Babin

W ostatnich latach, na całym świecie można obserwować zaostrzanie się konfliktów na tle religijnym i obyczajowym, w naukach społecznych coraz więcej uwagi poświęca się więc problematyce wpływu ideologii i wierzeń religijnych na społeczeństwa i kultury. Z naciskami różnych grup wyznaniowych musi radzić sobie także środowisko biblioteczne, w piśmiennictwie bibliotekoznawczym znaleźć można jednak niewiele odniesień do tej tematyki, jest ona też praktycznie nieobecna w teorii bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN). W artykule, na przykładach, omówiono z jakimi problemami, związanymi m.in. z opisem i sposobem traktowania religijnych materiałów muszą radzić sobie biblioteki w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Przybliżono także różne sposoby definiowania i szanowania wolności religijnej dla wszystkich – zarówno wierzących, jak i niewierzących, w perspektywie historycznej i współczesnej, a następnie przedyskutowano bazujące na pragmatyzmie kulturowym i sekularyzmie podejście do opracowania podstaw teoretycznych dla lokalnych, krajowych i międzynarodowych programów badań z zakresu bibliologii i informatologii, uwzględniających problematykę obsługi użytkowników o różnych przekonaniach i światopoglądzie.

Abu zilustrować problemy z jakimi mogą się stykać bibliotekarze w krajach o zróżnicowanej strukturze etnicznej bądź wyznaniowej, oraz możliwe implikacje związane z wprowadzaniem w świeckich instytucjach kryteriów religijnych, autor przytacza m.in. historię skarg ze strony wyznawców Islamu, z jakimi miały do czynienia władze Uniwersytetu Stanowego Illinois (ISU). Dotyczyły one sposobu traktowania Koranu przez pracowników biblioteki, w trakcie przenoszenia jego egzemplarzy – bibliotekarzom radzono, by przestrzegali określonych zasad postępowania z oryginałem tej księgi (związanych m.in. z zakazem jej dotykania przez osoby innych wyznań i sposobem ustawiania na półkach). Pełne dostosowanie się do tych zaleceń wymagałoby zmiany procedur związanych z opracowaniem i wypożyczaniem zbiorów oraz polityki kadrowej, mogłoby też narazić bibliotekę na zarzuty o odmienne traktowanie ze strony przedstawicieli innych wyznań, w ISU zdecydowano więc na pewnego rodzaju kompromis, uwzględniający część uwarunkowanych religijnie postulatów; zwrócono jednocześnie uwagę na brak jasnych wytycznych ze strony organizacji bibliotecznych dotyczących sposobu rozwiązywania tego typu spornych sytuacji.

W dalszej części artykułu, omówiono rodzaje relacji między świeckimi organami a ugrupowaniami religijnymi i rolę religii w przestrzeni publicznej, przybliżono też uwarunkowania historyczne i kulturowe regulacji prawnych w tym zakresie oraz trendów edukacyjnych we Francji, Niemczech i byłych brytyjskich koloniach. Przeanalizowano następnie powody, dla których znajomość różnych religijnych perspektyw może być istotna dla praktyków i teoretyków BIN oraz założenia bazującego na współpracy różnych środowisk modelu rozwoju teorii mogących stanowić podstawę kształtowania usług bibliotecznych w zróżnicowanych, wielokulturowych środowiskach.