Babin

W artykule podsumowano efekty 20 lat usług dla ludności świadczonych na Słowacji za pośrednictwem bibliobusów przez Bibliotekę Podduklianską w Svidniku. Po 1989 roku biblioteki wiejskie na Słowacji zaczęły podlegać bezpośrednio władzom gminnym, co spowodowało rozpad systemu bibliotecznego i problemy z ich finansowaniem. W ramach współpracy Holandii z krajami wschodniej Europy, przedstawiciele Holenderskiej Centralnej Służby Bibliotecznej prowincji Fryzja oraz Koordynacyjnego Centrum Bibliotecznego przy Słowackiej Bibliotece Narodowej rozpoczęli pracę nad projektem uruchomienia na Słowacji mobilnych usług bibliotecznych.

Tereny wokół Svidnika, z dużą liczbą rozproszonych wsi i osiedli, najlepiej nadawały się do wdrożenia tego typu usług. Realizację projektu sfinansowały władze Holandii, przy pewnym wkładzie Ministerstwa Kultury Słowacji. Dwa bibliobusy rozpoczęły pracę w październiku 1993 r. Obsługiwały one 74 wsie i osiedla, łącznie liczące 20 319 obywateli. Po roku porównano wyniki pracy 24 stałych bibliotek wiejskich z usługami mobilnymi, co wykazało wyższość tych ostatnich. W okresie od października 1993 r. do 31 grudnia 1994 r. w bibliobusach zarejestrowano 3468 czytelników i dokonano 165 247 wypożyczeń, gdy w bibliotekach stałych odpowiednio: 1031 i 17 565. W tekście omówiono: 1) zbiory będące w dyspozycji bibliobusów oraz świadczone usługi. W 1993 r. zbiory te liczyły 14 788 dokumentów w różnych formatach, obecnie – 31 417 jednostek bibliotecznych, głównie w języku słowackim, ale też w językach mniejszości zamieszkujących obsługiwane tereny. Oprócz wypożyczania bezpośredniego dokumenty dostarczane są niekiedy do odległych domów, realizowane są wypożyczenia międzybiblioteczne, świadczone usługi bibliograficzno-informacyjne i reprograficzne, prowadzone szkolenia komputerowe, inicjowane imprezy kulturalne i konkursy; 2) zmiany jakich dokonano w ciągu dwóch dekad. Dostosowano trasy bibliobusów i miejsca ich postoju do konkretnych sytuacji, rozpoczęto pracę w zautomatyzowanym systemie bibliotecznym Libris . Od 2010 r. usługi świadczone są w bibliotecznym systemie 3 generacji VIRTUA; 3) działania promocyjne i przedstawianie doświadczeń w zakresie usług mobilnych na forum międzynarodowym, w tym na konferencjach w Bratysławie (1993) i w Svidniku (1995). Osiągnięcia w zakresie usług dla ludności świadczonych przez bibliobusy prezentowano też w siedzibie Rady Europy w Strasburgu oraz w środowisku bibliotecznym Austrii, Węgier i Czech; 4) dane statystyczne dotyczące 20 lat usług mobilnych. Wypożyczono 2 mln dokumentów (ok. 100 tys. rocznie); z usług bibliobusów skorzystało pół mln osób (ok. 24 tys. rocznie), zarejestrowano 35 tys. użytkowników (średnio ok. 1800 rocznie).