Babin

Wskaźnik cytowań Impact Factor krytykowany jest często m.in. za to, że jest częściowo zależny od profilu czasopisma i stopnia popularności dziedziny badań, na której dany tytuł się koncentruje, część naukowców wskazuje więc na potrzebę opracowania nowych metod pomiaru siły oddziaływania czasopism, które będzie można łatwo włączyć np. do Journal Citation Reports, i które pozwolą na lepszą interpretację bibliometrycznych mierników. W artykule zaproponowano wykorzystywanie nowego wskaźnika bibliometrycznego o nazwie focus factor (FF), służącego do pomiaru specjalizacji czasopisma w określonym czasie. Metoda ta bazuje na powiązaniach bibliograficznych (ang. bibliographic couplings) i w jej ramach liczy się procent ponownych cytowań w kolejnych latach.

Pomysł nowego miernika, opracowanego przez dwójkę duńskich specjalistów z dziedziny bibliologii i informatologii zaprezentowano po raz pierwszy na konferencji CoLIS8 w Kopenhadze w 2013 i omówiono krótko w czasopiśmie Journal of the Association for Information Science and Technology (Jeppe Nicolaisen, Tove Faber Frandsen, 2015). Po pierwszej ewaluacji FF na zbiorze tytułów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, autorzy postanowili zademonstrować bardziej szczegółowo jego charakterystykę, przyjęte podstawy teoretyczne i metodologię, otrzymane wyniki i ocenę trafności pomiaru.

Możliwości zastosowań nowego wskaźnika testowano ponownie na większym zbiorze czasopism ogólnonaukowych (takich jak Science i Nature) oraz liście ogólnych czasopism medycznych (takich jak Lancet czy British Medical Journal) i periodyków z zakresu medycyny sprofilowanych tematycznie dla określonych grup ekspertów (Ophtamology, Journal of Clinical Oncology i in.). Listy referencyjne każdego tytułu porównano rok po roku, a odsetek ponownych odwołań bibliograficznych (definiowanych jako 100% dopasowanie między cytowanym odniesieniem w jednym roku a cytowaniem z poprzedzającego roku) obliczano dzieląc ich liczbę przez łączną liczbę odsyłaczy w każdym roku. Aby potwierdzić, że kolejne odesłania do danej publikacji związane są z jej specjalizacją, zmierzono i skorelowano inne możliwe przyczyny takich przypadków (starzenie się piśmiennictwa, autocytowania i liczba odsyłaczy). Z dokonanej ewaluacji wynika, że przy pomocy focus factor można rozróżnić ogólne i specjalistyczne czasopisma, a tym samym efektywnie zmierzyć poziom specjalizacji danego tytułu. W odniesieniu do pozostałych badanych zmiennych, zanotowano jedynie tylko słabe korelacje między ponownymi cytowaniami danego czasopisma a wiekiem publikacji, autocytowaniami i liczbą odsyłaczy. Uznano w związku z tym, że FF skutecznie mierzy to, do czego został stworzony, czyli poziom specjalizacji czasopisma w określonym czasie.