Babin

Studenci pierwszych lat nauk humanistycznych i przyrodniczych na uczelniach amerykańskich, w ramach kursu wstępnego, proszeni są o przeczytanie paru pozycji wprowadzających w tematykę i metodologię badawczą nauk ścisłych. Poszukując ich na półkach często natrafiają na książki prezentujące już przestarzałą wiedzę lub pozycje pseudonaukowe. O ile pierwsze mogą mieć pewną wartość historyczną, drugie wprowadzają chaos poznawczy. Problemy związane z błędnym zaszeregowaniem tego rodzaju książek omówiono na przykładzie opublikowanego w 1950 r., popularnego dzieła „Zderzenie światów”.

Jego autor – Immanuel Velikovsky, w sposób dosłowny potraktował prezentowane w niektórych starożytnych rękopisach informacje o różnych żywiołowych kataklizmach przypisując ich przyczynę w zderzeniu ziemi z innymi planetami. W literaturze przedmiotu jednoznacznie wykazano, że teorie Velikovskiego są sprzeczne ze współczesną wiedzą, tymczasem wiele bibliotek potraktowało je poważnie, zaliczając jego książki do dzieł naukowych. „Zderzenie światów” (wg danych z bazy World Cat) większość bibliotek akademickich umieściła na półkach zawierających naukowe dzieła z astronomii (wg klasyfikacji Biblioteki Kongresu (LC) – z symbolem QB603 Astronomia – tematy specjalne lub QB601 Astronomia – prace ogólne, traktaty, podręczniki). Hasła przedmiotowe odsyłające do tej pozycji to najczęściej: planety, gwiazdy, system słoneczny. Co setna biblioteka akademicka zaliczyła „Zderzenie światów” do dzieł filozoficznych, choć nie jest to uzasadnione. Takich pozycji o wątpliwej wartości naukowej jest wiele. Zwrócono uwagę na dość częste błędne zaliczanie do dzieł naukowych niektórych książek dotyczących życia na innych planetach, podróży międzyplanetarnych, niezidentyfikowanych obiektów latających itp.

W artykule rozważa się parę rozwiązań problemu błędnej klasyfikacji. Od czasu rozpoczęcia przez Bibliotekę Kongresu (1971 rok) programu katalogowania w procesie wydawniczym (CIP), książki opatrywane są prawidłowym symbolem klasyfikacji LC, nie zawsze jednak bibliotekarze i czytelnicy zwracają na to uwagę. W opisie katalogowym dostępnym online można zamieścić odpowiednią notatkę, trzeba mieć jednak świadomość, że wielu czytelników woli bezpośrednio przeszukiwać półki. Nie zdaje też egzaminu umieszczenie w książce odsyłaczy do krytycznych opinii naukowców na jej temat, bo mało kto do nich sięgnie. Błędem byłoby usunięcie tych pozycji z księgozbioru, gdyż jako popularne i kontrowersyjne są przedmiotem dużego zainteresowania. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się umieszczenie ich w działach humanistycznych jako pozycje z kategorii fantastyki naukowej.