Babin

Biblioteki akademickie (BA) odgrywają istotną rolę w doborze książek elektronicznych i udostępnianiu ich środowisku naukowemu. Z tego względu stosowane przez nie zasady gromadzenia tych zasobów mogą mieć potencjalnie istotne konsekwencje dla przyszłości rynku e-książki. W artykule omówiono wyniki badania analizującego kryteria i metody wyboru tytułów w tym formacie, stosowane w BA w Wielkiej Brytanii, zreferowano również dostępną literaturę przedmiotu poświęconą kształtowaniu zbiorów e-książek w placówkach akademickich i czynnikom wpływającym na decyzje o ich zakupie.

W celu zgromadzenia danych do analizy przeprowadzono częściowo ustrukturyzowane wywiady z 27 bibliotekarzami z 7 brytyjskich BA. Pytania dotyczyły m.in. dostawców, od których kupowane są e-ksiażki, ich typów i dyscyplin, których dotyczą, preferowanych formatów, jednostek zakupów (indywidualne tytuły, bazy książek i/lub ich poszczególne rozdziały), kryteriów wykorzystywanych w doborze książek oraz wyzwań problemów związanych z ich ewaluacją.

Z zebranych danych wynika, że w badanych bibliotekach kupuje się poszczególne tytuły jak i pakiety (ale nie rozdziały), korzystając z platform wielu różnych wydawców i dostawców (od 26 w największej z instytucji do 6 w najmniejszej), a proces doboru książek jest w związku z tym bardzo złożony i uwzględnia się w nim szereg różnego typu wskaźników. Podobnie jak w przypadku kształtowania tradycyjnych zbiorów, w doniesieniu do elektronicznych pozycji bierze się najczęściej pod uwagę czynniki takie jak zakres przedmiotowy, cenę, aktualność, obecność na listach lektur, prośby od kadry naukowej i studentów, a poza tym dodatkowo analizuje się modele biznesowe, rodzaje licencji, platformy, formaty i interfejsy.

Preferowane przez większość (6 z 7) badanych bibliotek serwisy i platformy agregacyjne to Dawsonera, MyiLibrary, NetLibrary and OUP. Główne typy kupowanych książek to podręczniki i materiały źródłowe, najpopularniejszy format to PDF. Wśród największych wyzwań związanych z procesem doboru respondenci wymieniali najczęściej wielość i złożoność modeli zakupu, różnorodność i brak ustandaryzowania licencji, wielość i nieprzewidywalność zapisywanych w nich restrykcji DRM oraz wysokie ceny. Najbardziej preferowanym modelem biznesowym był wg badanych zakup z trwałym dostępem (23 osoby), a w odniesieniu do licencji – warunek wielokrotnego, jednoczesnego dostępu. Uzyskane wyniki porównano z rezultatami wcześniejszych badań na ten temat omawiając ich podobieństwa oraz zanotowane rozbieżności; zasugerowano też dalsze obszary badawcze. W podsumowaniu przedstawiono listę rekomendacji dla bibliotekarzy akademickich, przydatnych przy negocjowaniu zakupów e-książek i zarządzaniu gromadzeniem tych zasobów. Zdaniem autorów, zebrane wnioski mogą być interesujące nie tylko dla bibliotek, ale również dla komercyjnych wydawców i dostawców.