Badanie potrzeb informacyjnych użytkowników dużych bibliotek cyfrowych: analiza porównawcza logów wyszukiwań
,Kategorie: Badania użytkowników, Wykorzystanie informacji i socjologia informacji, Źródła informacji
Tagi: analiza potrzeb i wymagań informacyjnych, badania użytkowników, biblioteki cyfrowe, biblioteki dziedzinowe, e-zasoby, wyszukiwanie informacji, zachowania informacyjne
Możliwość komentowania Badanie potrzeb informacyjnych użytkowników dużych bibliotek cyfrowych: analiza porównawcza logów wyszukiwań została wyłączona
Poprawa interakcji użytkowników z bibliotekami cyfrowymi oraz portalami agregującymi miliony zdigitalizowanych i powstałych w formie elektronicznej dzieł i obiektów, i lepsze dostosowanie tych serwisów do potrzeb informacyjnych różnych grup odbiorców (naukowców, wykładowców, studentów, hobbystów itp.), wymaga analizy ich zachowań, w tym sposobów lokalizacji, identyfikacji, wyboru i zdobywania informacji, wzorów i strategii wyszukiwania i związanych z nimi różnic. Pozyskiwanie informacji o takich rozbieżnościach pozwala na dobór odpowiednich procedur i zasad organizacji i opisu obiektów informacyjnych, zwłaszcza w przypadku dużych repozytoriów dziedzinowych, i dopasowanie systemów nawigacji i dostępu do specyfiki danej dyscypliny i preferencji poszczególnych kategorii użytkowników. Jako że przeprowadzono jak dotąd niewiele badań porównujących wyszukiwania dokonywane w różnych dziedzinowych bazach rozwijanych na szeroką skalę, autorki postanowiły sprawdzić jak wyglądają zachowania informacyjne osób korzystających z dwóch dużych bibliotek cyfrowych: NSDL – National Science Digital Library (zbiory z zakresu nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki) i Opening History (OH) – portalu poświęconego historii i kulturze Stanów Zjednoczonych.
Przeprowadziły w tym celu analizę udostępnionych publicznie pod koniec 2011 r. logów wyszukiwań dokonywanych w obu zasobach między 1 stycznia i 31 grudnia 2010 r., rejestrowanych przy pomocy aplikacji Google Analytics (łącznie 2551 unikalnych zapytań w OH i 11 414 w NSDL). Badano zarówno jakościowe, jak i ilościowe charakterystyki zebranych danych oraz częstotliwość występowania dla wyszukiwań prostych i zaawansowanych. Dokonano też pomiarów wskaźników długości i częstotliwości kwerend, korzystając z tradycyjnych metod i definicji stosowanych w analizie logów transakcyjnych. Zapytania podzielono na 10 kategorii wyszukiwawczych, w tym 7 jednostek bibliograficznych z 3 grup jednostek modelu FRBR (dzieło, osoba, ciało zbiorowe, pojęcie, obiekt, wydarzenie, miejsce), 1 jednostkę z modelu FRAD (rodzina) oraz dwie kategorie użyte w poprzednich badaniach autorek (grupa etniczna i klasa osób, czyli grupa dzieląca wspólne cechy, atrybuty lub charakterystykę, niezależnie od rasy czy narodowości – np. dzieci, projektanci, więźniowie itp.). Polisemiczne wyszukiwania przypisano wielu kategoriom – ich dystrybucję oraz pozostałe wyniki badania szczegółowo omówiono w tekście.
Uznano na ich podstawie, że w obu bibliotekach, stworzonych dla dwóch różnych grup odbiorców, użytkownicy preferowali proste wyszukiwanie przez słowa kluczowe od używania zaawansowanych opcji. Jednocześnie, zaobserwowany poziom zaawansowanego wyszukiwania był w nich relatywnie wysoki. Potwierdza to wyniki wcześniejszych badań, w tym tych wskazujących na uzależnienie stopnia wykorzystania zaawansowanych funkcji wyszukiwania od poziomu dziedzinowej specjalizacji i wiedzy użytkowników. Zaobserwowano również m.in. istotne różnice dotyczące zachowań wyszukiwawczych w NSDL i OH (dotyczące długości i częstotliwości wyszukiwań, w tym z użyciem zaawansowanych opcji, oraz liczby i rodzaju kategorii), co częściowo można wytłumaczyć odmiennością ich interfejsów (NSDL oferuje więcej opcji zawężania wyszukiwań), a częściowo ukierunkowaniem na odmienne populacje użytkowników. Bazę OH przeszukiwano znacznie częściej przy użyciu kwerend z kategorii miejsce, osoba, ciało zbiorowe, grupa etniczna, wydarzenie i klasa osób, korzystając głównie z nazw geograficznych i osobowych, z kolei NSDL – przy użyciu zapytań zaliczanych do klas pojęcie i obiekt. Wg autorek, różnice te należy uwzględnić przy projektowaniu bibliotek cyfrowych i organizacji zasobów kierowanych do humanistów oraz tych dla specjalistów z zakresu nauk ścisłych. W pierwszym przypadku istotne jest dokumentowanie w opisach katalogowych szerszego zakresu atrybutów, natomiast w drugim – zapewnienie użytkownikom opcji fasetowego wyszukiwania oraz dokumentacji pojęć i obiektów ( w tym rodzajów, formatów) w rekordach metadanych. Niezależnie od dziedziny, priorytetowo należy też traktować dostępność zaawansowanych opcji wyszukiwania przedmiotowego.