Babin

W artykule omówiono wyniki sondażu online analizującego doświadczenia zawodowe pracowników kanadyjskich bibliotek, w tym ich percepcje dotyczące zmian pełnionych ról i obowiązków. Badanie przeprowadzono w lutym 2014 r., w grupie bibliotekarzy, definiowanych jako absolwenci bibliotekoznawstwa i informacji naukowej z dyplomem MLIS (Master of Library and Information Science) uzyskanym na akredytowanych uczelniach wyższych, oraz techników bibliotekarzy (ang. library technician), definiowanych jako absolwenci dwuletnich studiów zawodowych LIT (Library and Information Technician Diploma) prowadzonych w akredytowanych szkołach typu community college.

Warunkiem wzięcia udziału w sondażu było, w przypadku osób pracujących zawodowo, przynajmniej dwuletnie doświadczenie w pracy na stanowisku bibliotekarza lub pomocniczym – technika bibliotekarza; do uczestnictwa zaproszono też studentów bieżących programów MLIS i LIT. Pytania pierwszej części ankiety, przeprowadzonej przy użyciu narzędzia SurveyMonkey i dystrybuowanej na branżowych listach dyskusyjnych, dotyczyły danych demograficznych oraz podstawowych obowiązków zawodowych badanych, sposobu rozumienia przez nich przydzielonych funkcji i wykonywanych zadań oraz zmian pełnionych ról w okresie od roku do 5 lat. W drugiej (której wyniki zostaną omówione w odrębnym artykule), sprawdzano opinie respondentów na temat relacji między bibliotekarzami a technikami bibliotecznymi w świetle zachodzących zmian, oraz percepcje dotyczące pożądanych działań, które mogły poprawić współpracę między grupami oraz produktywność w miejscu pracy.

Po zebraniu ankiet, do dalszej analizy włączono odpowiedzi 882 respondentów, spełniających przyjęte kryteria wykształcenia, stanowiska i stażu pracy. Wśród nich 48,8% określiło się jako technicy bibliotekarze, a 32,8% – bibliotekarze; 12,2% osób w próbie stanowili studenci programów magisterskich lub LIT. Większość uczestników pracowała w bibliotekach college’ów, szkół wyższych, oraz bibliotekach publicznych i szkolnych; znacznie mniejsza część – w bibliotekach specjalnych i mniej tradycyjnych środowiskach pracy. Również większość – pełniła funkcje związane z obsługą użytkowników i relacji zewnętrznych. Ponad połowa bibliotekarzy zajmowała się zarządzaniem i administracją, obowiązki 26,5% badanych związane były z nowymi technologiami. W przypadku techników bibliotekarzy wyniki te wyniosły odpowiednio ok. 30% i 29,5%. Ponad 75% badanych z tej ostatniej grupy realizowało zadania „techniczne” (gromadzenie i opracowanie zbiorów) oraz usługi bibliograficzne, w porównaniu z 28,4% bibliotekarzy.

Z zebranych danych wynika, że zarówno bibliotekarze jak i technicy bibliotekarze postrzegają swoje role jako coraz bardziej złożone i zróżnicowane (zmiany w tym zakresie w ciągu ostatnich 5 lat oraz wzrost oczekiwań związanych z wykorzystywaniem nowych kompetencji zauważyło 61% wszystkich respondentów). Obu grupom zleca się więcej zadań nietypowych dla ich stanowisk, spędzają więc mniej czasu na pełnieniu tradycyjnych funkcji, obie wskazywały też na wzrost obciążenia pracą (w największym stopniu dotykający techników), wzrost odpowiedzialności oraz na zacieranie się granic dotyczących zakresów obowiązków na ich stanowiskach (technicy przejmują coraz więcej funkcji bibliotekarzy, związanych zwłaszcza z obsługą użytkowników). Główne trendy to zmniejszanie się liczby zadań związanych z kontaktem z użytkownikiem, rosnąca liczba obowiązków administracyjnych, technicznych, związanych z marketingiem, public relations, planowaniem strategicznym (zwłaszcza w przypadku sektora publicznego) i coraz większy wpływ technologii na procedury i wykonywane funkcje. Wśród nowych zadań i wymaganych kompetencji wymieniano najczęściej umiejętność pracy z nowymi systemami i technologiami, znajomość prawa autorskiego, zasad obsługi licencjonowanych zbiorów cyfrowych, analizy danych i promocji usług i zasobów; przyczyn rosnącej liczby obowiązków upatrywano natomiast, poza presją technologiczną, w redukcjach personelu oraz większym zaangażowaniu bibliotek we współpracę z innymi jednostkami. Dane te wskazują na odchodzenie w kanadyjskich bibliotekach od tradycyjnego rozumienia funkcji bibliotecznego personelu i na ciągłą ewolucję ról pełnionych na badanych stanowiskach