Babin

W artykule przybliżono podstawowe terminy związane z nowym podejściem do komunikacji społecznej odbywającej się za pośrednictwem książki, wprowadzając m.in. pojęcie „bibliosfery”. Zdefiniowano ją jako supersystem społeczno-komunikacyjny obejmujący bibliotekarstwo, bibliografię, ruch wydawniczy, księgarstwo i informatykę, z uwzględnieniem istotnych zjawisk społecznych związanych z percepcją książki, takich jak cenzura i bibliofilstwo.

Od innych sfer badawczych, jak np. technosfera i noosfera, bibliosferę odróżnia ograniczenie do tematyki związanej z wytwarzaniem, opracowaniem, gromadzeniem i upowszechnianiem książki. Dotychczas, nauki zajmujące się poszczególnymi tymi dziedzinami niejako odrębnie przewidywały przyszłość bibliotek, ruchu wydawniczego itd., co prowadziło niekiedy do niespójnych lub sprzecznych wyników. Nowe ujęcie pozwoli zintegrować wiedzę uzyskaną w ramach poszczególnych dziedzin i dzięki temu uzyskać całościowy obraz przyszłości bibliosfery oraz określić jej rolę w Rosji XXI wieku.

Głównym celem badań nad przyszłością omawianego przez autora systemu komunikacji społecznej – czyli bibliofuturologii, jest uzyskanie wiarygodnych wyników, które pozwolą na strategiczne zaprogramowanie stopniowego rozwoju bibliosfery. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że celem nadrzędnym systemu powinien być wszechstronny rozwój umysłowy i emocjonalny człowieka. Ze względu na ogólnikowość tego sformułowania autor woli ujęcie Ranganathana: „daj każdemu czytelnikowi odpowiednią dla niego książkę; każda książka ma swojego czytelnika”. W artykule scharakteryzowano naukowe metody przewidywania przyszłości, które można również zastosować w badaniach bibliofutorologicznych: 1) ekstrapolację – przewidywanie na podstawie znanych z przeszłości praw, zasad i skutków działania; 2) oceny ekspertów (metoda delficka, dyskusje panelowe ekspertów, burza mózgów); 3) metody analityczno-syntetyczne: analiza dokumentów prawnych, śledzenie literatury przedmiotu, analizy bibliometryczne, modelowanie; 4) foresight – metoda polegająca na integracji wielu podejść do przewidywania przyszłości, uwzględniająca postawy decydentów (administracji publicznej), środowisk naukowych, przedstawicieli przemysłu, mediów, organizacji pozarządowych i opinii społecznej, której celem jest stworzenie wizji, uświadomienie perspektyw, wpływanie na kierunki zmian i rozwiązywanie problemów tak w zakresie lokalnym jak globalnym. Projekty foresight przeważnie dotyczą zakresu czasowego 10-20 lat. Zakładają badanie obowiązujących priorytetów, kierunków przemian ekonomicznych, technicznych, kulturowych oraz ustalenie działań strategicznych stymulujących przemiany w pożądanym kierunku.

Autor sugeruje, że przede wszystkim metoda ta powinna znaleźć zastosowanie w bibliofuturologii. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi środowisk naukowych na społeczną misję bibliosfery w epoce rozwoju technologii i przemian kulturowych i wykorzystanie zasobów książek do celów humanizacji.