Babin

W artykule omówiono oraz zaprezentowano, w formie licznych barwnych wykresów słupkowych i kołowych, wyniki ankiety dotyczącej struktury zatrudnienia w słowackich bibliotekach, przeprowadzonej przez Dział Krajowego Systemu Bibliotecznego Słowackiej Biblioteki Narodowej w 2014 r., w zestawieniu z wynikami ankiety przeprowadzonej w 2007 r.

W 2014 r. ankietę dystrybuowaną drogą elektroniczną wypełniło więcej placówek niż poprzednio, m.in. prawie dwa razy więcej bibliotek specjalnych (47 w 2007 r.; 94 w 2014 r.) i wszystkie biblioteki regionalne ze specjalnością krajową. W sumie uzyskano 528 poprawnie wypełnionych ankiet dotyczących 683 pracowników. Strukturę zatrudnienia i kierunki zmian przedstawiono wg następujących kryteriów:

1) płci. We wszystkich rodzajach bibliotek przeważają kobiety. W bibliotekach publicznych, podobnie jak w 2007 r., stanowią ponad 93% zatrudnionych, jednak widać zmiany – w niektórych typach bibliotek wzrosła liczba mężczyzn: w bibliotekach akademickich z 6,2% w 2007 r. do 9,1% w 2014 r.; w naukowych z 16,7% do 22,3%; w bibliotekach specjalnych w 2014 r. mężczyźni stanowili z 27,4%;

2) wieku i stażu pracy. Średni wiek pracowników bibliotek słowackich w obu badaniach wyniósł aż 47 lat, a w bibliotekach szkolnych i regionalnych nawet ponad 50 lat; nieco młodsi bibliotekarze pracują w bibliotekach naukowych i regionalnych ze specjalnością krajową (średnio 43,5 lat), przy czym stosunkowo młodsi są mężczyźni – średnio mają 40,1 lat, najstarsi zaś – pracownicy bibliotek szkolnych (uwzględniono tylko 20 bibliotek) , średnio pracujący 52,5 lat. Obniżyła się trochę średnia wieku w bibliotekach akademickich (z 47,1% w 2007 r. do 44,4% w 2014 r.) W formie grafów szczegółowo zobrazowano podział pracowników ze względu na wiek i staż w bibliotekach naukowych, akademickich, specjalnych, regionalnych ze specjalnością krajową i regionalnych, porównując dane uzyskane w latach 2007 i 2014. We wszystkich bibliotekach pracowało stosunkowo niewielu młodych ludzi (do 30 roku życia), co przekładało się na ich krótki staż pracy. Równocześnie, w porównaniu z 2007 r., we wszystkich typach bibliotek o parę procent zwiększyła się liczba osób młodych, najwięcej – w bibliotekach naukowych (z 14,9% w 2007 r. do 20,2% w 2014 r.). Dwie trzecie słowackich bibliotekarzy ma staż pracy sięgający 10 lat lub więcej, a w bibliotekach regionalnych 59,8% (w 2007 r. – 64,3%) pracuje ponad 20 lat, co sprzyja stabilizacji zatrudnienia, jednak utrudnia wprowadzanie innowacji;

3) wykształcenia. We wszystkich bibliotekach, w porównaniu z 2007 r., wzrosła liczba osób posiadających wykształcenie wyższe, choć nie tylko biblioteczne: w 2014 r. legitymowała się nim ponad połowa fachowców w bibliotekach naukowych, akademickich i specjalnych; średnim bibliotecznym wykształceniem wykazywała się w 2014 r. połowa pracowników bibliotek regionalnych (w 2007 r. aż 2/3);

4) płac. Zarobki bibliotekarzy mieszczą się między 4. a 13. grupą płac, różnicuje je rodzaj biblioteki i lokalizacja, jednak niezależnie od wszystkich czynników, najwięcej bibliotekarzy zaliczono do nie wyższej niż 8. grupy płacowej, co oznacza stosunkowo niskie zarobki. Do tej kategorii w 2014 r. zakwalifikowano około 70% pracowników bibliotek regionalnych i akademickich. Najwyższą dla bibliotekarzy, 13. grupę płacową mają tylko pracownicy bibliotek naukowych (7,1%), oni też zarabiają najlepiej – blisko połowa zalicza się do grup 9-13. Na wysokość zarobków wpływa lokalizacja biblioteki – w miastach powyżej 60 tys. mieszkańców bibliotekarze zarabiają trochę lepiej. W zakończeniu sformułowano szereg zleceń dla dyrekcji bibliotek, dotyczących np. strategii zwiększenia zatrudnienia mężczyzn i zachęcenia do pracy w bibliotece ludzi młodych, inicjowania wpływających na ustawodawców działań lobbystycznych mających na celu podniesienia płac bibliotekarzy, propagowanie zawodu bibliotekarza w mediach, zapewnienie bibliotekarzom z ponad 10-letnim stażem szkoleń w zakresie zastosowań nowych technologii, a młodszym – z zakresu lingwistyki i innowacji technicznych. Celem dyrekcji powinno być podwyższenie prestiżu zawodu bibliotekarza.