Babin

W artykule omówiono historyczne i polityczne tło reform polityki informacyjnej w Chile. Przybliżono również działania lokalnej społeczności naukowej i bibliotek na rzecz zmiany przyjętych w tym państwie zasad świadczenia publicznych usług informacyjnych, w tym zwłaszcza modelu finansowania produkcji i rozpowszechniania treści naukowych, oraz wysiłki na rzecz torowania drogi nowemu paradygmatowi dostępu do międzynarodowych zasobów informacyjnych, bazującemu na pojęciach powszechnego świadczenia usług i obywatelskich praw do informacji.

Wprowadzony w Chile w latach 2008-2011, zgodnie z założeniami neoliberalnej polityki, model finansowania programów dostępu do informacji naukowej był unikalny w skali Ameryki Łacińskiej. Podczas gdy w krajach takich jak Argentyna, Brazylia i Meksyk skutecznie przetestowano w tym czasie subsydiowanie świadczenia usług informacyjnych z budżetów centralnych i wprowadzono model powszechnego dostępu, w Chile wybrano drogę współfinansowania cyfrowych serwisów naukowych przez środowisko akademickie, a konkretnie – uniwersytety zrzeszone w krajowym konsorcjum bibliotecznym CINCEL (Consortium for Access to Scientific Electronic Information), powołanym w 2002 r. by stworzyć zintegrowany system dostępu do cyfrowych zasobów naukowych. W ramach tego systemu, władze państwowe utworzyły Elektroniczną Bibliotekę Programu Informacji Naukowej (BEIC), z której zasobów (pełne teksty artykułów z czasopism ośmiu międzynarodowych wydawców) mogli korzystać wyłącznie użytkownicy afiliowani przy 27 instytucjach, skłonnych płacić za członkostwo i mających już skonsolidowane środowisko naukowców. Autorka przeanalizowała w tekście proces ustalania nowych zasad prowadzenia BEIC, w tym przebieg negocjacji ze wszystkimi wydawcami w sprawie narodowych licencji i w celu poszerzenie zasięgu tej bazy na cały sektor akademicki (używane pojęcie „powszechności” ograniczone jest do tego sektora), bez znaczących podwyżek cen subskrypcji, oraz w celu wprowadzenia w umowach licencyjnych klauzul dotyczących publikowania w otwartym dostępie (w Chile ok. 25% wszystkich artykułów naukowych wydawanych jest w tym modelu).

Przedstawiła również różne opcje kształtowania polityki publicznej, które brano pod uwagę, by zapewnić wszystkim zainteresowanym stronom dostęp do wyników prowadzonych na świecie badań, stworzyć ekosystem sprzyjający prowadzeniu działalności naukowej oraz efektywnemu obiegowi wiedzy i stymulować wzrost produktywności naukowej wspieranych z budżetu uczelni wyższych (w tym instytucji dotąd niezrzeszonych w BEIC). Omówiła następnie specyfikę przeprowadzonej w 2012 r. transformacji, gdy rząd Chile zdecydował się na pokrywanie całości kosztów programu BEIC i na zdefiniowanie dostępu do informacji jako uniwersalnego obywatelskiego prawa. Przedstawiła także efekty funkcjonowania tego systemu w nowej formule w latach 2013 i 2014 oraz statystyki dotyczące poziomu wykorzystania jego zasobów. W zakończeniu przedyskutowała plany i przyszłe wyzwania związane z rozwojem BEIC, a także nowe funkcje wprowadzone do tego serwisu w wyniku okresowych ewaluacji.