Babin

Artykuł poświęcono omówieniu historii rozwoju, specyfiki i unikalnych cech “brytyjskiej szkoły” nauki o informacji (NI), kluczowych etapów rozwoju oraz podstawowych paradygmatów tej dyscypliny na wyspach brytyjskich, charakterystyki podejścia do kształtowania jej podstaw naukowych oraz aspektów wyróżniających ją na tle innych państw Europy i Ameryki Północnej. Przedyskutowano w nim też potencjalne korzyści związane z odrębnością charakteru NI w Zjednoczonym Królestwie i implikacje dla dalszego rozwoju nauk o informacji na świecie.

Informacja naukowa jako dziedzina nauki zaczęła się formować w Wielkiej Brytanii na początku lat 50. ubiegłego wieku, w 1958 roku powstał też Instytut Specjalistów Informacji (Institute of Information Scientists) – pierwsze branżowe stowarzyszenie zawodowe. Pierwsze kursy zawodowe kształcące profesjonalistów mających zajmować się gromadzeniem, dokumentacją i dystrybucją wiedzy naukowej powstały na początku lat 60., w tym samym czasie NI zyskała też status dyscypliny akademickiej, wraz z uruchomieniem studiów magisterskich z tego zakresu w Centre for Information Science (City University London).

Wśród prekursorów NI oraz trzech głównych sił napędowych rozwoju tego obszaru badawczego, mających też wpływ na kształt służb dokumentacyjno-informacyjnych na wyspach autorzy wymieniają: 1) międzynarodowy ruch dokumentacyjny i jego działania na rzecz uniwersalnej rejestracji bibliograficznej i wykorzystywania nowych narzędzi organizacji informacji (Brytyjczycy przejęli dwa główne założenia tego ruchu: potrzebę analizy i rejestracji informacji na dużym poziomie szczegółowości i konieczność opracowania nowych, intelektualnych, a nie tylko technologicznych form i metod organizacji i klasyfikacji wiedzy; 2) biblioteki dziedzinowe, specjalne i stowarzyszenie ASLIB (The Association od Special Libraries and Information Bureaux) –związane z nimi środowisko wspierało założenia ruchu dokumentacyjnego; 3) sektor informacji naukowo-technicznej – rewolucja przemysłowa, wzrost ekonomicznego i militarnego znaczenia badań i rozwój gałęzi gospodarki bazujących na wiedzy wymusił powstanie wyspecjalizowanych służb informacyjnych obsługujących ten rynek oraz odpowiednią organizację i opracowanie informacji będącej wynikiem działalności naukowej.

Do wyróżnialnych, „narodowych” cech brytyjskiej NI zaliczono: a) jej specjalizację dziedzinową (koncentracja na zarządzaniu informacją będącą produktem naukowej działalności badawczej i badaniami nad praktykami informacyjnymi w różnych dziedzinach nauki, zgodnie z kontekstem każdej dyscypliny), b) szerokie podejście do badań nad informacją (przekonanie, że powinny dotyczyć wszystkich aspektów informacji), c) status przedmiotu akademickiego ściśle powiązanego z praktyką, d) integracja informacji naukowej i technologii informacyjnych przy jednoczesnym zachowaniu odrębnego charakteru NI i priorytetowego charakteru badań nad społecznymi aspektami i konsekwencjami wykorzystania technologii, e) powiązania środowiska NI z instytucjami pamięci narodowej (galeriami, bibliotekami, muzeami i archiwami) i badaniami bibliotekoznawczymi. Choć żadna z tych cech nie stanowi wyłącznie brytyjskiej specyfiki, ich powiązanie, w lokalnym kontekście decyduje o unikalnym charakterze NI w tym kraju. Jej dodatkowy, swoisty element to aspekt polityczny – na wczesnym etapie rozwoju, na kształt tej dyscypliny i powstających instytucji NI, duży wpływ miała polityczna atmosfera i rządowe inicjatywy późnych lat 40. (rządy socjaldemokratycznej Partii Pracy, popularność rozwiązań bazujących na centralizacji i planowaniu, wpływy postaci takich jak John Desmond Bernal i S. R. Ranganathan, m.in. na prace Classification Research Group).