Babin

E-administracja, czyli wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) przez organy władzy, w celu usprawnienia ich działań oraz zapewnienia obywatelom i podmiotom gospodarczym dostępu do usług publicznych i urzędowych informacji, oraz możliwości załatwiania różnych formalnych spraw przez Internet, staje się na całym świecie coraz bardziej popularne, tym niemniej, w wielu regionach, tworzenie rządowej obecności online i rozwój usług elektronicznych przebiega nadal powoli. Przeprowadzono już wiele badań analizujących przyczyny niskiego poziomu rozwoju rządowych e-usług z perspektywy ich dostawców, autorzy niniejszego artykułu postanowili natomiast skupić się na aspekcie popytu na tego typu serwisy, badając czynniki mogące mieć wpływ na zamiar używania przez mieszkańców Tajwanu rządowych portali i stron www. Jako ramy teoretyczne badania przyjęto model akceptacji technologii (TAM), teorię zachowań planowanych Ajzena (TPB) i konstrukt zaufania, czyli koncepcje powszechnie wykorzystywane do objaśniania i przewidywania zachowań użytkowników Internetu.

W artykule przedstawiono na wstępie wyniki przeglądu literatury dotyczącej badań nad e-administracją i zreferowano poziom usług tego typu na Tajwanie, a następnie omówiono przyjęte przez autorów założenia i hipotezy badawcze, charakterystykę modeli TPB, TAM i aspektów zaufania jako podwalin teoretycznych projektu, metody gromadzenia i analizy danych oraz uzyskane wyniki i opracowane na ich podstawie rekomendacje. Decyzję o przeprowadzeniu badania na próbie tajwańskich respondentów podjęto ze względu na zaawansowany stan rozwoju e-administracji w tym kraju i jej dobry odbiór przez mieszkańców (w 2009 r. o istnieniu rządowych serwisów www wiedziało 85,8% obywateli, w 2010 – korzystało z nich ponad 50% mieszkańców). Analizowaną populację stanowili Tajwańczycy mający już doświadczenie w korzystaniu z stron www administracji publicznej. Informacje o ich przekonaniach dotyczących tego typu usług zebrano w 2008 r. w sondażu online (łącznie 200 poprawnie wypełnionych ankiet). Zawarte w jego pierwszej części pytania, oceniane w 7-punktowej skali Likerta miały pomóc określić czynniki percepcyjne (postrzeganą łatwość użytkowania i użyteczność badanych serwisów oraz poziom zadowolenia ich odbiorców), kontroli (warunki ułatwiające korzystanie z e-administracji, ocena własnej skuteczności), zaufania (zaufanie do rządu i Internetu), czynniki normatywne (subiektywne normy) i behawioralne (zamiar używania rządowych stron w przyszłości i w razie potrzeby) oraz wzajemne zależności między tymi zmiennymi. Druga część kwestionariusza zawierała informacje demograficzne (m.in. nt. wieku, płci, wykształcenia i lat doświadczenia w załatwianiu urzędowych spraw drogą elektroniczną). Rezultaty przeanalizowano metodą SEM (structural equation modelling, czyli modelowania równań strukturalnych).

Wynika z nich, że zaufanie do władz może znacząco wpłynąć na zamiar korzystania z e-administracji, podobnie jak postrzegana łatwość użytkowania i postrzegana użyteczność rządowych stron www. Wykazano również, podobnie jak w poprzednich badaniach tego typu, znaczącą, pozytywną korelację między stopniem dostępnych ułatwień (np. szybki komputer, jakość stron www) a gotowością do używania e-serwisów, oraz, co ciekawe – jej brak w przypadku zmiennych takich jak normy subiektywne, postrzeganie własnej skuteczności i zaufanie do Internetu (co może być związane z wysokim odsetkiem w próbie respondentów w wieku poniżej 40-lat, z dyplomami uczelni wyższych i wieloletnim doświadczeniem w korzystaniu z ICT). Potwierdzono również przydatność proponowanego, zintegrowanego modelu badawczego.

We wnioskach zalecono, by przy strategicznym planowaniu i projektowaniu rządowych serwisów internetowych, uwzględniać, wg stopnia ich ważności, 5 ww., istotnych czynników determinujących chęć ich wykorzystywania: poziom zaufania do władz, warunki ułatwiające dostęp do e-administracji, jej postrzegana użyteczność i łatwość użytkowania oraz motywacje związane z akceptacją rządowych serwisów. Zaznaczono również, że w związku z metodą doboru próby (stosunkowo niedużą liczba doświadczonych użytkowników), trafność zewnętrzna uzyskanych wyników może być ograniczona i nie należy ich przenosić na cała populację Tajwanu.