystywania informacji do prowadzenia działalności zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Ponieważ współczesne organizacje działają w mocno stechnicyzowanym środowisku, warto, by zaczęły się przygotowywać na zmiany towarzyszące wprowadzaniu technologii semantycznych, zanim idea trzeciej wersji sieci www zostanie zrealizowana w praktyce, gdyż w przeciwnym wypadku mogą w przyszłości stracić konkurencyjność i nie być w stanie realizować potrzeb użytkowników. Aby ułatwić specjalistom IT, menedżerom oraz ekspertom z sektorów powiązanych z zarządzaniem danymi i informacją określenie potencjalnych możliwości związanych z rozwojem tego projektu oraz zagrożeń związanych z korzystaniem z aplikacji 3.0, autorzy podjęli próbę zdefiniowania nowej formy globalnej sieci komputerowej i przedyskutowania stanowiących jej podstawę technologii. Przedstawili również możliwy wpływ ewolucji Internetu na działania i procedury organizacji i firm oraz szanse i wyzwania wynikające z wdrażania modelu 3.0.

Pojawienie się systemów zintegrowanego wyszukiwania zostało bardzo dobrze przyjęte w środowisku bibliotecznym, ze względu na bogactwo oferowanych przez biblioteki baz danych wymagających albo indywidualnego wyszukiwania w każdej z nich, bądź też problematycznego korzystania z katalogu rozproszonego. Możliwość przeszukiwania różnego typu subskrybowanych i otwartych zasobów informacyjnych przez scentralizowany indeks otworzyło użytkownikom dostęp do bogactwa zbiorów bibliotecznych. Metawyszukiwarki chwalone są zwłaszcza ze względu na „przypominający Google” i spełniający oczekiwania współczesnych internautów interfejs, a model Google traktowany jest przez część środowiska bibliotecznego oraz dostawców oprogramowania jako panaceum na problemy bibliotek związane z ograniczeniami i niską popularnością ich katalogów online. Autorzy proponują inne spojrzenie na kierunek rozwoju i pożądane aspekty narzędzi odnajdywania i uzyskiwania dostępu do zasobów bibliotek, wskazując, że większość rozwiązań tego typu zawiera także fasety jako opcję wyszukiwawczą, do której Google nie jest dobrze przystosowany, i omawiając najlepsze praktyki w zakresie projektowania systemów fasetowych. Na podstawie przeglądu najpopularniejszych serwisów e-handlu, w których fasetowa nawigacja jest integralną częścią ich narzędzi wyszukiwawczych, przedstawiają także sugestie dotyczące możliwości poprawy użyteczności fasetowego wyszukiwania w bibliotekach.

Traktując jako punkt wyjścia teorie ujmujące informację jako dokumentacyjną formę określonych praktyk komunikacyjnych oraz koncepcje wywodzące się z teorii kultury, w artykule przeanalizowano pojęcie dzieła w modelu FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records) w odniesieniu do autorstwa, ur-tekstu (oryginalnej, najwcześniejszej formy tekstu) i intertekstualności, zwracając uwagę na konsekwencje wbudowanych w ten model założeń ideologicznych, w tym „niebezpieczeństwo abstrakcji” i zagrożenia płynące z idealistycznego podejścia do informacji. Zaproponowano również argumentację uzasadniającą historyczno-społeczne sposoby myślenia o praktykach dokumentacyjnych, uznające materialność znaków dokumentacyjnych oraz ich przynależność do instytucjonalnych i logonomicznych systemów.