Babin

W artykule przedstawiono wyniki badania analizującego różnice doświadczeń zawodowych kobiet i mężczyzn zatrudnionych na stanowiskach bibliotecznych w instytucjach szkolnictwa wyższego w Stanach Zjednoczonych. Przy pomocy specjalnie opracowanych sondaży sprawdzano w nim sposób oceny przez bibliotekarzy akademickich różnych wartości decydujących o komforcie i zadowoleniu personelu, w tym poziomu satysfakcji z pracy, spełnienia osobistego, równowagi między życiem zawodowym i prywatnym, i stresu; przedyskutowano też możliwe implikacje otrzymanych wyników w kontekście zachowań organizacyjnych.

Mimo, że bibliotekarstwo jest nadal zawodem sfeminizowanym, dysproporcje dotyczące wysokości zarobków i szans na awans w tym sektorze stopniowo się wyrównują (z danych ARL (Association of Research Libraries) wynika, że w latach 2013-2014, kobiety stanowiły 62,2% bibliotekarzy akademickich, a ich odsetek na stanowiskach kierowniczych wynosił niemal 60%); panie mają w nim jednak nadal, podobnie jak w innych profesjach, wynagrodzenia niższe od mężczyzn, muszą też często mierzyć się z większymi wyzwaniami. Aby porównać zadowolenie i status pracowników obu płci, autorzy rozesłali kwestionariusze do dyrekcji 110 bibliotek ARL, otrzymując odpowiedzi od 719 specjalistów bibliotecznych z 25 instytucji, z których 15 przyznawało bibliotekarzom status akademicki i gwarancje stałego zatrudnienia (ang. tenure), 8 nie zapewniało żadnego z tych przywilejów, a 2 zatrudniały bibliotekarzy na stanowiskach pracowników naukowych, ale bez badawczego immunitetu. Respondentów (504 kobiety i i 215 mężczyzn) pytano o dane demograficzne, takie jak stanowisko, czas pracy w obecnej instytucji, liczbę godzin pracy w tygodniu i płeć. Poproszono ich również o ocenę różnych wskaźników dobrego samopoczucia w pracy w 7-stopniowej skali Likerta.

Statyczna analiza zebranych odpowiedzi wykazała m.in. znaczące różnice między płciami w zakresie: a) możliwości odpowiedniego równoważenia życia zawodowego i prywatnego: dużo niższy poziom równowagi wskazywały zwłaszcza kobiety zatrudnione w instytucjach zapewniających bibliotekarzom stałe posady; wpływ na ten wskaźnik miała również liczba przepracowywanych godzin w tygodniu (najdłużej pracowały kobiety starające się o stałe zatrudnienie), b) poziomu stresu – w instytucjach przyznających bibliotekarzom status akademicki, panie, zwłaszcza pracujące w dłuższym tygodniowym wymiarze czasu, zgłaszały znacznie wyższy poziom stresu niż ich współpracownicy; w pozostałych nie zanotowano statystycznie istotnych rozbieżności); c) godzin pracy – dysproporcje zaobserwowano zwłaszcza w przypadku bibliotekarek na stanowiskach pracowników naukowych (ponad 46 godzin pracy w tygodniu). Obie płcie oceniały natomiast podobnie poziom osobistego spełnienia, zauważono przy tym, że był on pozytywnie skorelowany, podobnie jak satysfakcja zawodowa, z liczbą lat przepracowanych w danej instytucji. Swoje zadowolenie z pracy wysoko wartościowały zarówno kobiety jak i mężczyźni (mężczyźni: średnio 5,1 punktów, kobiety – 5). Z uzyskanych danych wynika, że w bibliotekach bez stanowisk uniwersyteckich warunki pracy dla obu płci są zbliżone, różnią się natomiast w instytucjach, w których pracownicy mogą uzyskać status pracownika naukowego; autorzy zaznaczają przy tym, że w badaniu nie analizowano i nie wskazano źródeł odczuwanego stresu i przyczyn trudności w zachowaniem równowagi między życiem zawodowym i prywatnym. Sugerują też, powołując się na wyniki innych badań, że wprowadzanie na poziomie instytucjonalnym rozwiązań zapewniających możliwości lepszej harmonizacji kariery zawodowej i życia osobistego (np. elastycznych form zatrudnienia) i poprawy samopoczucia pracowników wpływa pozytywnie na bibliotekarzy akademickich obu płci, pomaga w redukcji stresu w miejscu pracy i zwiększa produktywność personelu.