Babin

Funkcje społecznej klasyfikacji, czyli możliwości samodzielnej kategoryzacji i opisu oferowanych w sieci lub współtworzonych przez użytkowników zasobów, udostępniane są przez coraz więcej serwisów online, a narzędzia tego typu cieszą się wśród internautów rosnącą popularnością. Potencjał systemów tagowania, projektowanych pierwotnie jako wsparcie dla zarządzania osobistymi treściami, może być wykorzystywany również w mechanizmach wyszukiwania społecznościowego, rekomendacji i optymalizacji wyszukiwań, jako że pozwala na modelowanie wzorów zachowań odbiorców, ich preferencji oraz powiązań w obrębie powstających wokół takich serwisów społeczności. Olbrzymia liczba generowanych przez użytkowników metadanych daje też możliwości poprawy istniejących systemów i tworzenia nowych, w tym celu konieczne jest jednak zrozumienie specyfiki wykorzystania bieżących rozwiązań. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa poświęconego wzorom produkcji treści w systemach tagowania oraz ewolucji folksonomii, scharakteryzowano też 3 najpopularniejsze systemy społecznej indeksacji: CiteULike, Connotea i Delicious, a następnie przedstawiono wyniki badania poświęconego analizowanym jak dotąd jedynie pobieżnie aspektom zachowań ich użytkowników, związanych ze społecznym tagowaniem, mającego na celu uzupełnienie rezultatów realizowanych wcześniej projektów badawczych.

Każdy z badanych portali przeznaczony jest dla innych typów użytkowników i treści (CiteUlike i Connotea – środowiska akademickiego i cytowań publikacji naukowych, del.icio.us – uniwersalnego odbiorcy i linków do ulubionych stron www), wszystkie można jednak opisać w kategoriach tych samych abstrakcyjnych jednostek. W systemach tych, każdy z internautów prowadzi własną bibliotekę, czyli zbiór zakładek – odnośników do materiałów źródłowych (głównie rekordów cytowań artykułów online lub adresów URL źródłowych stron www). Użytkownicy mogą oznaczać dokumenty w bibliotece własnymi etykietami lub tagować zakładki w bibliotekach innych użytkowników. Nadawane znaczniki mogą służyć do grupowania pozycji, ich łatwiejszego odnajdywania w przyszłości lub jako forma kategoryzacji; mogą też mieć charakter prywatny lub publiczny – w badaniu uwzględniono tylko ten ostatni wymiar aktywności (szczegółowe cechy wykorzystanych do analizy zestawów danych i wyniki dla każdego serwisu przedstawiono w tabelach).

Autorzy skoncentrowali się na dwóch głównych aspektach specyfiki wykorzystywania tagów: dynamiki produkcji tworzonych wspólnie informacji oraz relacjach między ukrytymi i jawnymi więzami społecznymi między użytkownikami. Przeanalizowali w tym celu cechy zachowań użytkowników na poziomie indywidualnym i zbiorowym, koncentrując się na 3 wskaźnikach ich aktywności: 1) ponownym tagowaniu pozycji, czyli stopniu, w którym użytkownicy oznaczają treści już istniejące w systemie; 2) ponownym wykorzystaniu tagów, czyli zakresie, w jakim są używane do tworzenia nowych adnotacji); 3) czasowej zmienności społecznie budowanych słowników tagów, czyli analizie ich ewolucji z perspektywy użytkownika.

Analiza wzorów produkcji informacji wykazała, że jakościowa charakterystyka tworzonych wspólnie treści jest podobna w różnych systemach, różni się jednak pod względem ilościowym, wywnioskowano więc, że ważną rolę w kształtowaniu zachowań związanych z indeksowaniem odgrywa typ oznaczanej treści i jej docelowi odbiorcy. Internauci publikują też nowe informacje częściej niż adnotują te istniejące już w systemie, natomiast odwrotna prawidłowość dotyczy tagów: poziom ich ponownego wykorzystywania jest znacznie wyższy. Uznano również, że tempo wzrostu słowników w danej populacji maleje w przypadku młodych uczestników, stabilizuje się, a następnie rośnie – w przypadku starszych osób. Co więcej, bliższa analiza zmian zawartości słowników wraz z upływem czasu pokazuje, że mimo stopniowego rozwoju folksonomii wraz z wiekiem ich twórców, relatywna częstotliwość wykorzystywania znaczników ze słownika jest zbieżna ze wskaźnikami z wczesnych etapów życia użytkownika w systemie. Ponadto, charakterystyka społecznych aspektów tagowania ujawnia zależność między domniemanymi powiązaniami między użytkownikami, wnioskowanymi na podstawie podobieństw ich aktywności, a ich jasno określonymi relacjami, które można ustalić na podstawie członkostwa w grupach dyskusyjnych, czy też podobieństw wykorzystywanych zbiorów słów kluczowych – wykazano, ze pary wykazujące zbieżne zainteresowania (np. tagujące te same pozycje) wykazują też wyższą zbieżność w odniesieniu do grup, w których razem uczestniczą i wyższe semantyczne podobieństwo swoich słowników. W podsumowaniu stwierdzono, że wnioski z badania mogą być przydatne na wielu płaszczyznach projektowania systemów filtrowania i organizacji informacji, w tym narzędzi rekomendacyjnych, mechanizmów detekcji spamu i rozproszonej infrastruktury dla funkcji tagowania.