Babin

W artykule dokonano krytycznego przeglądu piśmiennictwa poświęconego relacjom między wyszukiwaniem informacji a uczeniem się w kontekście edukacji na poziomie akademickim. Ponieważ wnioski z wielu badań dotyczących procesów zdobywania i przyswajania informacji przez studentów oraz zależności między ich kompetencjami informacyjnymi a skutecznością kwerend są niespójne, problem ten postanowiono rozpatrzyć koncentrując się nie tyle na problematyce zachowań informacyjnych obserwowanych przy realizacji zadań związanych z nauką, co na sposobach konceptualizacji i rekonfiguracji systemów wyszukiwawczych jako instrumentów edukacyjnych oraz narzędzi oceny efektów uczenia się na podstawie wyników wyszukiwania. Podjęto też próbę stworzenia nowego, bazującego na współpracy programu badawczego analizującego problematykę uczenia się i szukania informacji z wielodyscyplinarnej perspektywy.

Historycznie, systemy wyszukiwawcze traktowano jako typ mechanizmów służących do pozyskiwania odpowiednich treści lub odnajdywania odpowiedzi spełniających potrzeby informacyjne użytkowników. W takim ujęciu, celem badań nad technologiami wyszukiwawczymi była poprawa efektywności wyszukiwania oraz łatwości obsługi interfejsów wyszukiwawczych. Tradycyjne systemy mogą sprawdzać się dobrze przy realizacji określonych typów zadań, takich jak sprawdzanie informacji czy ustalanie faktów, niekoniecznie natomiast optymalizuje się je pod kątem innych strategii wyszukiwawczych i priorytetów (takich jak zdobywanie wiedzy, odkrywanie, czy badanie), wymagających m.in. rozumienia prezentowanych informacji i analizy wyników wyszukiwania. W tekście zaproponowano więc przyjęcie nowego spojrzenia na modelowanie interakcji użytkowników i systemów wyszukiwawczych oraz projektowanie programów odnajdujących informacje online wg zadanych kryteriów. Przedyskutowano też możliwości opracowania innowacyjnych interfejsów zapewniających m.in. różne opcje widoków wyszukiwania, wsparcie przeglądania oraz możliwości łączenia obu tych funkcji.

W celu oszacowania tych możliwości przeprowadzono analizę zagadnień dotyczących procesów wyszukiwawczych i kognitywnych, czyli problematyki z pogranicza kilku obszarów badawczych informatologii, rozpatrywanej zazwyczaj odrębnie: a) zachowań użytkowników w sieci www, w środowiskach uczenia się, b) projektowania programów edukacji informacyjnej, mających poprawić kompetencje wyszukiwawcze studentów, c) rozwoju systemów wspierających uczenie się podczas szukania informacji oraz poprawę wyników nauki i osiąganej satysfakcji. Autorzy argumentują, że prace w każdej z tych sfer badawczych prowadzone są zwykle niezależnie od siebie, gdyż relacje między uczeniem się a wyszukiwaniem zakłada się z góry, nie próbując ustalać ich charakteru, ani też dokonać syntezy różnych perspektyw, koncepcji, czynników i wskaźników mogących wyjaśnić skomplikowane zależności między tymi procesami. Proponują w związku z tym uznanie wyszukiwania jako procesu uczenie się, za odrębny przedmiot badań, i wprowadzenie pojęcia „wyszukiwania kompleksowego” (ang. comprehensive search) do opisu sesji wyszukiwawczych o charakterze wielokrotnym, przemyślanym i integrującym uzyskiwane wyniki, ułatwiających nie tylko bierne, lecz również krytyczne, aktywne i kreatywne uczenie się. Omawiają następnie metody i podstawy oceny powiązanych z wyszukiwaniem procesów zdobywania wiedzy. W zakończeniu dokonują podsumowania szans i wyzwań związanych z rozwojem czterech proponowanych przez siebie programów badawczych ukierunkowanych na: i) opracowanie systemu wyszukiwawczego ułatwiającego rozumienie prezentowanych wyników, ii) wspieranie efektywnych interakcji użytkowników w procesie szukania informacji jako uczenia się, iii) zapewnienie w obrębie systemów wyszukiwawczych bazującego na metodzie indukcyjnej narzędzia budującego kompetencje, iv) ewaluację uczenia się na podstawie zachowań informacyjnych online.