Babin

Wielojęzyczne biblioteki cyfrowe (WBC) tworzą warunki dla rozwoju, współpracy i porozumienia na poziomie międzynarodowym; wzmacniają globalną infrastrukturę informacyjną, promują różnorodność, a zarazem lokalne kultury. W artykule przedstawiono badanie, którego celem było określenie kluczowych cech WBC i zidentyfikowanie strategii pomocnych przy tworzeniu i rozwoju platform tego typu. Przeanalizowano i porównano cztery amerykańskie WBC, działające zgodnie z zasadą wolnego dostępu: Projekt Gutenberg (PG), Meeting of Frontiers (MF), Latin American Open Archives Portal (LAOAP) i International Children’s Digital Library (ICDL). Dane zgromadzono na podstawie analizy stron internetowych ww. platform oraz publikacji na ich temat.

PG gromadzi pozycje opublikowane przed 1923 rokiem, strona główna dostępna jest po angielsku i portugalsku. Celem MF jest digitalizacja materiałów Biblioteki Kongresu, strona powstała w 1999 r. i posiada angielsko- i rosyjskojęzyczny interfejs. LAOAP i ICDL pochodzą z 2002 r., pierwsza gromadzi źródła nt. Ameryki Łacińskiej w j. angielskim i hiszpańskim, druga – książki dla dzieci, jej główny interfejs dostępny jest w j. angielskim, hiszpańskim i mongolskim, a strona prostego wyszukiwania oferuje 17 opcji językowych.

Badane WBC porównano pod kątem: misji i celów, finansowania, partnerów, użytkowników, zbiorów, usług i technologii. Największe zbiory posiada MF (ponad 100 000 pozycji w 60 językach), najmniejsze – ICDL (4456 pozycji w 54 językach). Wszystkie WBC chcą służyć szerokiej grupie użytkowników, adresatami są głównie studenci i naukowcy, oferta ICDL skierowana jest też do dzieci i nauczycieli. Wszystkie WBC tworzone są na zasadzie współpracy – partnerami mogą być instytucje państwowe, międzynarodowe (np. MF współpracuje z instytucjami rosyjskimi, LOAP – latynoamerykańskimi), edukacyjne, komercyjne, jak również osoby prywatne, a współpraca polegać może na udostępnianiu materiałów i udzielaniu różnego rodzaju wsparcia, w tym finansowego. PG finansowany jest poprzez specjalnie powołaną do tego celu fundację, MF – ze środków rządowych, LAOAP i ICDL prowadzone są przez instytucje edukacyjne i korzystają z dotacji państwowych, ICDL otrzymuje też środki od różnego typu instytucji oraz od członków swojej fundacji.

Wszystkie WBL oferują wielojęzyczne usługi wyszukiwania oraz zbiory w różnych formatach, stosują narzędzia sieci 2.0. Żadna z platform nie wykorzystuje tłumaczenia automatycznego ani technologii CLIR, pozwalającej na wyszukiwaniu informacji w języku innym niż język zapytania.

Jako najważniejsze strategie WBC, pozwalające na zapewnienie wielojęzycznych usług dostępu do informacji, wskazano współpracę (szczególnie z partnerami z różnych krajów) i crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96), polegający na włączeniu użytkowników do pracy przy tworzeniu portalu. Dwie spośród badanych WBC współpracują z wolontariuszami – PG np. w zakresie promowania swojej strony, a ICDL angażuje ich w pozyskiwanie materiałów, dodawanie metadanych, rekomendowanie książek czy testowanie oprogramowania. Autorki zaleciły również wykorzystywanie technologii tłumaczenia automatycznego i CLIR oraz ich łączenie ze strategiami współpracy i crowdsourcingu – np. metadane mogą być przekładane przy pomocy tłumacza automatycznego, a wynik przekładu sprawdzany przez wolontariuszy. W dalszych planach badawczych autorki planują m.in. przyjrzeć się możliwości wykorzystania tłumaczenia automatycznego i CLIR w połączeniu ze strategią crowdsourcingu.