Babin

W artykule krótko scharakteryzowano: badania bibliotekoznawcze prowadzone przez centralne biblioteki rosyjskie i Rosyjską Bibliotekę Państwową (Rossijskaâ Gosudarstvennaâ Biblioteka – RGB) (1), przeszkody utrudniające prowadzenie badań naukowych w bibliotekach (2), pożądane kierunki badawcze i tematykę jaką należy się zająć w pierwszym rzędzie (3) oraz działania, jakie należy podjąć, aby rozszerzyć działalność naukową bibliotekarzy (4).

Ad 1). W bibliotekach rosyjskich stosunkowo rzadko realizowane są badania naukowe. Statutowo powinny się nimi zajmować centralne biblioteki kierujące siecią regionalną lub dziedzinową. Ze sprawozdań nadsyłanych do RGB wynika, że biblioteki regionalne rocznie publikują około 200 prac (średnio 3 przypadają na 1 bibliotekę), działalność naukowa nie jest w nich więc traktowana priorytetowo. Przedmiotem badań są przede wszystkim problemy praktyczne – zapotrzebowania czytelników, działalność bibliotek wiejskich, bibliografie i zasoby regionalne. Zauważa się niedostatek ambitniejszych prac teoretycznych; systematycznie organizowane są za to regionalne konferencje i seminaria naukowe. Na poziomie kraju za badania bibliotekoznawcze odpowiadają obie biblioteki narodowe. Dział badań naukowych RGB, który w latach 90. XX wieku zatrudniał ponad 100 osób, obecnie liczy ich niewiele ponad 20. Wiele z nich zajmuje się przy tym kwestiami praktycznymi (metodyka pracy bibliotecznej, zagadnienia opracowania przedmiotowego, recenzowanie dysertacji doktorskich). Mimo braku kadr i przeciążenia pracą bieżącą w RGB podjęto badania nad kulturową i społeczną rolą bibliotek publicznych, normami bibliotecznymi, prawnymi aspektami działania bibliotek itp.

Ad 2). Główną przeszkodą przy prowadzeniu badań naukowych przez zobowiązane do tego instytucje są problemy kadrowe: za mało personelu, jego słabe kwalifikacje, płynność kadr, przeciążenie pracą i starzenie się bibliotekarzy, przy braku napływu młodej, dobrze wykształconej kadry.

Ad 3). Za główne kierunki teoretycznych badań bibliotekoznawczych wymagające pogłębionych analiz uznano m.in.: ekonomiczne aspekty pracy biblioteki, matematyczne analizy wpływu bibliotek na rozwój społeczny, cywilizacyjne znaczenie bibliotek, ponowne przemyślenie celów, misji, zadań bibliotek w warunkach rozwoju nowych technologii, zagadnienia integracji placówek kultury i tworzenia jednolitej przestrzeni informacyjnej. Skoncentrować się należy na: ustaleniu misji i statusu biblioteki w społeczeństwie informacyjnym, kwestiach związanych z wykorzystaniem bibliotek i zasobów elektronicznych, opracowaniu modeli wielopoziomowej współpracy bibliotek wszystkich typów, problemach digitalizacji, normatywnych i prawnych podstawach działania bibliotek i opracowaniu systemu wskaźników pracy bibliotek w środowisku elektronicznym.

Ad 4). Najpilniejsze zadania to obecnie: zapobieganie odpływowi kadr bibliotecznych, koordynacja badań naukowych, lepsza współpraca bibliotek rożnych typów, uniwersytetów i instytucji kultury. Po likwidacji ośrodków informacji naukowo-technicznej biblioteki muszą też przejąć ich zadania dotyczące udostępniania piśmiennictwa. We wnioskach podkreślono, że codzienna działalność bibliotek, taka jak tworzenie bibliografii zalecających i regionalnych, udzielanie informacji naukowej, opracowanie rzeczowe informacji, przygotowanie wystaw tematycznych itp. ma w znacznym stopniu charakter naukowo-badawczy. Jako fenomen cywilizacyjny biblioteka może też stać się przedmiotem badań filozofów, ekonomistów, socjologów, psychologów, naukoznawców, matematyków itp.