Babin

Autor, dyrektor powstałej w Montrealu inicjatywy „Przestrzeń Czasu” (Espace Temps Montréal), mającej na celu wymianę informacji i wiedzy między środowiskami naukowymi, artystycznymi i obywatelami, opisuje na kilku przykładach nowe zjawisko nieformalnego uczestnictwa mieszkańców Montrealu w kulturze i edukacji, organizowanego w niekonwencjonalny sposób poza oficjalnymi strukturami instytucjonalnymi, jak biblioteki, szkoły czy uniwersytety. Autor zastanawia się, jak te nowe zjawiska społeczne w nietradycyjny sposób zaspokajające potrzeby edukacyjne, kulturalne i społeczne mieszkańców, oferujące alternatywne sposoby tworzenia wspólnot i spędzania wolnego czasu mogą zostać wykorzystane przez biblioteki publiczne, nie ograniczając spontanicznej natury tych nowych form wymiany poglądów, wiedzy i doświadczeń.

Mandalab to przykład coraz bardziej popularnych w USA, Kanadzie i Europie projektów living labs, które utworzyły sieć współpracy European Network of Living Labs (ENOLL). Wspierane finansowo i lokalowo przez samorząd, są organizowane przez grupy mieszkańców we współpracy z naukowcami. Ich celem jest zwiększenie kompetencji i aktywnego rozwoju mieszkańców na zasadzie nauki i zabawy.

ECTO, to jedna z kilku inicjatyw typu coworking w Montrealu. Wraz z nowym modelem pracy zarobkowej, wykonywanej zdalnie, związanej z nowymi technologiami, telepracownicy i ludzie wolnych zawodów wspólnie organizują i użytkują pomieszczenia przypominające bardziej mieszkania niż biura, o elastycznym sposobie zagospodarowania. Tworzy to nową wspólnotę o specyficznej kulturze organizacyjnej. Ta forma pracy i bycia razem jest coraz bardziej popularna na całym świecie, gdzie istnieje ponad 400 tego typu miejsc.

Inny przykład to fab labs (por. BABIN 2011/2/74) – otwarte dla mieszkańców przestrzenie, gdzie można pod opieką specjalistów nauczyć się korzystać z nowych narzędzi, jak frezarki, drukarki 3D, komputery, itp., na zasadzie „zrób to sam”. Realizacja projektów może odbywać się poprzez telekonferencje, z udziałem przedstawicieli różnych narodowości, na wzór sieci społecznościowych. Obecnie istnieje ponad 100 fab lab, których idea powstała w latach 90. w Massachusetts Institute of Technology.

Formą społecznościowej edukacji jest też projekt UPop Montreal. Jego celem jest popularyzacja wiedzy w sposób łatwy, atrakcyjny i niekonwencjonalny. UPop jest bezpłatny, bez egzaminów, dyplomów, obowiązku zapisów, uczestniczenia w zajęciach. Nie jest to Uniwersytet Trzeciego Wieku czy otwarte cykle wykładów uniwersyteckich, a uniwersytet powszechny, w ramach którego w sposób bezinteresowny badacze przekazują wiedzę z różnych dziedzin, a spotkania odbywają się w barach, kawiarniach czy galeriach sztuki. Elastyczność organizacyjna i niezobowiązująca forma spotkań są podstawą sukcesu UPop.

BookCamp Montreal to fora dyskusyjne typu antykonferencje. Organizowane w ramach BookCamp konferencje tematyczne nie mają przyjętego z góry programu, ani też podzialu na prelegentów i publiczność – plan poszczególnych sesji jest ustalany przez samych uczestników; każdy może zabrać głos. Dyskusja odbywa się spontanicznie, a jej efekty są czasem owocne. Rocznie tylko w Montrealu odbywa się ponad sto antykonferencji. Ta forma wymiany wiedzy i poglądów jest coraz bardziej popularna w USA i w Europie.

Wg autora, biblioteki publiczne, jako miejsca mające zgodnie ze swoją misją  demokratyzować dostęp do kultury i informacji, są naturalnymi sprzymierzeńcami dla oddolnych inicjatyw społecznych związanych z dzieleniem się wiedzą i powinny w aktywny sposób je wpierać. Mogą też na wiele sposobów w nich współuczestniczyć, udostępniając np. przestrzeń dla projektów edukacyjnych dla dorosłych, antykonferencji itp., nawiązując kontakt z funkcjonującymi ośrodkami coworkingu by oferować tam serwisy biblioteczne, czy pomagając dokumentować i rejestrować tworzone w fab labs rozwiązania. Taka współpraca (której kształt, jak zaznacza, wymaga dalszych dyskusji), w erze kultury dzielenia się i dematerializacji, może doprowadzić do stworzenia dla bibliotek nowego modelu usług.