Babin

Większość projektów humanistyki cyfrowej (HC) bazuje na podejściu Do-It Yourself (zrób to sam), proces produkcji wiedzy w społecznościach cyfrowych humanistów wymaga też jednak treści, narzędzi i danych tworzonych przez innych, a sukces takich przedsięwzięć zależy w dużej mierze od formalnej i nieformalnej współpracy w obrębie kilku sektorów informacyjnych (akademickiego, pozaakademickiego i kultury). Bibliotekarze pełnią od wielu lat ważne funkcje w środowisku HC, wspierając budowę cyfrowych zasobów, ułatwiając nawigację między różnymi źródłami, pomagając w spełnianiu potrzeb informacyjnych naukowców i dbając o rozwój standardów danych i organizacji informacji. W artykule przeanalizowano możliwość utworzenia prowadzonego przez bibliotekarzy miejsca spotkań HC dla wielu różnych społeczności badaczy, przy wykorzystaniu hostowanej w modelu SaaS wersji otwartej platformy Omeka, służącej do publikacji i prezentacji cyfrowych kolekcji obiektów kultury, czyli Omeka.net (zob. babin.bn.org.pl/?p=2768). Przedstawiono również wyniki ewaluacji tego narzędzia, jako taniego i przyjaznego technologicznie (również dla laików) rozwiązania, zapewniającego warunki do współtworzenia i eksploracji zasobów online.

Ocenę przeprowadzono na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz studium przypadku wykorzystania serwisu do budowy cyfrowego repozytorium. Po analizie piśmiennictwa poświęconego narzędziom do zarządzania treścią i wirtualnymi wystawami, wykorzystywanym w sektorze GLAM (galerie, biblioteki, archiwa i muzea), wyodrębniono 6 kryteriów ewaluacji Omeka.net jako platformy dla instytucji chcących prowadzić ukierunkowane na ekspozycję zasobów i oparte na standardach witryny przy ograniczonych budżetach, pomocy instytucjonalnej i zasobach kadrowych. Do zmiennych tych zaliczono: koszty, zarządzanie stroną, tworzenie i organizacja treści oraz narzędzia administracyjne, opcje tworzenia społeczności, angażowania użytkowników i współpracy, opcje wyszukiwania, przeglądania i budowy wiedzy (mechanizmy dodawania i wykorzystywania treści, manipulowania danymi) oraz wsparcie techniczne strony.

Podstawowa, bezpłatna wersja konta Omeka.net (wystarczająca dla małych kolekcji) obejmuje wbudowane, konfigurowalne motywy graficzne do ustawienia wyglądu strony, wtyczki, przestrzeń na serwerze i możliwość budowy jednej witryny. Cztery dodatkowe, płatne plany taryfowe zapewniają wybór większej liczby konfigurowalnych szablonów, więcej miejsca na serwerze, dodatkowe aplikacje i możliwość tworzenia i prowadzenia wielu stron. Testowy etap badania zakładał założenie darmowego konta na Omeka.net, budowę strony www poświęconej festiwalom jednego z gatunków filmowych (The Fantastic Film festivals (FFF): Fantasy, Horror and Science Fiction Film Festivals in the USA and Canada), dodanie do niej obiektów cyfrowych i pogrupowanie ich w kolekcje, wyświetlanie metadanych, opis i interpretację pozycji w wystawach, a następnie analizę funkcjonalności platformy pod kątem wybranych wyżej wskaźników. Po kilku miesiącach rozbudowy stworzonego zasobu, wykupiono i testowano płatną opcję Plus (cena: 49 USD za 12 miesięcy), a następnie plan Silver (99 USD za 12 miesięcy) i dostępne w ich ramach opcje, w tym – stworzenie dodatkowych repozytoriów, instalację rozszerzeń zapewniających więcej funkcji eksploracji zawartości, dzielenie się informacjami za pośrednictwem mediów społecznościowych, publikację komentarzy i treści przez użytkowników, wymianę danych i zarządzanie kolekcjami.

Uznano że Omeka.net – serwis rekomendowany zwłaszcza dla instytucji, które nie mają dostępu do serwera, nie chcą płacić za miejsce na serwerze lub zajmować się technicznymi aspektami budowy i prowadzenia strony www, przy minimalnych kosztach, dobrze wspiera wykonywanie większości testowanych zadań niezbędnych do stworzenia prowadzonych przez bibliotekarzy, wirtualnych miejsc spotkań HC i może spełniać rolę platformy ułatwiającej międzysektorową współprace w ramach projektów humanistyki cyfrowej. Dobrze oceniono zwłaszcza funkcje administrowania stroną, tworzenia kolekcji, formaty mediów, duży wybór stylów opisu metadanych, elementy sieci społecznościowych, opcje udostępniania (pobieranie, eksport i wymianę) danych, wkładu użytkowników, wsparcie oferowane na stronach pomocy technicznej i możliwości tworzenia prostych, niestandardowych stron, a także olbrzymi wybór szablonów układu stron. Wskazano jednocześnie, że część opcji jest ograniczona – nie można na przykład obecnie dołączać do stron elementów interaktywnych, czy korzystać z narzędzi manipulowania danymi, rozwiązaniem w tej sytuacji może być jednak bezszwowe linkowanie ze środowiskami zewnętrznymi.