Babin

W artykule omówiono trendy rozwoju i bieżącą sytuację sektora technologii bibliotecznych (por. babin.bn.org.pl/?p=3366, babin.bn.org.pl/?p=2146), stopień akceptacji rozwiązań oferowanych przez dostawców systemów dla bibliotek, zmiany struktury własności i pozycję najważniejszych firm na tym rynku oraz strategie budowy oferty ich flagowych produktów. Przybliżono również najpopularniejsze oprogramowanie wybierane w różnych typach bibliotek w Stanach Zjednoczonych i na świecie, ich inwestycje w strategiczne produkty w  2015 r. oraz ofertę małych i średnich producentów skierowaną do tych placówek.

W pierwszej części raportu zreferowano najgłośniejsze konsolidacje i przejęcia światowych firm w 2015 roku oraz ich możliwe konsekwencje dla środowiska bibliotecznego. Do najbardziej znaczących zmian w grupie producentów oprogramowania zaliczono zakup firmy ExLibris (wiodący dostawca produktów dla bibliotek akademickich i narodowych, producent m.in. Alma – systemu zarządzania zasobami następnej generacji, oprogramowania Primo, Aleph, Rosetta, SFX) przez ProQuest (producent m.in. programów Summon, Intota, SIPX, Ulrich, 360 Link). Struktury obu koncernów połączono pod nazwą „Ex Libris, a ProQuest Company”. Krok ten ma pozwolić na jeszcze bardziej dynamiczny i szybki rozwój oferowanych produktów (zadeklarowano wsparcie i dalsze udoskonalanie obecnych na rynku systemów obu firm) i, wg autora, może okazać się korzystny dla bibliotek, gdyż zapewni im lepszą obsługę i większe możliwości wyboru nowoczesnych rozwiązań. Po scaleniu tych dwóch globalnych korporacji oraz przejęciu przez nie kilku kolejnych produktów i serwisów (SIPX, Coutts Information Services: platformy MyiLibrary i OASIS, oMbiel) można też się spodziewać wzmocnienia ich pozycji na rynku ebooków i systemów zarządzania treściami elektronicznymi. W segmencie systemów zarządzania biblioteką, Alma będzie zapewne reklamowany jako flagowa platforma usług bibliotecznych, a program Primo, który może być używany w połączeniu z Almą lub z dowolnym zintegrowanym systemem bibliotecznym, jako strategiczne narzędzie wyszukiwawcze. Podobnie pozycjonowany będzie program Summon, który ma zostać rozszerzony, by umożliwić jego integrację z platformą Alma (w tym celu planuje się połączenie centralnych indeksów Summon i Primo). W wyniku dokonanej fuzji zdecydowano jednak jednocześnie o zaniechaniu prac nad rozwojem systemu Intota v.2 (pakiet Intota v.1 ma zostać utrzymany) – część jego funkcji ma zostać włączona do Almy. Oznacza ona również wzmocnienie rywalizacji między Ex Libris, a ProQuest Company i kolejnym globalnym dostawcą utrzymującym mocną pozycję na rynku – firmą EBSCO.

Mimo, że ten ostatni koncern nie oferuje żadnego zintegrowanego systemu zarządzania zasobami, jest nadal jedną z sił napędowych sektora technologii dla bibliotek, a jego system EDS (EBSCO Discovery Service) jest najpopularniejszą bazującą na indeksach przedmiotowych multiwyszukiwarką używaną przez te instytucje; firma dostarcza również szereg aplikacji wykorzystywanych przez bibliotekarzy. W artykule zwrócono uwagę na odmienne strategie obu korporacji dotyczące zasad projektowania swoich systemów oraz tego, czy oprogramowanie wyszukiwawcze powinno być powiązane z programami do zarządzania zasobami, czy też należy pozostawić bibliotekom możliwość niezależnego doboru narzędzi wyszukiwawczych. W przeciwieństwie do ProQuest, EBSCO stawia na drugie rozwiązanie i by wspomóc integrację EDS z różnymi systemami, angażuje się we współpracę niemal ze wszystkimi firmami produkującymi zintegrowane systemy biblioteczne, inwestuje również w oprogramowanie o otwartym kodzie źródłowym (m.in. systemy Koha, Kuali OLE).

