Babin

Nazwy osób oraz organizacji to główne hasła pozwalające na łączenie informacji w różnych zbiorach, repozytoriach i systemach, a w szerszej perspektywie – w sieci www, a wraz ze wzrostem ruchu danych w skali globalnej, i pojawieniem się nowych, semantycznych technologii, jakość danych wzorcowych i możliwość rozróżniania wariantów nazw, odnoszących się do tych samych jednostek, staje się coraz bardziej istotną i strategiczną kwestią. W artykule scharakteryzowano założenia i cele serwisów VIAF i ISNI, zajmujących się identyfikacją haseł dla nazw osobowych, i zaprezentowano je jako główne inicjatywy, których celem jest sprostanie wyzwaniom związanym z wiarygodną identyfikacją podmiotów w gwałtownie rozwijającej się, globalnej sieci wiedzy. Przedyskutowano w nim, w jaki sposób oba systemy wspierają założenia programu uniwersalnej rejestracji bibliograficznej (UBC), jak zmieniają międzynarodowe środowisko bibliograficzne i jak budują zasoby mogące służyć jako oś kontroli w sferze wiedzy współtworzonej przez biblioteki. Wskazano również na rolę narodowych agencji bibliograficznych w międzynarodowym systemie produkcji danych i sieci współpracy na rzecz wspólnej konsolidacji nazw osobowych i korporatywnych.

VIAF – Wirtualna Międzynarodowa Kartoteka Haseł Wzorcowych, koncentruje się na kontroli autorytatywnej w przestrzeni nazw. Jest narzędziem umożliwiającym ustalenie relacji między dostarczanymi przez członków systemu rekordami oraz automatyczne dopasowanie i prezentację, w postaci klastrów, różnych form haseł dotyczących tych samych osób (a ponadto organizacji, miejsc geograficznych i tytułów ujednoliconych) z kartotek wzorcowych wszystkich uczestniczących w projekcie instytucji. System utrzymuje neutralność wobec stosowanych przez partnerów zasad katalogowania oraz formatów i struktury danych. ISNI – Międzynarodowy znormalizowany identyfikator nazwy, skupia się na trwałej i jednoznacznej identyfikacji w środowisku cyfrowym publicznych tożsamości osób i organizacji zaangażowanych w działalność twórczą, produkcję, organizację lub dystrybucję treści, oraz kontroli powiązanych z nimi danych. W bazie ISNI, jednostkom i ciałom korporatywnym nadawane są unikalne, niepowtarzalne identyfikatory; ustala się też powiązania z innymi systemami, w których przechowuje się informacje na ich temat; standard ten staje się tym samym potężnym instrumentem budowy łańcucha wartości Linked Data.

Zarówno VIAF, jak i ISNI odgrywają ważną rolę w gromadzeniu, wzbogacaniu i rozpowszechnianiu danych bibliotecznych, oraz pełniejszej realizacji idei UBC, oferując społeczności bibliotekarzy szansę na pełnienie kluczowych funkcji we współczesnym środowisku wiedzy, a tworzone w ich ramach zasoby mają coraz większy wpływ na gospodarkę produkcji danych, dzięki wkładowi w wymagającą dużych nakładów pracę ustalania jednoznacznej identyfikacji tożsamości podmiotów.

Autorzy omawiają w tekście szczegółowo zakres działań obu systemów, ich zadania i funkcje, wykorzystywane technologie, procedury i metody eliminacji błędów (por. babin.bn.org.pl/?p=2828), oraz relacje z danymi źródłowymi i ich dostawcami. Referują także najważniejsze różnice między VIAF i ISNI, ich wzajemne, komplementarne związki, zasady i możliwości współpracy oraz kierunki jej dalszego rozwoju, przybliżając przy tym korzyści wynikające z uczestnictwa w każdym z projektów. Podkreślają, że skuteczność obu systemów i wykorzystanie pełnego potencjału modelu UBC zależy w dużej mierze od jakości dostarczanych przez ich partnerów danych wzorcowych, warto więc się zastanowić, w jaki sposób zachęcać biblioteki do przeznaczania większych środków na ten cel. Należy też rozważyć, czy narodowe agencje bibliograficzne powinny być jedynymi instytucjami odpowiedzialnymi za tworzenie danych wzorcowych i jak organizować związaną z tym pracę na poziomie lokalnym, by nie tracić dziedzinowej, eksperckiej wiedzy innych krajowych instytucji na temat tożsamości związanych z dyscyplinami, w których się specjalizują, lub należącymi do nich zbiorami.