Babin

Kontekstowe przetwarzanie danych (ang. context-aware computing) i bazujące na nim usługi świadome kontekstu, polegają na identyfikowaniu potrzeb użytkowników poprzez monitorowanie ich aktywności internetowej i analizę informacji o bieżącym stanie danej osoby, czyli czasie i miejscu jej pobytu, charakterystyce otoczenia, ludzi z którymi przebywa itp., gromadzonych dzięki interakcjom różnego typu zaawansowanych urządzeń mobilnych (czujniki, kamery, aplikacje geolokalizacyjne i in.), sieci bezprzewodowych oraz przedmiotów codziennego użytku (smarftony i in.). Stanowią one jeden z istotnych aspektów tzw. przetwarzania bez granic (ang. ubiquitous/ pervasive computing), zakładającego wykorzystanie komputerów i wyposażonych w procesory urządzeń we wszystkich możliwych dziedzinach życia, oraz element niezbędny do stworzenia wszechobecnego środowiska usług – modelu zyskującego popularność nie tylko w branżach komercyjnych, ale również w sektorze publicznym. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu (zarówno badań teoretycznych, jak i studiów przypadku), przedyskutowano możliwości zastosowania technologii kontekstowych przy budowie inteligentnych bibliotek cyfrowych nowej, 3. generacji; zaproponowano też kontekstowe serwisy, mogące mieć zastosowanie w środowisku bibliotecznym.

W pierwszej części tekstu, autorka przedstawia definicje i terminologię powiązane z koncepcjami content-awareness (CA), kategorie danych używanych do rozpoznawania kontekstu, etapy procesu CA, czynniki warunkujące ustawienia i konfiguracje zbierających dane czujników, oraz specyfikę usług CA i potencjalne funkcje i aplikacje tej technologii. W drugiej koncentruje się na rozwoju badań nad CA i zastosowaniach kontekstowego przetwarzania jako jednego z modeli, oprócz Sieci Semantycznej, ontologii, Linked Data i pervasive computing, mogących służyć do budowy bibliotek cyfrowych następnej generacji, zapewniających usługi dopasowane precyzyjne do potrzeb każdego użytkownika i specyficznej sytuacji, w jakiej się znajduje. Omawia też ewolucję bibliotek do modelu Społecznej, Semantycznej Biblioteki Cyfrowej (Social Semantic Digital Library), czyli biblioteki 3.0 oraz wykorzystanie społecznościowych technologii sieciowych i koncepcji sieci 3.0 do poprawy jakości i funkcjonalności bibliotecznych serwisów cyfrowych (por. BABIN 2009/3/179). Prezentuje następnie kilka prototypowych systemów CA (m.in. projekt Gaia rozwijany na Uniwersytecie Illinois w Urbana-Champaign) i przedstawia wyniki analizy dotyczącej elementów niezbędnych do stworzenia „biblioteki bez granic” oraz stanu usług CA w bibliotekach na całym świecie. W podsumowaniu przedstawiono 5 propozycji wykorzystania technologii CA w środowisku bibliotecznym, przy projektowaniu: systemów dostępu (identyfikacja i rejestracja użytkownika), bezpieczeństwa, kontroli przestrzeni bibliotecznej (temperatura, wilgotność, oświetlenie, wykorzystanie pomieszczeń), inteligentnego lobby i usług informacyjnych.