Rok 2015 to również okres konsolidacji na rynku RFID – doszło w  nim do połączenia dwóch największych, globalnych producentów tego typu systemów dla bibliotek: Biblioteca i 3M Library Systems. Biblioteca kupiła również Aturis Group – europejskiego dostawcę RFID i innych samoobsługowych rozwiązań, co może znacząco zmienić obraz tego sektora. Wśród innych zaobserwowanych trendów i zmian pozycji rynkowej dużych graczy, wymieniono m.in.: umiarkowany sukces OCLC związany z wdrażaniem WMS – Worldshare Management Services (68 nowych umów, 368 instalacji – niemal o połowę mniej niż systemu Alma Ex Libris), coraz trudniejszą – ze względu na silną konkurencję, pozycję w sektorze akademickim firm specjalizujących się wyłącznie w rozwoju zintegrowanych systemów bibliotecznych (ZSB), takich jak Innovative Interfaces, czy SirsiDynix, przy jednoczesnym zdobywaniu przez nie szerszej bazy klientów wśród bibliotek publicznych i dziedzinowych, oraz coraz większą popularność (zwłaszcza w środowisku akademickim) sieciowych platform oferowanych w modelu SaaS – software-as-a-service  i tendencje do rezygnacji z utrzymywania lokalnej infrastruktury na rzecz usług w chmurze. Wskazano również na zróżnicowane wyniki osiągane przez dostawców oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym.  Na całym świecie, w różnych typach bibliotek, chętnie implementowane są platformy dla otwartych repozytoriów, takie jak DSpace, Fedora Repository i Hydra, interfejsy wyszukiwawcze takie jak VuFind i Blacklight zintegrowane systemy biblioteczne Koha (wzbogacony w 2015 r. m.in. o zaawansowany moduł dla profesjonalnych katalogerów) i Evergreen; nowych klientów zdobywają także firmy zapewniające wsparcie dla tych rozwiązań. Jednocześnie, mimo dofinansowania przez fundację Mellona projektu Kuali OLe, tylko trzy biblioteki zdecydowały się w tym okresie na jego wdrożenie.

Ubiegłorocznym liderem sprzedaży okazała się firma SirsiDynix (122 umowy na Symphony, dobre statystyki sprzedaży komponentów BLUEcloud), pod względem wpływu ekonomicznego na czołowej pozycji znalazł się ExLibris (88 kontraktów za instalację Almy w 202 bibliotecznych organizacjach), dobre wyniki osiągnęła także firma Innovative Interfaces (90 nowych umów na system Sierra, 13- na system Polaris). Pod względem technologicznym, o największych zmianach w sposobie myślenia o technologii bibliotecznej można mówić w środowisku akademickim. W sektorze bibliotek publicznych nie zanotowano znaczących innowacji technologicznych- cieszące się największym zainteresowaniem produkty to ustabilizowane ZSB o zmodernizowanej architekturze i interfejsach oraz rozszerzonej funkcjonalności (integracja wypożyczeń e-książek i innych usług elektronicznych, opcje angażowania użytkowników, społecznościowe wyszukiwanie, wsparcie mobilnego dostępu), a w rozwoju nowych rozwiązań (m.in. interfejs BiblioCore, CARL.X, Library Solution, Verso, Aatrium, Apollo) specjalizują się relatywnie niewielkie firmy, z których część ma klientów głównie w Stanach Zjednoczonych. W zakończeniu artykułu przedstawiono produkty dostępne dla różnych typów bibliotek na rynku lokalnym oraz międzynarodowym, charakterystykę ich dostawców, statystyki instalacji, a także nowości, które pojawiły się na rynku w 2015 r.