Babin

Biblioteki w Stanach Zjednoczonych korzystają często z systemów wypożyczeń międzybibliotecznych i dostarczania dokumentów (Interlibrary Loan / Document Delivery – ILL/DD) w ramach różnych konsorcjów bibliotecznych, jak też z systemu płatnych usług (ILL Fee Management – IFM) OCLC i katalogu WorldCat oraz ze świadczącego podobne usługi niemieckiego centralnego katalogu online KVC (Karlsruhe Virtual Catalogue). KVC przydatny jest też dla bibliotek europejskich, które nie włączyły danych o swoich zbiorach do systemu OCLC, np. umożliwia on wyszukiwanie w bazach niemieckich księgarń Amazon.de i Abebooks.de. Autor – pracownik Biblioteki Uniwersytetu Notre Dame (Indiana, USA), na podstawie własnych doświadczeń, omawia procedury, sukcesy i trudności związane z pozyskiwaniem przez amerykańskich bibliotekarzy tekstów dokumentów zamawianych z bibliotek zagranicznych.

Najbardziej popularną i skuteczną możliwością jest korzystanie z WorldCat i usług ILL IFM systemu OCLC. WorldCat obejmuje lub ułatwia dostęp do zbiorów najważniejszych bibliotek wielu krajów położonych na różnych kontynentach, m.in. Narodowej Biblioteki Australii, Bibliotek Uniwersytetów Południowej Afryki, Uniwersytetu Waseda w Japonii i Narodowej Biblioteki Chin. W 2012 roku korzystając z usług OCLC międzynarodowe transakcje wypożyczeń dokumentów zrealizowało 200 bibliotek z ponad 30 krajów. W przypadku niekorzystania z OCLC można bezpośrednio zwrócić się do znaczących bibliotek danego państwa, logując się na ich stronach www. Udostępnia się na nich na ogół informację katalogową i bibliograficzną o posiadanych zasobach, ale dotarcie do tekstu poszukiwanego dokumentu nie zawsze jest proste. Do pozytywnych wyjątków można zaliczyć Bawarską Bibliotekę Krajową (Bayerische Staatsbibliothek). Od 2009 roku jest ona też stałym dostawcą opisów do OCLC o symbolu GEBAY. Między marcem a grudniem tego roku zrealizowała ona 16 tys. rewersów przysłanych z 25 krajów. Dobrze sprawdza się też Biblioteka Brytyjska i Królewska Biblioteka w Kopenhadze.

Z różnego rodzaju trudnościami mogą się natomiast spotkać osoby usiłujące wypożyczyć dokument (lub nabyć jego kopię) z Biblioteki Narodowej Rosji w Petersburgu. Związane są one m.in. z nieprzejrzystymi procedurami, katalogami zawierającymi opisy zeskanowane z kart drukowanych, odmiennością alfabetów i sposobem opłaty za usługi. Niejasne i skomplikowane (zwłaszcza dla osób anglojęzycznych) procedury utrudniają również wypożyczenia z Biblioteki Narodowej Francji. Drobna pomyłka zmusza do zaczynania procesu zamawiania pozycji od początku. Inną drogą dotarcia do zbiorów bibliotek zagranicznych są bramki (gateways). Zbiory kilku ważnych bibliotek azjatyckich dostępne są przez bramkę wschodnioazjatycką za pośrednictwem Systemu Biblioteki Uniwersyteckiej w Pittsburghu. Partnerami azjatyckimi jest tu 16 bibliotek naukowych, m.in. z Chin, Tajwanu, Makao i Singapuru. Procedury wypożyczeń są proste, dostawa bezpłatna i szybka (czeka się ok. tygodnia). Druga z omówionych bramek umożliwia pozyskanie dokumentów japońskich za pośrednictwem NCC (North American Coordinating Council on Japanese Library Resources), instytucji uczestniczącej w zainicjowanym w 2002 r. przez Japonię globalnym programie GIF (Global ILL Framework). Możliwy jest przy tym transfer zamówień z OCLC i jego odpowiednika japońskiego – NACSIS-ILL, za pośrednictwem protokołu ISO ILL . Najgorzej realizowane są usługi ILL/DD przez biblioteki niektórych państw Ameryki Łacińskiej. Od autora artykułu wymagano np. m.in. drobiazgowych danych osobowych, przedstawienia tematu i celu pracy naukowej, oficjalnego potwierdzenia zatrudnienia, danych dot. banku itp. Ogólnie stwierdza się, że chociaż idea dzielenia się zasobami za pośrednictwem systemów ILL/DD znajduje coraz więcej zrozumienia i na świecie odnotowujemy znaczny postęp w tym zakresie, daleko jeszcze do uzyskania optymalnego stanu tych serwisów.