Babin

Zgodnie z najnowszymi sieciowymi trendami, biblioteczne systemy OPAC wyposaża się w coraz więcej nowych, interaktywnych funkcji, wykorzystywanych na masową skalę w środowisku e-handlu. Do dodawanych do OPAC opcji należą m.in. systemy rekomendacyjne (SR) – technika pozwalająca na prezentowanie użytkownikom potencjalnie atrakcyjnych dla nich i zgodnych z ich preferencjami książek i innych zasobów bibliotecznych, pozwalając na znaczne ograniczenie czasu spędzanego na wyszukiwanie interesujących tytułów. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, przedstawiono charakterystykę tej technologii, w tym główne typy i modele SR znajdujące zastosowanie w katalogach online, oraz wykorzystywane w nich techniki gromadzenia danych, a także kwestie istotne dla dalszego rozwoju tego typu aplikacji. Zreferowano też wyniki badania dotyczącego implementacji SR w OPAC brytyjskich bibliotek akademickich.

Autorom nie udało się znaleźć żadnych publikacji naukowych skupiających się wyłącznie na funkcjach rekomendacyjnych bibliotecznych OPAC, wykorzystali wiec dostępne prace badawcze poświęcone opcjom społecznościowym i wyszukiwawczym tzw. katalogów nowej, 3. generacji (zob. BABIN 2010/4/256), w tym systemom SR. Wynika z nich, że w katalogach online bibliotek udostępnia się najczęściej użytkownikom ogólne opcje rekomendacyjne (polecane nowe tytuły, najpopularniejsze ostatnio wypożyczane pozycje i listy zalecanych lektur), rzadziej natomiast spersonalizowane sugestie dotyczące zalecanych wypożyczeń.

Na podstawie analizy OPAC 118 brytyjskich bibliotek szkół wyższych i 211 bibliotek publicznych, omówiono szczegółowo zasady działania 3 stosowanych w nich modeli SR (system Uniwersytetu Huddersfield, projekt BibTip i LibraryThing for Libraries sprzedawany bibliotekom jako nakładka na OPAC); porównano też cechy funkcji rekomendacyjnych katalogów badanych instytucji. Ustalono, że funkcje SR udostępnia w OPAC 2% bibliotek publicznych i 11% akademickich, tagi – odpowiednio 2 i 16%, recenzje – 25 i 10%, rankingi – 6 i 3%. SR wykorzystywane są więc w bibliotekach w bardzo ograniczonym stopniu,  być może z powodów ograniczeń systemowych i budżetowych, a także niskiej świadomości bibliotekarzy nt. wartości rekomendacji dla użytkowników. Wg autorów, trudno wyrokować na podstawie zebranych danych, jaką rolę mogą lub powinny odgrywać takie systemy w katalogach, służąc jako narzędzie pomocne przy identyfikacji poszukiwanych zasobów. Aby móc właściwie ocenić ich przydatność, należy określić najpierw w jaki sposób użytkownicy wykorzystują oferowane sugestie, jak można łączyć w pojedynczym systemie różne konteksty wyszukiwania informacji, czy SR sprawdzają się lepiej w bibliotekach publicznych czy w akademickich i czy określone typy tych systemów są bardziej odpowiednie dla danego sektora. Szukaniem odpowiedzi na te pytania zajmują się autorzy projektu badawczego realizowanego obecnie, we współpracy z OCLC, na Uniwersytecie Sheffield.