Biblioteka na dłoni: mobilne usługi w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych
,Kategorie: Technologia informacyjna i bibliotekarska, Biblioteki jako kolekcje, Działalność biblioteki
Tagi: Stany Zjednoczone, biblioteki szkół wyższych, mobilne technologie, mobilne urządzenia, sieć 2.0, studenci, szkolnictwo wyższe, usługi biblioteczno informacyjne
Możliwość komentowania Biblioteka na dłoni: mobilne usługi w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych została wyłączona
Urządzenia mobilne (palmtopy, smartfony, tablety, czytniki e-książek i in.) są w dzisiejszych czasach niemal wszechobecne, a dla wielu studentów stanowią one podstawowe narzędzie służące do wyszukiwania informacji i dostępu do zasobów online, biblioteki akademickie nie mogą więc pozwolić sobie na ignorowanie tego trendu. Wielość dostępnych na rynku produktów oraz sposobów świadczenia mobilnych usług jest jednak na tyle duża, że ich wdrażanie, wymagające dodatkowych nakładów pracy, czasu i pieniędzy, może wydawać się trudnym zadaniem. Aby zaoferować bibliotekom punkt wyjścia dla takich inwestycji i stworzyć model najlepszych praktyk na poziomie uniwersyteckim, w artykule przeanalizowano obecny stan serwisów dla użytkowników przenośnego sprzętu w 100 bibliotekach najwyżej notowanych uczelni wyższych w Stanach Zjednoczonych, w tym zakres oferowanych w nich usług, stosowane procedury i napotykane wyzwania.
Z przeprowadzonych we wcześniejszych latach badań wynika, że w 2010 r. 44% amerykańskich bibliotek akademickich oferowało jakiś rodzaj mobilnych serwisów, dwa lata później ich liczba zwiększyła się znacząco, a ustalenia autorów wskazują, że w 2014 r. świadczyły je niemal wszystkie wiodące ośrodki akademickie. Najogólniej ofertę tego typu można podzielić na dwie grupy: tradycyjnych usług bibliotecznych dostosowanych tak, by były dostępne dla użytkowników przenośnych urządzeń (przyjazne dla małych ekranów strony www i aplikacje, interfejsy bibliotecznych katalogów i baz danych, przewodniki, instruktaże, sesje edukacji informacyjnej, wypożyczenia e-książek itp.) oraz opracowanych specjalnie dla nich programów (np. kody QR, rozszerzona rzeczywistość, serwisy SMS). Dane do bieżącej analizy zebrano przeglądając strony www bibliotek 100 szkół wyższych z rankingu U.S. News & World Report z 2014 r. (sprawdzano je między 2 a 16 marca 2014 r.) oraz przy pomocy sondaży (przeprowadzonych z wykorzystaniem programu SurveyMonkey między 10 a24 kwietnia 2014 r.), porównując uzyskane wyniki.
Na podstawie przeglądu witryn bibliotek ustalono m.in., że każda z uczelni oferuje od 1 do 7 mobilnych serwisów, przy czym najwięcej z nich (46%) – 6 rodzajów, a wszystkie świadczą usługi informacji naukowej przez czat/IM. Mobilny dostęp do ebooków zapewnia 92,6% badanych instytucji, do OPAC – 88%, baz danych – 81,7%, stron www – 81,6%, informacji przez SMS – 77,2%, szkoleń bibliotecznych – 32,35%, wypożyczeń międzybibliotecznych – 20,5%. Kody QR wykorzystuje 77,2% bibliotek, mobilne aplikacje na stronie – 29,2%,a rozszerzoną rzeczywistość – 5%. Najpopularniejsze funkcje i treści mobilnych wersji stron www to przeszukiwanie katalogu (96,6%), dane teleadresowe biblioteki (96,6%) przeszukiwanie baz danych (70%), przedłużanie terminów wypożyczeń (56,6%), dostęp do kont czytelników (53,3%) i wypożyczenia międzybiblioteczne (26,6%). Wśród najchętniej używanych technologii znalazła się darmowa aplikacja BrowZine (wykorzystywana do dostępu do e-czasopism), część bibliotek wdraża także własne oprogramowanie, część – aplikacje dostarczane przez dostawców urządzeń i treści.
Do największych wyzwań związanych z wprowadzaniem mobilnych usług respondenci zaliczali konieczność kierowania dodatkowych środków i delegowania personelu do obsługi tych serwisów (stąd częste poleganie na pomocy zewnętrznych firm), problemy techniczne (kwestie kompatybilności między różnymi przeglądarkami i urządzeniami, trudności z dostępem do zasobów spoza kampusu przez serwer proxy itp.) oraz brak komunikacji i wsparcia ze strony akademickich centrów komputerowych. Jako popularny trend wskazywano natomiast prace nad rozwojem stron www współpracujących ze wszystkiego typu narzędziami (komputery stacjonarne, laptopy, tablety i telefony. Wg autorów, zebrane dane świadczą o tym, że popyt na analizowane usługi będzie wzrastał, ich świadczenie staje się więc koniecznością. Z doświadczeń badanych bibliotek wynika też, że udana implementacja mobilnych serwisów zależy od opracowania odpowiednie strategii ich wdrażania, zaplanowania i zabezpieczenia funduszy, pracowników i czasu oraz dobrego obiegu informacji między decydentami i poszczególnymi jednostkami uczelni, dobrej kampanii marketingowej i regularnego zbierania uwag użytkowników, nie ma jednak uniwersalnego podejścia do tego zagadnienia, każda biblioteka musi więc wypracować własne rozwiązania.