Babin

W artykule omówiono, na konkretnym przykładzie, narzędzie prognozowania – foresight wykorzystane w celu ustalenia głównych modeli biblioteki publicznej przyszłości. Projektowanie foresight pomaga nie tylko przewidywać przyszłość, ale również ją tworzyć i polega na stworzeniu długoterminowej wizji rozwoju danej instytucji, głównie drogą otwartej, ukierunkowanej dyskusji dotyczącej priorytetów, sposobów działania czy kierunków rozwoju technologii, oraz scenariuszy przyszłych osiągnięć

W ramach tego podejścia, zespół bibliotekarzy z Państwowej Naukowej Biblioteki Obwodowej w Nowosybirsku przeprowadził wywiad grupowy (fokusowy) polegający na aktywnej wymianie poglądów w 6-8-osobowych grupach użytkowników. Dyskusja dotyczyła modelu biblioteki przyszłości, przy czym uwzględniono: założenia filozoficzne, rolę biblioteki jako centrum społecznego, nowoczesne technologie, architekturę i wyposażenie budynku, pożądane umiejętności personelu. Równocześnie poproszono grupę ekspertów z instytucji zewnętrznych oraz bibliotekarzy, którzy uczestniczyli w międzynarodowej konferencji „Futur-Forum” (Nowosybirsk, 2013) o stworzenie najlepszych, ich zdaniem, modeli biblioteki przyszłości. Przy opracowaniu wyników zastosowano metodę mapy drogowej, polegającą na określeniu i usytuowaniu kolejnych działań sprzyjających osiągnięciu celu.

W tekście szczegółowo scharakteryzowano 5 głównych modeli biblioteki przyszłości, zbudowanych na podstawie analizy danych pozyskanych w trakcie projektu:

1) zmodernizowana biblioteka klasyczna. Biblioteka rozumiana jest w tym przypadku jako wielofunkcyjne, skomputeryzowane centrum naukowe i kulturalne, skupiające najwybitniejsze osobowości regionu i zapewniające szeroką ofertę usług. Budynek powinien zawierać salę kinową, teatralną, koncertową, wystawową oraz zapewnić warunki do pracy indywidualnej i grupowej. Zbudowany powinien być z materiałów trwałych, zapewniać bezpieczeństwo i spełniać normy ekologiczne. Personel powinien współpracować twórczo przy wydarzeniach kulturalnych;

2) biblioteka-centrum konferencyjne. Ten model powinien być dostosowany do zadań związanych z prezentacją działalności bibliotek i instytucji kultury wobec władz i ludności (studium prasowe i telewizyjne) oraz stanowić regionalne centrum spotkań i zasobów informacyjnych. Budynek powinien być dostosowany do powyższych funkcji – mieć liczne sale konferencyjne i możliwość zmiany powierzchni pomieszczeń. Konieczne jest wyposażenie w najnowszą technologię audiowizualną i komputerową. Architektonicznie powinien łączyć nowoczesny design z cechami regionalnymi. Personel musi mieć kompetencje pozwalające na obsługę różnorodnych grup gości;

3) biblioteka wirtualna. Powinna pełnić rolę centrum świadczącego wszechstronne usługi informacyjne i komputerowe dla ludności regionu, ze szczególnym uwzględnieniem specjalistów dziedzinowych i osób uczących się. Przewidziano pomoc w zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, wirtualne kształcenie, wystawy nowości książkowych, modelowanie zdarzeń, wirtualne podróże po świecie, a także dostarczanie cyfrowych kopii dokumentów. Ośrodek powinien umożliwiać dostęp do międzynarodowych sieci informacyjnych i baz danych. Powinno się zapewnić zautomatyzowany przekład z języka dokumentu na język pożądany przez klienta. Personel biblioteki musi mieć przygotowanie techniczne, znać języki obce, orientować się w międzynarodowych zasadach tworzenia i udostępniania informacji;

4) biblioteka nastawiona na indywidualną obsługę masowego użytkownika (biblioteka detaliczna). W tym modelu biblioteki nacisk położono na swobodny dostęp czytelników do dokumentów prezentowanych w sposób zgodny z najnowszymi trendami w marketingu w celu zainteresowania największej liczby osób oraz zapewnienia efektywnej i operatywnej logistyki. Architektura powinna gwarantować łatwy dostęp do wszystkich zasobów, a także kontakty osobiste i grupowe. Personel biblioteki powinien znać się na zarządzaniu, mieć przygotowanie psychologiczne i informacyjne;

5) mega biblioteka, czyli biblioteka jako centrum intelektualne łączące wielokulturowe społeczeństwo danego terytorium. Technologia ma zapewnić jeden punkt dostępu do zintegrowanych zasobów we wszystkich formatach z terenu rejonu, kraju i świata oraz możliwość własnej pracy, korzystania z sieci społecznościowych, komentowania zawartości dokumentów i wykorzystania technologii i usług chmurowych. Budynek mega biblioteki powinien mieć nowoczesny kształt, a jego wnętrze – zapewniać komfortowe warunki, być bezpieczne i ekologiczne. Personel musi znać najnowsze trendy w technologii komputerowej i umieć udzielać konsultacji użytkownikom.
Zdaniem autorki, prezentowane modele wskazują główne kierunki rozwoju bibliotek, a równocześnie zostawiają konkretnym bibliotekom dużo swobody w zakresie wyboru celu, do którego zamierzają dążyć.