Biblioteka Narodowa używa na swojej stronie plików cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich użycie. [zamknij]

Grupowanie użytkowników: od typologii opracowywanych przez człowieka do  generowanych komputerowo klastrów

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Technologia informacyjna i bibliotekarska, Biblioteki jako kolekcje, Badania użytkowników, Kategorie użytkowników

Tagi: , , , , ,

Możliwość komentowania Grupowanie użytkowników: od typologii opracowywanych przez człowieka do  generowanych komputerowo klastrów została wyłączona

Tworzenie typologii użytkowników bibliotek pomaga w rozumieniu różnic i podobieństw między poszczególnymi grupami odbiorców, jest też pomocne przy opracowywaniu programów bibliotecznych kierowanych do konkretnego adresata i ich dopasowywaniu do potrzeb i oczekiwań lokalnych społeczności. W ciągu ostatnich kilku dekad, sposoby postrzegania bibliotecznej klienteli w środowisku bibliotekarzy oraz metody gromadzenia i analizy danych na ich temat zmieniły się pod wieloma względami, m.in. w związku z rozwojem nowych technologii i pojawieniem się zaawansowanego oprogramowania statystycznego. Celem artykułu była identyfikacja, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu z lat 1980-2014 (publikacje wydane do maja 2014 r.), głównych podejść do klasyfikacji odbiorców usług bibliotecznych, a także przedyskutowanie ich specyfiki oraz mocnych i słabych stron leżących u ich podstaw teorii i założeń, zwłaszcza w kontekście bibliotek publicznych. Autor poświęca w nim szczególną uwagę wizerunkom i typom czytelników tworzonym przez samych bibliotekarzy, oraz ich porównaniu z wynikami zrealizowanego w 2014 r. duńskiego projektu poświęconego segmentacji użytkowników bibliotek z wykorzystaniem generowanych komputerowo klastrów.

Grupowanie jest jedną z metod pozyskiwania wiedzy na temat odbiorców i ich preferencji, a dominujące w różnych okresach koncepcje użytkowników (informacyjni ubodzy (ang. information poor) / profesjonalni klienci / kreatywni partnerzy itp.) mają znaczący wpływ na kształtowanie sposobu świadczenia usług. W badaniach bibliotekoznawczych użytkowników próbuje się klasyfikować m.in. na podstawie: 1) wzorów wykorzystywania bibliotek, 2) tradycyjnych społeczno-demograficznych kategorii, 3) kryteriów bazujących na stylu życia i zmiennych behawioralnych, 4) procedur statystycznego grupowania, z uwzględnieniem zarówno typowo marketingowych, jak i demograficznych kryteriów, oraz 5) nieformalnych, subiektywnych wizerunków i metaforycznych typów tworzonych i używanych przez bibliotekarzy na podstawie kategoryzacji ideologicznych, psychograficznych, zorientowanych na potrzeby itp. Tekst zawiera omówienie oraz prezentację zalet i ograniczeń każdego z tych podejść pod kątem ich wiarygodności, przydatności w środowisku bibliotek publicznych, wymierności i przewidywalności, ze szczególnym uwzględnieniem dwóch ostatnich perspektyw. Ich porównania dokonano korzystając z danych z duńskiego raportu pn. Biblioteki przyszłości – wiedza o segmentacji użytkowników dla rozwoju bibliotek, zawierającego wyniki klasteryzacji dokonanej przy pomocy algorytmów analizy skupień, na bazie sondaży i wywiadów przeprowadzonych na reprezentatywnej próbie 2 tys. Duńczyków (zarówno korzystających, jak i niekorzystających z bibliotek).

Następnie, autor próbuje dopasować różne koncepcje usług bibliotecznych do modeli grupowań użytkowników, na przykładzie duńskich projektów testujących 2 typy serwisów: biblioteki bez personelu i usług opartych na relacjach: gość – gospodarz. Uznaje, że choć w przypadku tych dwóch projektów prezentowane w badaniu podejścia nie odegrały znaczącej roli, potencjalne możliwości rozwoju innowacyjnych usług bibliotecznych zgodnie z zaawansowanymi typologiami czytelników wydają się być obiecujące. Odpowiednia segmentacja docelowych odbiorców jest też bardzo przydatna przy podejmowaniu decyzji na temat kształtu przyszłych badań sondażowych użytkowników bibliotek.

Komentarze wyłączone.