Babin

Szybki wzrost popularności serwisów i sieci społecznościowych (SS) jest jednym z najbardziej frapujących fenomenów internetowych ostatnich lat. Niezależnie od poglądów związanych z przypisywanym im wpływem i znaczeniem społecznym, można założyć, że media te utrzymają swoją obecność w sieci i stanowią już teraz priorytetowy kanał komunikacyjny dla wielu organizacji. Mimo kontrowersji i rozbieżności interpretacyjnych związanych z pojęciem biblioteki 2.0, dla autora jasne jest również, że w społeczeństwie sieciowym usługi biblioteczne będą w coraz większym stopniu wirtualne, oparte na zasadach współpracy, uczestnictwa, koncentracji na użytkowniku i współtworzonych przez niego treściach, a SS mogą stanowić dla bibliotek użyteczne narzędzie promocji swoich działań, zasobów i serwisów, umożliwiające jednocześnie dwustronny dialog z ich odbiorcami. W artykule przeanalizowano, w jaki sposób platformy te są obecnie wykorzystywane przez największe biblioteki narodowe na świecie i jak instytucje te angażują się za pośrednictwem SS w różnego typu interakcje; przedyskutowano również główne powody integracji społecznościowych narzędzi z bibliotecznymi serwisami.

Podstawę badania stanowiła analiza wykorzystania 4 popularnych SS (Twitter, Facebook, blogi, Youtube) przez 6 instytucji: Bibliotekę Brytyjską, Bibliotekę Kongresu oraz biblioteki narodowe Hiszpanii, Francji, Australii i Szkocji. Wszystkie z nich przyjęły podejście bazujące na używaniu jednocześnie wielu kanałów informacyjno-komunikacyjnych, choć ich zastosowania i stopień integracji różniły się znacząco. Dane na ten temat gromadzono między 22 czerwca a 22 sierpnia 2012 r.; w przypadku serwisu Youtube okres ten wydłużono o dodatkowe 3 miesiące, ze względu na mniejszą aktywność badanych instytucji na tej platformie; przy omawianiu charakterystyki poszczególnych portali posłużono się danymi agencji Ignite Social Media (raport z 2012 r.). Autor sprawdził również widoczność wtyczek SS na witrynach bibliotek, zaznaczając, że umieszczanie takich odsyłaczy na wszystkich stronach, a nie tylko domowej, zwiększa ich ekspozycję i oddziaływanie. Okazało się, że żadna z instytucji nie miała specjalnego, graficznego panelu SS (ang. dashboard), agregującego całą aktywność na portalach społecznościowych i wyświetlane na nich treści w jednym miejscu, trzy z nich udostępniały natomiast dedykowane strony opisujące wykorzystywane SS i związane z tym rekomendacje.

Ze statystyk dotyczących poszczególnych platform wynika, że: 1) Facebook to miejsce gdzie wszystkie biblioteki publikują dużo różnego typu treści (głównie wiadomości, reklamy zasobów, albumy informacje o bieżących projektach, wystawach, kampaniach, konkursach itp), przy czym zamieszczanie dobrej jakości obrazów (np. galerii zdjęć) spotyka się zazwyczaj z bardzo dobrym przyjęciem odbiorców. Za wspólną cechę wszystkich badanych stron uznano ich formalny, oficjalny charakter, zaobserwowano też małą zbieżność między instytucjonalnymi profilami a osobistą aktywnością bibliotekarzy na FB; 2) powiązania te są znacznie bardziej widoczne w przypadku Twittera, który bywa używany w nieco mniej formalny i bardziej spersonalizowany sposób, przy czym inaczej w każdej z instytucji – część z nich przyjęła podejście konwersacyjne, pozwalając sobie na innowacyjność i sporą dozę swobody; inne traktują ten serwis jako konwencjonalne, jednokierunkowe medium rozpowszechniania informacji; 3) blogi prowadzone są przez wszystkie biblioteki z próby (rekordzistka – Biblioteka Brytyjska udostępnia 17 takich stron, Biblioteka Narodowa Hiszpanii – 1), promujące w ten sposób swoją działalność i realizowane zadania; charakter i stopień formalności tego typu komunikacji jest także bardzo zróżnicowany. Na tym tle wyróżnia się Biblioteka Kongresu, która dała swoim blogerom wolną rękę, pozwalając na wyrażanie własnych opinii i rekomendacji, niekoniecznie zbieżnych z oficjalnym stanowiskiem instytucji; 4) aktywność bibliotek na Youtube jest również zróżnicowana – od publikacji wywiadów i nagranych prezentacji całych konferencji do praktycznych przewodników dotyczących korzystania z biblioteki, wyszukiwania online, wypożyczeń itp.

Autor przyznaje, że badanie nie przyniosło wielu niespodzianek co do sposobu używania SS oraz rodzaju udostępnianych na nich treści. Widać, że część bibliotek stara się wykorzystywać potencjał wszystkich analizowanych platform, inne koncentrują się na wybranych mediach; posługują się też nimi w różnych celach (marketing i promocja, otwieranie i zwiększanie widoczności zasobów bibliotecznych, obsługa użytkowników, tworzenie społeczności i in.) i w różnym stylu. Bez dalszych pogłębionych analiz, z uwzględnieniem większej liczby popularnych portali, określenie, czy sukces SS przyniesie inwestującym w nie bibliotekom trwałe korzyści jest trudne; można jednak przyjąć, że bibliotekarze, jako specjaliści informacyjni, mają dobrą pozycję do wykorzystywania związanych z obecnością w świecie SS szans i okazji.