Babin

Ruch wydawniczy w Hiszpanii rozwija się dobrze od czasów pojawienia się pierwszych pras drukarskich i obecnie w kraju tym publikuje się dziesiątki tysięcy tytułów rocznie, głównie w języku hiszpańskim, a lokalny przemysł wydawniczy jest czwartym, co do wielkości, na świecie, ma też pozycję lidera na latynoamerykańskim rynku książki. Mimo dobrego rozwoju tego sektora, wskaźniki czytelnictwa w Hiszpanii są niższe niż w krajach sąsiednich, a stały wzrost sprzedaży książek elektronicznych zmusił tradycyjnych wydawców do przedefiniowania strategii wydawniczych i modyfikacji modeli biznesowych, oraz walki z konkurencją ze strony dużych platform wydawniczych i księgarskich (Amazon, Barnes and Noble itp.) wchodzących na hiszpański rynek. Skutkiem tych przemian jest z jednej strony masowa migracja wszystkich wydawców na formaty elektroniczne, z drugiej – pojawienie się nowych producentów e-booków. W artykule przeanalizowano, jak nowe, cyfrowe technologie informacyjno-komunikacyjne, a w szczególności publikowanie elektroniczne wypadają na tle konwencjonalnej działalności wydawniczej, jakie jest tło i przyczyny zachodzących zmian i w jakim stopniu mogą one wpłynąć na przyszłe modele czytelnictwa i publikowania w Hiszpanii.

Badanie wzajemnych relacji obu koegzystujących obecnie trybów wydawniczych uznano za istotne zwłaszcza w czasach gospodarczej stagnacji i obserwowalnego spadku sprzedaży drukowanych książek, przy jednoczesnym stałym wzroście sprzedaży cyfrowych treści – w 2010 r. przekroczyła ona po raz pierwszy liczbę sprzedanych papierowych wydań – podobne tendencje zanotowano również w latach 2012 i 2013 we Francji, Belgii, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoszech i Niemczech.

Pierwszy etap badania poświęcono na identyfikację publikacji naukowych, które pozwoliłyby autorom na zdobycie użytecznych wskaźników i danych statystycznych, w drugim -przeanalizowano zebrane informacje nt. liczby wydanych e-booków, głównych domów wydawniczych oferujących publikacje elektroniczne, największych platform sprzedających obecnie książki cyfrowe, dostępnych na rynku urządzeń do odczytu cyfrowych treści, wskaźników wykorzystania każdego z nich, statystyk czytelnictwa w odniesieniu do wieku i wykształcenia badanych oraz ogólnych tendencji w zakresie cyfrowego publikowania i e-czytelnictwa. Autorzy omawiają szczegółowo wyniki w każdej z tych kategorii, a następnie, na ich podstawie przedstawiają charakterystykę podwójnego (tradycyjnego i cyfrowego) modelu produkcji wydawniczej.

Z prezentowanych danych wynika, że wśród wszystkich hiszpańskich wydawców, 34,6% produkuje książki w formacie innym niż drukowany. Konwencjonalne domy wydawnicze starają się dostosowywać do nowej sytuacji oferując większą liczbę tytułów w mniejszych nakładach, zanotowały jednak w ciągu 4 lat 15% spadek sprzedaży, a pośrednicy działający w tym modelu, w tym księgarze, znajdują się w coraz trudniejszej sytuacji, zwłaszcza w obecnej sytuacji kryzysu. Cyfrowe publikowanie generuje zyski w wysokości 70,5 mln euro rocznie, z czego prawie 70% pochodzi ze sprzedaży tytułów prawniczych i ekonomicznych, i zyskuje na popularności: w 2011 r. 17% wszystkich książek (103 tys. tytułów) wydano w formie cyfrowej, w 1. połowie 2012 r. ich odsetek wyniósł już 22%; z roku na rok wzrastają również wskaźniki e-czytelnictwa. Migracja z formatu analogowego na cyfrowy jest wynikiem splotu różnych (gospodarczych, politycznych i społecznych) czynników i doprowadziła do dużych przeobrażeń na rynku, w wyniku których ucierpiało kilka sektorów (książki akademickie, literatura dziecięca, pisanie twórcze). Programy cyfrowej publikacji zaczęły być opracowywane przez wydawców wszystkich typów, choć rozwijane są różnymi metodami i w różnym tempie. Efekty przemian to m.in. pojawienie się nowych modeli finansowania (crowdfunding, druk na żądanie, czytanie strumieniowe – bez konieczności pobierania treści, publikowanie krótszych tekstów), niezależnych cyfrowych wydawców, cieszących się dużą popularnością nowych platform sieciowej sprzedaży i dystrybucji e-treści (Libranda, Booquo, Tagus i in.), prowadzonych przez największe hiszpańskie wydawnictwa, a także nowych inicjatyw promujących czytelnictwo w formie cyfrowej oraz społecznościowy wymiar czytania.