Babin

Praktyki odgrywają kluczową rolę w edukacji zawodowej zapewniając studentom kontakt z profesjonalistami, poznanie ich codziennych zadań i mechanizmów funkcjonowania w środowisku instytucjonalnym oraz okazję do konfrontacji teorii z realiami. Osoby, które korzystają z takich możliwości, lepiej rozumieją specyfikę wybranego zawodu, są też lepiej przygotowane do analizy problemów funkcjonowania w konkretnych instytucjach i wypracowywania odpowiednich rozwiązań. Programy praktyk są też korzystne dla szkół wyższych, gdyż na podstawie doświadczeń praktykantów mogą one na bieżąco dostosowywać programy nauczania do aktualnych wzorców działania w danej branży i wymogów rynku pracy. Relatywne znaczenie doświadczeń zawodowych w edukacji z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie praktyki studenckie nie są obowiązkowe, przedmiotem wielu debat, zwłaszcza w kontekście ich wdrażania w świecie coraz bardziej wirtualnym, zglobalizowanym i charakteryzującym się coraz większą liczbą wzajemnych powiązań. Aby określić status praktyk oraz ich pożądane atrybuty jako formy uczenia przez doświadczenie autorzy przeprowadzili międzynarodowe badanie sondażowe, sprawdzając obligatoryjność i innowacyjność takich elementów programu kształcenia, powody wprowadzania przez uczelnie wymogu zaliczania praktyk i możliwości ich odbywania w innych krajach lub zdalnie.

Listę 427 potencjalnych uczestników badania z całego świata opracowano korzystając z World Guide to Library Science and Education (Koopman, 2007), aktualizując następnie ich dane kontaktowe (w pierwszym etapie uwzględniono tylko kierunki BIN z ponad 100 zarejestrowanymi studentami, w kolejnym, przeprowadzonym 3 miesiące później, do listy dodano mniejsze szkoły i wydziały). Zebrano odpowiedzi od 135 respondentów z 69 państw, reprezentujących 98 programów BIN z 55 krajów, 11 bibliotek narodowych i 23 stowarzyszeń bibliotecznych. Wyniki ich analizy omówiono odrębnie dla Ameryki Północnej i reszty świata (kraje pogrupowano wg klasyfikacji gospodarek Banku Światowego w odniesieniu do dochodu narodowego brutto na głowę w 2012 r.). Okazało się, że w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie zaliczenia praktyk wymaga się tylko od studiujących na 10 z 59 akredytowanych przez ALA kierunków BIN (17%), za wyjątkiem studentów deklarujących chęć pracy w bibliotekach szkolnych. Co więcej, tylko w przypadku 3 z 59 programów (5%) zaznaczono opcję wyboru wirtualnej lub międzynarodowej formy szkolenia. W innych krajach, na kierunkach magisterskich, wymóg odbycia praktyk był znacznie bardziej powszechny, nadal jednak w przypadku 11% programów (5 na 44) staże i praktyki traktowano jako opcjonalne lub zalecane (a z możliwości tej korzystało mniej niż 25% studentów), 23% szkół i wydziałów(10 z 44) nie oferowało takiej opcji w ramach studiów magisterskich, natomiast aż 74% dopuszczało możliwość odbycia praktyk zagranicą.

Ustalono również m.in. znaczące różnice między krajami w zakresie formalnych podstaw realizacji studenckich praktyk oraz wymagań dotyczących przygotowania do podjęcia pracy w bibliotekach. W bogatszych państwach częściej kryterium był dyplom magisterski, jednakże rozwój ruchu iSchools (zob. babin.bn.org.pl/?p=2595) w Stanach Zjednoczonych i wdrażanie systemu bolońskiego w Europie wpłynęły na wzrost zróżnicowania kontekstu kształcenia w zakresie BIN. Wskazano także, że mimo coraz szerszego wykorzystywania narzędzi online w procesie nauczania, brakuje instytucjonalnego wsparcia dla wirtualnego systemu praktyk. W podsumowaniu zaproponowano dalsze kierunki badań analizujących problematykę interdyscyplinarnego, celowego, wzajemnie powiązanego i umiędzynarodowionego modelu praktyk i staży studenckich w edukacji z zakresu BIN w XXI wieku.